Bebeklerde uyku rutini
Deniz Alayat
Giriş: 19 Ağustos 2019 Pazartesi
En sonunda yenidoğanınızla eve geldiniz. Şimdi baş başasınız ve birbirinizi tanımanızın tam vakti. Bebeğiniz çok uyuyor ve az bir süre uyanık kalıyor. Devamlı tetikte olmak zorundasınız, çünkü daha sizin alışabileceğiniz bir ritmi ve rutini oluşmadı. Bunlar, sizin için olduğu kadar bebeğiniz için de yepyeni bir düzen ve duygular.
İlk 30 gün
Acıkınca uyanırlar
Onun için hayatındaki en büyük değişikliklerden birisi, devamlı acıkması; çünkü bugüne dek göbek bağından beslendi. Şimdi ise iki-üç saatte bir karnında garip bir guruldama hissediyor, ağlıyor ve emzirme sonrasında veya sırasında uyuya kalıyor. Bazen öğün aralarında da uyanıyor; kimi zaman birkaç dakika, kimi zaman da uzun bir süre ağlıyor. Yenidoğanlar yaklaşık olarak 12-20 saat arasında uyur.
Ne yapmalısınız?
- Yapmanız gereken bebeğinizin isteklerini olabildiğince anlamanız ve onları yerine getirmeniz. Onun rüyasında mı ağladığını yoksa açlıktan mı ağladığının ayırdına varabilmek için bir süre bekleyin. Yenidoğanları ağladığı anda kucağınıza alırsanız, büyük bir olasılıkla onların uykusunu bölmüş olursunuz.
- Bebeğinizin uyku evrelerini, uyandığı anları, mimiklerini ve vücut dilini gözlemleyin. Onun nasıl ağladığına –korkuyormuş gibi, kısa aralıklarla- dikkat edin; bunun ne kadar işe yaradığını görünce siz de şaşıracaksınız.
1-3 aylık arası
Gündüz ve gece olduğunu öğrenirler
Bebeğiniz kimi zaman geceleri çok huzursuzlanıyor; bu yüzden siz de gün içinde kendinizi sersemlemiş gibi hissediyorsunuz. Bu süre zarfında siz de, bebeğiniz uyurken kendinizi dinlendirebilmek için her türlü olasılığı kullanmalısınız. Siz de bu evrede bebeğinizin uyku ve uyanma saatlerini çok değiştiğinin farkına varacaksınız. Derin uyku uyuduğu zamanlar azalır, daha az rüya görürler, hafif uyudukları ve dinlendikleri süreler artar. Böylelikle dışarıdaki dünyayı keşfetmek ve yeni, heyecanlı deneyimler yaşamak için güç toplarlar. Ayrıca, gündüz ve gece kavramlarını da bu evrede öğrenirler;, buna bağlı olarak uyku zamanları da değişir. 1. ayın sonuna doğru en uzun uyku periyotları geceleri olur, 3. ayın sonunda gece uykusu ortalama 6,5-12 saat sürer. Uyku süreleri ve derinliği karanlık ve aydınlık (güneş ışığı ya da yapay ışık fark etmez) ile düzenlenir. Eğer bir bebek karanlıkta daha huzurlu ve fazla uyuyorsa, gün içerisinde daha aktiftir. Devamlı kıpırdanır, etrafa bakar, sürekli bağırarak yaşama gücünü size de yansıtır.
Ne yapmalısınız?
- Bebeğinize gündüz ile gece arasındaki farkı gösterin. Öğlen uykusunda perdeleri biraz kapatmanız yetecektir; böylece odaya gelen ışık biraz azalacaktır. Bu sayede bebeğiniz iyi uyur, fakat uykusu çok uzun sürmez. Geceleri ise odası mutlaka karanlık olmalıdır.
- aya kadar bebeklerin uykusu bölük pörçüktür; bu nedenle bebeğinizi kucağınıza almadan önce biraz bekleyin. Belki de iki-üç kez ağlar ve yeniden uykuya dalar.
- Ne yazık ki; akşam ağlamaları için herhangi bir reçete yoktur. Sizin için çok zor olsa da bunlar çok normaldir. Eşinizle yardımlaşarak ve iş bölümü yaparak günün bu zor zamanlarını daha kolay atlatabilirsiniz.
- Yumuşak bir bebek masajı ya da onu sarıp sarmalamanız, sizin ve bebeğinizin üzerindeki gerginliği azaltır.
- Kimi bebekler kolik olabilirler; karınları ağrır; çünkü yutkunurken hava yutarlar. Belki de bebeğinize sizin yedikleriniz dokunuyordur. Soğan, sarımsak ve baklagiller gibi gaz yapıcı besinlerden bir süreliğine uzak durarak nedenin bu olup olmadığını deneyebilirsiniz.
- Bebeğinizi salladınız, ona masaj yaptınız, ninniler söylediniz; ama hala ağlıyor mu? Bir süre hiçbir şey yapmayın. Belki bebeğinizin sadece sessizliğe ihtiyacı vardır ve yatağında biraz sonra uyuyabilmek için ağlıyordur.
3-6 AY ARASI
Dünyaya meraklı bakışlar
Geçen gece üç kez uyandınız, ağlayan bebeğinizi sakinleştirdiniz, emzirdiniz veya onu biberonla beslediniz; şimdi ise yarı uykulu bir halde evde dolanıyorsunuz. Komşunuzun bebeği 5 aylık olmasına rağmen, onun geceleri huzurlu uyumasını aklınız almıyor. Sizin de komşunuzun bebeğinin durumu da gayet normal. 3-6 ay arasında bazı bebekler bir rutine alışırlar ve uyku zamanlarını tanırlar: sabahları uyku, öğlenleri siesta, öğlenden sonraları küçük bir uyku, geceleri ise deliksiz bir uyku. 6 aylık bebeklerin yüzde 80’i 6 ila 12 saat arasında uyurlar. Emzirilen ve geceleri süt, meyve suyu ya da tatlandırılmış çay gibi kalorili besinlere alıştırılmış bebekler, geceleri acıktıkları için sık sık uyanırlar.
Ne yapabilirsiniz?
- 5-6 aydan itibaren doktorunuz aksini söylemiyorsa, bebeklerin gece öğününe ihtiyacı yoktur. Endişelenmeyin, 8-10 saat yemek yemeden de idare edebilirler. Onu gece öğünlerin alışkanlığından vazgeçirmeye çalıştıkça, geceler git gide daha huzurlu geçecektir. Elbette bu bir gece de olmaz. Ama birkaç geceden sonra bebeğiniz bu rutine de alışacaktır.
- Onu uykudan kısa bir süre önce son bir kez emzirin veya biberonla besleyin. Gece uyandığında ışığı açmadan onu yumuşak bir sesle sakinleştirmeye çalışın ve o sırada ona bir şey içirmeyin ve yedirmeyin. İlk başta sizi protesto edecektir ve şansınız varsa bir süre sonra tekrar uykuya dalacaktır...
- Birkaç gün sonra gece öğünlerini bırakmayı ve onu sesinizle sakinleştirmeyi tekrar deneyebilirsiniz.
6-12 ay
Yalnızlığın keşfi
Bebeğiniz, bugüne dek akşamları sorunuz bir şekilde uykuya dalıyordu; fakat bir anda uyumak istememeye, ağlamaya ve bağırmaya başladı. Bu hareketi, onun önemli bir gelişme aşamasında olduğunu gösteriyor. İlk 6 ay bebekler, kendilerini çevrelerinin bir parçası olarak hissederler. “Ağlıyorum, annem koşuyor ve istediğim her şey bana getiriliyor: süt, ilgi ve oyuncak” diye düşünürler. Çocuğunuz büyüdükçe ve bir şeyler öğrenme isteği artıkça, kendisiyle dünya arasında otomatik bir bağ olmadığının farkına varmaya başlar. Oturmayı öğrenir ve bu sırada birçok şeye erişemediğini görür. Bu dönemde uykuya dalmak, ona annesiz, karanlık büyük bir deliğe düşmek gibi gelir. Bu nedenle, yatma vakti geldiğinde huysuzlaşır ve karşı koymaya çalışır.
Ne yapabilirsiniz?
- Bugüne kadar bir uykuya yatırma rutini belirlemediyseniz, hemen bir rutin oluşturun ve onu uygulamaya koyun. Bu bir şarkı ya da hep aynı şekilde anlattığınız kısa bir hikaye olabilir. En önemlisi, onun yanında 10-15 dakika kalmanızdır. Bu sırada kardeşleri ya da size gelen bir telefon bekleyebilir.
- Ona uykuya dalarken onu rahatlatabilecek bir peluş oyuncak, yumuşak bir bez verin. Bu nesneler, her zaman yatakta durmalıdır.
- Bebeğinizin geceleri de çevresiyle ilişki kurmasına izin verin. Onun sessizliğe ihtiyacı yoktur. Çanak tabak sesleri, konuşmalar, müzik sesi onun güvendiği seslerdir; çünkü her şeyin eskisi gibi olduğunu ancak bu şekilde anlayabilir.
Yaşa göre uyku tablosu
Bir hafta sonraki yazımda 1 yaş sonrası çocuklarda uyku ve uyku rutinleriyle ilgili bilgiler vereceğim.