Hormonlar, vücudun işleyişinin en önemli parçalarından olmasına rağmen belki de onlar hakkında yeterince bilgilendirilmiyoruz, yeterince düşünmüyoruz. Organlarımızın çalışmasını, yaşamsal faaliyetlerimizin düzenlenmesini sağlayan hormonlar, aynı zamanda ruh halimizden uyku düzenimize, ilişkilerimizden yaratılıcığımıza kadar pek çok durumumuzu da doğrudan etkileyebiliyor.

Bütün insanlar için hormonların işleyişi önemli ancak kadınlar için, hormonları tanımak daha özel bir öneme sahip. Her ay adet döngüleriyle beraber hormonlarında düzenli bir değişimi ve ritmi deneyimleyen kadınlar, özellikle hamilelik, lohusalık, menopoz gibi süreçlerde ‘kadınlık hormonu’ olarak bilinen hormonlardan daha gözle görülür bir şekilde etkileniyorlar. Bu hormonlar düzenli ve dengeli bir şekilde çalışabildiğinde tüm süreçler kadınlar için kolaylaşırken, hormonların işleyişinde meydana gelen ufacık aksamalar bile, birçok şeyi olumsuz etkileyebiliyor.

Hormonların düzenli çalışmaması nedeniyle ortaya çıkan fiziksel ve ruhsal olumsuz etkileri azaltabilmek için günümüzde medikal yöntemlerle, yapay hormon ilaçlarıyla duruma müdahale edilebiliyor. Ancak doğal yöntemlerle de bu hormonları dengede tutmak, işleyişte meydana gelen aksamaları azaltabilmek mümkün. Özellikle hormonlara yönelik yapılan düzenli bir yoga pratiği ile, hormonların salgılanmasını düzenleyen iç salgı bezlerini uyarmak ve vücuttaki hormon dengesini sağlayabilmek, belki bizim için yeni olsa da, binlerce yıldır uygulanan yoga pratiklerinde önemli bir yer tutabiliyor.

Şaylan Yılmaz, uzun yıllardır Türkiye’de yoga dersleri ve eğitimleri veren, özellikle yin yoga ve hamile yogası dersleriyle tanınan bir yoga eğitmeni. Aynı zamanda hamilelerle çalışan bir doula. Ayurvedik Meme Bakımı terapileri ve atölyeleri de düzenliyor, Menstrual Farkındalık çalışmaları ile de kadınlarla sık sık bir araya geliyor.

Dolayısıyla mesleği gereği, kadınlık hormonlarıyla yakından ilgili. Son zamanlarda düzenlediği “Hormon Yoga Terapi” çalışmalarıyla da kadınlık hormonlarını doğal yöntemlerle ve yoga pratiği ile dengelemenin yollarını kadınlarla paylaşıyor.

Şaylan’la bu hormonların gündelik hayatımızı nasıl etkilediğini ve hormon yoga terapinin şifalarını konuştuk:

Hormon yoga terapi kadınlar için neden faydalı?

Bir kadın olarak doğal yöntemlere meyilliyseniz, sağlığınızı korumak ve iyileştirmek için doğal yöntemleri tercih ediyorsanız, hormon yoga terapi tam size göre demek. 35 yaşından sonra bütün kadınlarda yavaş yavaş hormon dengeleri, hormon seviyeleri düşmeye başlıyor menopoza doğru minik adımlarla da olsa bir gerileme başlıyor. Bu doğanın kanunu. Hayatımızın ilk dönemlerinde üreme hormonlarımız ile birlikte üreticilik ve yaratıcılık gücü yükselirken, bir noktadan sonra bu azalmaya başlayabiliyor ve bu noktada, hormonları dengeleyebilmek için vücudu desteklemek gerekebiliyor. Hormon yoga terapi, kadınların hormonal dengelerini stabil tutmalarına yardımcı olarak çok ciddi faydalar sağlayabiliyor.

Peki hormon yoga terapi ile menopozu geciktirmek mümkün mü?

Bu demek değil ki hiç menopoza girmeyeceğiz. Elbette girilebilir. Ancak bu geçiş aşamasındaki aşırı çalkalanmaları yumuşatmak mümkün olabilir.

Hormon yoga terapi ne şekilde etkiliyor, nelere iyi geliyor?

Hem hormonları düzenli salgılatan hem de dengede tutan bir çalışma bu.

Bütün kadınlar yapabilir ve bundan faydalanabilir. Her gün bir gençlik iksiri içmek gibi. Aslında yumurtalıkları uyararak yaptığımız bir çalışma; dolayısıyla vücudun ihtiyacı olan progesteron ve östrojen hormonunu arttırıyor, tiroid hormonlarını tetikliyor, strese neden olabilen böbrek üstü bezlerini ve hormonların salınımından sorumlu olan hipofiz merkezini yeniden sakinleştiriyor.

Onun dışında menstrual döngüsünde sıkıntıları olan, kanayamayan, çok uzun sürelerde kanayan ya da kanamaları arasında çok uzun boşluklar olan kadınlarda da, polikistik over durumunda da, çok büyük olmamak kaydıyla miyomlar olduğunda da; hormon dengesizliğine bağlı bütün kadın hastalıklarının olduğu durumlarda etkili.

Bir de sadece hormonal diye de düşünmemek gerekiyor çünkü mesela menopoza doğru giderken vücutta oluşan hormon düşüşleri nedeniyle oluşan bazı yan etkiler de ortaya çıkabiliyor. Kemik erimesi ya da kardiyovasküler sistemde bazı sıkıntılar oluşabiliyor. Bunların engellenebilmesi açısından da hormon yoga terapi çok önemli.

İnfertilite (kısırlık) için de etkili olabiliyor mu?

İnfertilite için de aynı şekilde. Tüplerde ve yumurtalıklarda yapısal bir sorun yoksa, sadece hormonal nedenlerle bir kısırlık durumu varsa, hormon yoga terapi bu durumda da etkili olabiliyor.

Doğal yöntemlerle hormonları dengelemenin, hormon ilaçları kullanmaktan ne farkı var?

Medikal olarak hormonlara müdahale edilmek istendiğinde, ‘hormon replasman tedavisi’ olarak bilinen bir yöntem uygulanıyor. Menopozun olumsuz etkilerini hafifletmek ya da menopozu geciktirmek için hormon takviyesi olarak bu tedavide yapay östrojen hormonu veriliyor. Bu suni östrojen, kadınların daha genç, daha güzel hissetmesine de yardımcı oluyor; evet kadınlar güzelleşiyor, yeterli östrojen sayesinde saçları ve cildi parlıyor, hormon dengesizliği nedeniyle oluşan olumsuz etkiler de azalıyor. Aynı şekilde genç kadınlara adet düzensizliği nedeniyle doğum kontrol hapları önerilebiliyor. Ancak bu ilaçların uzun vadede yan etkileri de olabiliyor, bu tür tedaviler ne yazık ki rahim kanseri ya da rahim ağzı kanseri riskini arttırabiliyor. Bu noktada hormon yoga terapi, bu tür tehlikeli yan etkileri ortadan kaldırarak daha doğal bir yaklaşımla hormonları dengeleyebilmek için kadınlara fırsat tanıyor.

Peki hormon yoga terapi herkes için uygun mu, hiç yoga yapmayan biri de bu terapiden faydalanabilir mi?

Hormon yoga terapiyi hiç yoga yapmamış birisi de, her yaşta kadın rahatlıkla öğrenebilir ve yapabilir. Bütün pratiği öğrendikten sonra bunu günlük bir rutin haline getirmek de mümkün olabiliyor ve günde bir doz hormon yoga terapi alarak hem kadın sağlığını desteklemek hem de yan etkilere gerek kalmadan hormon sistemimizi dengede tutabilmek mümkün.

Ne kadar sürüyor bu günlük pratik?

Tamamen rahatlamayı da içeren uzun versiyonu, yaklaşık 1 saat kadar sürebiliyor ilk öğrendiğinizde. Yaptıkça, daha akışkan olmaya başladıkça bu 40 dakikaya inebiliyor. Daha da kısa bir versiyonu var, o da yaklaşık yarım saat kadar sürüyor.

Hormon yoga terapi pratiği neleri içeriyor?

Bu pratik aslında iki bölümden oluşuyor. Birincisi hormon seviyelerini yükseltmek için yaptığımız oldukça enerjik ve dinamik bölüm, bu bölümde hormonların üretildiği organları uyararak hormon seviyelerini yükseltyoruz. İkinci bölümde ise stresi azaltmak için gevşeme çalışmaları yapıyoruz.

Yoganın stresi azaltma evresine yoga yapanlar aşağı yukarı aşinadır ama yoganın hormonları nasıl yükseltebileceğini pek çoğumuz bilmiyoruz. Hormon yoga terapi bunu nasıl yapıyor?

Hormon yoga terapi bunu özel nefes teknikleri ve belli özel asanalar içinde bu nefes tekniklerini uygulayarak yapıyor. Pozların içinde bu bahsettiğim özel nefes tekniklerini kullanarak ve konsantrasyonla enerjiyi belli bir noktaya, yumurtalıklara, böbrek üstü bezlerine, hipofiz ve epifiz bezlerine yönlendirerek bu bölgeleri uyarıyor. Art arda beklemeden, hızlı, dinamik ve kuvvetli bir şekilde uygulanan bir yoga, ateşi körüklemek gibi. 30-45 dakika ateşi körüklüyor, sonra sinir sistemini sakinleştiren ikinci kısımla beraber de bir denge oluşuyor.

Senin hormon yoga terapi deneyimin nasıldı?

Ben ilk yaptığımda çok şaşırmıştım, sükunet içinde yoga yapmaya alışkın birisi olarak çok dinamik gelmişti bana. Açıkçası 5 gün kadar süren eğitim boyunca bunu sabah akşam yapınca en sonunda sarhoş gibi sürekli sırıtan bir suratla geziyordum ortalarda. Bu hormonların vücudumda nasıl aktığını, neleri etkilediğini birebir orada deneyimledim. O yüzden çok inandığım bir sistem bu.

Hormon yoga terapi senin dikkatini nasıl çekti, neden bu eğitimleri vermeye başladın?

Yine annemin meme kanseri oluşu ile birlikte yaptığım araştırmalardan biri de hormon replasman tedavileriydi. Annem çok erken menopoza girmiş bir kadın ve bunun için sürekli ilaç kullanmıştı. Belki yaşadığı kanser öyküsünde bunun etkisinin olabileceğini bundan seneler sonra öğrendim. Kanser tedavisinde kullanılan östrojen baskılayıcı hapların da hormonlar üzerindeki etkilerini birebir gözlemleme şansım oldu yani. Araştırmaların sonucunda Dina Rodriguez ile tanıştım. Kendisi 90 yaşlarında ama inanılmaz enerjik bir kadın. Günler boyunca hiç oturmadan bizleri eğitti ve çok yüksek bir enerji ile yaptı bunu. Ben de hormon yoga terapiyi deneyimledikçe o enerjinin nereden geldiğini, aslında vücudun içerisinde nasıl üretilebileceğini de kavramış oldum.

Hormonlarını dengelemenin sendeki etkileri nasıldı?

Benim kadın sağlığı ile ilgili bir sıkıntım olmamıştı çok şükür. Ama çok genç yaştan itibaren sporla uğraşıyordum ve üniversite döneminde bir anda sporu bırakmıştım. Hormonların hayatımızın ne kadar göbeğinde olduğunu bilmeden, 3 yıl süren bir depresyon yaşadım. Sporu aniden bırakan insanlarda serotonin gibi hormonların aniden düşebildiğini ve depresyonu tetikleyebildiğimi çok sonradan, üç sene ilaç kullandıktan sonra öğrendim. O nedenle hormon yoga terapi, benim içimdeki o hüzünlü tarafı inanılmaz şifalandırdı. O bahsettiğim, hani çalışmadan sonra yüzümde oluşan gülümseme laf arasında söylenmiş bir şey değil, benim için gerçekten çok kıymetli.

Peki yoga yoluyla hormonları dengelemenin bilimsel bir dayanağı da var mı?

Bu uygulamayı geliştiren Dina Rodriguez, bilimsel kayıt tutarak da çalışmalar yapıyor. Zaten kızı da doktor. Danışanlar onlara bu tekniği öğrenmek ve deneyimlemek için geldiklerinde, önce kan testi yapıyorlar. Vücudun içerisinde aslında birden fazla östrojen çeşidi var, bunlardan sadece bir tanesi aslında bizi menopoz döneminde riski artan kalp rahatsızlıklarından ve kemik erimesinden koruyor. O östrojenin yükselmesi bizim hayat kalitemizi artırıyor. İşte progesteronla beraber bu östrojeni de içeren hormon seviyeleri ölçülüyor. Bu ölçümlerle birlikte danışan takibe alınıyor ve teknik öğretiliyor. Birkaç aylık tablolar tutuluyor; kişi kendi kendine haftada kaç gün, kaç saat uygulamayı yapıyor, hormon seviyelerinde nasıl değişmeler oluyor, bunlar takip ediliyor. 4 ayın sonunda hormon seviyelerinin yükseldiği açıkça görülebiliyor. İnfertilite sorunuyla gelen bir kadının dört aylık çalışma ve takip sonunda hamile kalabildiği gibi sonuçların elde edildiğini biliyoruz. Dolayısıyla hormon yoga terapi, bilimsel olarak da kanıtlanmış bir teknik.

Hormon replasman tedavileri yerine kullanılabilecek bir teknik mi peki?

Hayır, hormon yoga terapi bir alternatif tedavi yöntemi. Acil önlem alınması gereken durumlarda medikal sistem çok daha hızlı çalışıyor, o acil durumda yan etkilere rağmen tercih edilmesi gerekebiliyor. Ancak hormon yoga terapi daha yavaş cevap veriyor, belki 4-5 ay sürüyor ama çok daha sağlıklı, doğal ve yan etkilere sebep olmayan bir tedavi.

Hormon yoga terapi öğrenmek isteyen kadınlarla sen ne şekilde çalışıyorsun?

İki yoldan da ilerleyebiliyoruz; birincisi hormon yoga terapi atölyeleri. 2 gün sürüyor, sabahtan akşama kadar seriyi tekrar tekrar çalışıyoruz. Önce hormon sistemini anlatıyorum, vücudun neresinde hangi hormon bezleri var ve bazı şeyler yaşarken bu hormonlara neler oluyor, bunlar bizim sağlığımızı ve üreme sistemimizi nasıl etkiliyor, bütün bunlar birbiriyle ilintili şekilde nasıl çalışıyor… Ondan sonra da hareket serisini göstermeye başlıyorum. Tekniği öğrenmek işin sadece başlangıcı, ne kadar çok pratik ederseniz o kadar etki ediyor.

Kimler hormon yoga terapi yapabilir?

Hormonlara bağlı çeşitli kadın hastalıkları nedeniyle sıkıntılar yaşayan her kadın için uygun bir şifa yöntemi bu. Polikistik over sendromu, çok büyük olmamak kaydıyla miyomları olanlar, adet düzensizliği ya da adet öncesi sendromu benzeri sıkıntılar yaşayan kadınlar hormon yoga terapiyi günlük rutinlerinin bir parçası haline getirerek bu sorunlarını doğal yöntemlerle aşabilirler. Aynı zamanda lohusalıkta da değişen hormonal dengeyi sağlamlaştırmak için kullanılabilir, bebek izin verdiğince, 30-40 dakikalık rutinler halinde yapıldığında doğum sonrası için de faydalı bir pratik olarak faydalanılabilir.

Şaylan Yılmaz’a ulaşmak ve atölye çalışmalarını takip etmek için Facebook’ta İnannaKadın sayfasını takip edebilirsiniz.

Röportaj: Duygu İslamoğlu