Bisiklet sayısının otomobil sayısını geçtiği bir dünya mümkün mü? Mümkün.

Çünkü zaten öyle: Dünyada bisiklet sayısı otomobil sayısının iki katı. Dünyada saniyede 4-5 bisiklet üretiliyor; her yıl otomobilin 2.5 katı kadar. Ancak nerede bu otomobili geçen bisikletler? Çünkü biz yollarda sadece otomobil görüyoruz! Nerede?

Çin’de, Danimarka’da, Hollanda’da... Belki Konya’da, ille Ula’da.

Muğla Ula’yı görünce mesela, sakın şaşırma yolcu: Çünkü bisikleti, bisikletli hayatın huzur ve barışını, ömrü uzatışını da göreceksin!

Hava kirliliğini, trafik çilesini, enerji israfını, sağlık harcamalarını daha az; sağlık ve hayattan alınan zevki muhtemelen daha fazla göreceksin. Özgürlüğün bir suretini göreceksin!

En önemlisi, kalp-beden- aklın buluşması

O yüzden artık Hollanda’da temel ulaşım araçları arasında bisikletin payı yüzde 32’yi buldu; Danimarka, Macaristan yüzde 20, İsveç yüzde 17, Belçika, Almanya yüzde 15, Avusturya yüzde 10’a ulaştı.

Evde, balkonda, bahçede, bodrumda, yazlıkta pinekleyen bisikletlerden söz etmiyorum. Karne ya da sünnet hediyelerinden de. İnsanların evden işe, işten eve, alışverişe, eşe dosta, aile ziyaretine giderken kullandıkları bir aracın istatistiği bu.

Tamam, yolların düz olması, yokuşların bulunmaması gibi faktörler var...

Ama en önemlisi, kalp-beden-aklın buluşması.

Tabii ki hayatı bisikletli için kolaylaştıran fiziki düzenlemeler, teşvikler; bir de bisiklet kültürü. Ve her şey gibi, mücadele.

Fransa’da uygun muhataplar

Temel ulaşım aracı olarak bisiklet oranının yukarıdaki ülkelere göre çok daha düşük olduğu Fransa’da ve başkentinde bile o kadar ciddi bisiklet trafiği mevcut ki.

Şimdi de bisikletin 19. yüzyılda velo olarak icat edildiği ülkeden söz ediyoruz. ABD’de bile ilk bisiklet üretimini gerçekleştirenlerden. 1903’ten itibaren dünyanın en önemli bisiklet yarışını, Fransa Turu’nu düzenleyenler.

Çalışan sınıflar ile bu aracı buluşturan ülkelerden biri işte.

“Bisikletlenme, bisikletleşme” hareketinin bir zamanlar “revolution” yani “revolüsyondevrim” kelimesinden esinle “velorution” adıyla “devrimci” olduğu, bisiklet üstüne sayısız kitap-derginin yayınlandığı, “Velozof” adıyla bisiklet filozoflarının bulunduğu, yüzde 80’i ithal, artık ciddi kısmı elektrikli, yılda 3 milyondan fazla bisikletin satıldığı bir ülke!

Şimdi de “Bisiklet konuşalım” kampanyaları, örgütlenmeler... Toplu-temiz ulaşımcı kadın ulaştırma bakanı, bisikletli eski gazeteci çevre bakanı, sendikacı babanın kızı, sendikal haklar üzerine master yapmış, başkentte sayıları 30 bini geçen ortak bisikletleri teşvik eden kadın belediye başkanı gibi uygun muhataplar!

Gündemde, işe bisikletle gidip gelen çalışanlara km başına 25 sent, 4 kilometrede 1 Euro “zorunlu” işveren katkısı var. Bunun gönüllü uygulandığı işletmelerde, işçilerin sağlık harcamalarının azaldığı belirlenmiş. Bisiklet altyapısının finansmanı için mesela süpermarket otoparklarının önemli oranda vergilendirilmesini önerenler de var.

Televizyonun, internetin olmadığı çocukluğum, sadece gazetelerden izleyebildiğimiz, ama heyecanla beklediğimiz Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu’nda, misal Rıfat Çalışkan’a hayranlıkla geçti. Yani Metin Oktay, Turgay Şeren, Lefter, Şenol-Birol neyse, aynı!

Bisiklet üstündeki çocuk umutlar

O çocukluğum, artık “ruhu özgür gazeteci ve yazarların mütevazı mahallesi” diyebileceğim Basınköy’de, kapısı birbirine açık komşular arasında, Orhan Kemal’in oturduğu apartmandan Yaşar Kemal’inkine bisiklet turuyla, bazen Florya’ya, orman kenarından taşan küçük yolculuklarla geçti. Şunu söyleyeyim: Onlar yine hapse giriyor, kitaplarına el konuluyordu; ama bisiklet üstündeki çocuk umutlar hiç eksik olmuyordu!

Cahit Sıtkı Tarancı’nın, öğrenim gördüğü Paris Nazi uçakları tarafından bombalanırken bisikletle Lyon’a kaçıp hayata ve şiire tutunuşu gibi!

Nâzım Hikmet’in tavsiyesi gibi: “Usta bir kaplan / gibi kullansın elin / yerde yıldırım gibi giden bisikletini”

Bisiklet şarkıları

La Bicyclette, Yves Montand

Bicycle Race, Queen

Les Bicyclettes de Belsize, Mireille Mathieu veya Engelbert Humperdinck

Bike, Pink Floyd

Nine Million Bicycles, Kate Melua

La Bicicleta, Shakira

Velo, Benabar

Le Velo, Bourvil

Tour de France, Kraftwerk

Louison Bobet Forever, Ludwig von 88

Velodrome, The Chemical Brothers

Bisiklet Türküsü, Fuat Saka

Bisiklet, Mor ve Ötesi

Son Feci Bisiklet’in bisikletsiz şarkıları!

Bisiklet kitapları

Bisikletli Öyküler, Aydın İleri

Fransa Turu Tarihi, Jean François Mignot

Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu’nun 50 Yıllık Tarihi, Feyzi Açıkalın

Bir Tur Versene, Aydan Çelik

Bisiklet-Zen: Kent Ulaşımında Bisiklet, Juan Carlos Kremer

Bisiklet filmleri

Bisiklet Hırsızları, Vittorio de Sica

Acil Teslimat, David Koepp

Cehennemde Bir Pazar, Jorgen Leth

2 Saniye, Marion Briand

Bisikletli Çocuk, Dardenne Biraderler

Bisikletli Adam, Mohsen Makhmalbaf

Yolculuk, Fernando Solanas

Mavi Bisiklet, Ümit Köreken

Vecide, Haifaa Al Mansour

Belville Tripletleri, Sylvain Chomet

Pekin Bisikleti, Xiaoshoui Wang

Bisikletler Anlatıyor, Milan Lisica

Yazı ve fotoğraflar: Umur Talu