Unutulmuş kelimeler nasıl canlandırılır ve bir akıllı mağazada nasıl hayatta kalınır?

Grafik tasarımcı Banu Ertuğrul ve dijital iletişim uzmanı Onur Ertuğrul, 1 Ocak 2015’te bir proje başlattılar ve “Lûgat365” adlı sosyal medya hesabı üzerinden her gün takipçilerine bir kelimeyi, anlamı, etimolojik kökeni ve kullanıldığı bir edebi alıntıyla sundu. Sloganları etkileyiciydi: “Bazı kelimeler çok güzel.” O kadar büyük ilgi gördü ki kısa sürede bir sosyal medya fenomeni haline geldi. “Birbirimize ve hayattaki güzel şeylere, onların hayatı değiştirme gücüne inanan iki kişiyiz” diyen Ertuğrul çifti önce Galata’da “Güzel Kelimeler Dükkânı”nı açtı, sonra Can Yayınları etiketli bir kitap çıkardı. Dükkânda hem güzel kelimelere hayat veren ürünler; defterler, çantalar, posterler, bardak altlıkları hem de Paşabahçe firmasıyla işbirliği halinde ürettikleri bardaklar satılıyor. Son zamanların en şahane işlerinden birini yaratan ikiliyle konuştuk...

Bazı kelimeler neden daha güzel?

Güzel bulduğumuz kelimelere dönüp bakınca, hepsinde ortak olan nokta galiba hikâyeleri olması. Tarif ettiği duygu olsun, tekabül ettiği durum olsun, melodisi olsun, anlamı olsun; hepsinin sırrı o kelimenin doğuş hikâyesinde galiba.

O kelimeleri neden unuttuk?

Unutuşumuz sadece güzel kelimelerle sınırlı değil galiba. Daha geniş bir çerçevede, bizatihi güzellik kavramının kendisini ihmal ediyor ya da unutuyoruz. Gündelik hayatlarımızın kurgusu ve ritmi, başka değerleri ön plana çıkarırken, hayattaki güzel şeyleri faydasız ve değersiz olarak ikinci plana atmamıza sebep oluyor. Kelimeler de öyle... Günümüz insanının daha önemli meseleleri var herhalde; hız ve pratiklik gibi...

1 yıl her gün sosyal medyadan bir kelime ve o kelimeyi en güzel kullanan edebiyatçılardan birer paragraf verdiniz. Fikir nasıl doğdu?

Dedik ki, kelimelerin güzelliğini özellikle gençlere göstermenin, anlatmanın bir yolu olamaz mı? Epey fikir teatisi yaptık, başlamadan önce üç ay hummalı çalıştık. Cevabımız müspet çıkınca da yola koyulduk. Bugünün popüler mecralarını kullanarak kelimeleri yeniden “meşhur” etmeye karar verdik.

“Bu kelimeler çok eski, neden kullanalım” diye soran çıkmadı mı?

Çıkmaz olur mu! İlk başlarda çok daha fazla alıyorduk bu eleştiriyi, sonra sonra kırıldı. İnternet üzerindeki projemiz son bulmuş olmasına rağmen, halen eleştiri almaya devam ediyoruz.

Kelimelerin hakkını verdiğimiz bir dünyada hayat daha farklı, daha mı güzel olurdu?

Hayatın normal seyrinde neden ve sonuç ilişkisi ters işliyor. Yani, kelimeler hayatın yansıması oluyor. Bizimkisi, nedenle sonucun yerini değiştirerek bir sonuç elde eder miyiz sevdası.

Hazırladığınız posterlerden, objelerden, tişörtlerden ve diğer nesnelerden söz eder misiniz?

Daha proje üzerinde çalışırken, sadece dijital platformlarda kısıtlı kalırsa yeterli etkiyi yaratmayacağını teslim etmiştik. Kelimeleri, ne yapıp edip fiziksel olarak hayatın içinde “görünür” kılmamız gerekiyordu. Ancak o şekilde herkesin hayatına sirayet edebileceklerdi. Projemizi hiç duymamış insanlar dahi, Lûgat365 tasarımlarını görünce tanıyorlar; herkesle bir aşinalık oluşturmuş “dışarıya” çıkması sayesinde.

“Öğretmen değiliz. Yazar değiliz. Çevirmen bile değiliz. Kelimelerle ilişkimiz bir aşk ilişkisi” diyorsunuz önsözde. Sevgilisi için büyük şeyler yapmış âşıklar gibi hissediyor musunuz kendinizi? Sonuçta bazı kelimeleri alacakaranlıktan çıkardınız...

Biraz sinema klişesi gibi bizimkisi... Zamanının efsane karakterleri olan bu kelimeler şimdi hayata küsmüş... Biz de hasbelkader o kahramanlarla tanışmış hevesli gençleriz. Zorla o kelimeleri ellerinden tutup insanlarla yeniden tanıştırma, hepsinin bu güzelliği yeniden keşfetmesini sağlamaya çalışma derdinde yeniyetmeleriz sanki.

Banu Ertuğrul ve Onur Ertuğrul

Keşfedilecek çok kelime var mı?

Daha başlarken “sonu olsun” diyerek başladık. Bir senemizi vakfettik ve Can Öz sağolsun, çok içimize sinen bir kitapla da nihayete erdirdik. Kelime sevdası sirayet etmiş kişiler olduysa onların maceraları sürecektir diye umuyoruz.

Hissikablelvuku ve yarattığı etki

İlk etkilendiğiniz kelime “hissikablelvuku” olmuş. Ben de çok seviyorum ama yine de soracağım: Nesi güzel geliyor bu kelimenin?

Hissikablelvuku gerçekten çok özel bir kelime. Bir kere duyan herkesi etkisi altına alıyor. Efsunlanmış gibi içinizden ve dışınızdan mütemadiyen tekrar etmek isteği uyandırıyor. Tek başına hissikablelvuku üzerine bile bir proje yapılabilirdi. Zira kelimenin anlamını bilmeyen bile etkileniyor. Galata’da açtığımız Güzel Kelimeler Dükkânı’nın önünden pek çok turist geçiyor ve hemen her gün merak edip projeyi anlamak için bir-iki kişi giriyor içeriye. Anlatınca çok etkileniyorlar. Ve dükkâna gelip hikâyemizi dinleyen on turistten dokuzunun ilk sordukları kelime de hissikablelvuku oluyor. Bunda, kelimenin sırf sesi ve anlamı değil, görsel olarak taşıdığı güç de etkili.

10 güzel kelime

• Nâmütenâhî
• Merdümgiriz
• Şikemperver
• Tasavvur
• Tahayyül
• Lâlüebkem
• Bilakis
• Lâlettayin
• Tevâfuk
• Nasip

Röportaj: Gülenay Börekçi