Çocukların dünyayı algılama biçimleri birbirinden farklıdır. Bazı çocuklar, çevresel uyarıcılara karşı daha duyarlı olup, derinlemesine hisseder ve yoğun tepkiler verebilirler. Bu özellik, “yüksek hassasiyet” olarak adlandırılır ve çocukların yaklaşık %15-20’sinde görülür.

Uzmanlar, bu durumun doğuştan gelen nörolojik bir yapı olduğunu ve çocuğun kişilik gelişimi üzerinde önemli bir etkisi olduğunu belirtiyor. Peki, çocuğunuzun yüksek hassasiyet seviyesine sahip olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz? İşte dikkat etmeniz gereken bazı belirtiler.

1. Gürültü, güçlü kokular veya parlak ışıklardan rahatsız olurlar

Yüksek hassasiyetli çocuklar, duyusal uyarıcılara karşı daha hassastır. Gürültülü ortamlardan, yoğun kokulardan veya parlak ışıklardan rahatsız olabilirler. Örneğin, elektrikli süpürgenin sesi, kıyafetlerindeki etiketten kaynaklanan kaşıntı veya güneş ışığının gözlerine gelmesi onları sık sık huzursuz edebilir.

Bu çocuklar için duyusal yoğunluk fazlasıyla yorucu olabilir. Kalabalık bir alışveriş merkezinde aşırı uyarılmış hissettiklerinde huzursuzlanabilir, hatta ağlayabilirler. Yemek seçiciliği de bu grupta sık görülen bir durumdur; bazı yiyeceklerin dokusu, kokusu veya tadı onları rahatsız edebilir. Bu yüzden, yüksek hassasiyetli çocukların duyusal tetikleyicilerine karşı dikkatli olmak ve onlara uyum sağlayabilecekleri alanlar sunmak önemlidir.

2. Yeni durumlarda daha çekingen veya temkinli davranırlar

Bu çocuklar, yeni ortamlara veya insanlara alışırken daha fazla zamana ihtiyaç duyarlar. Tanımadıkları kişilerle hemen iletişime geçmek yerine, önce uzaktan gözlem yapmayı tercih edebilirler. Örneğin, evinizde bir davet olduğunda, çocuğunuz önce kenarda durup ortamı gözlemleyebilir ve kendini rahat hissettiğinde katılım gösterebilir.

Bunun nedeni, yüksek hassasiyetli çocukların detaylara çok dikkat etmesi ve riskleri önceden değerlendirmeye çalışmasıdır. Bir aktiviteye katılmadan önce, ortamın güvenli olup olmadığını analiz ederler. Onları hemen sosyalleşmeye zorlamak yerine, kendi hızlarında adapte olmalarına izin vermek, streslerini azaltabilir ve sosyal becerilerini güçlendirebilir.

3. Beklenmedik sürprizlerden bunalmış hissedebilirler

Rutin ve öngörülebilirlik, yüksek hassasiyetli çocuklar için önemlidir. Ani değişiklikler veya sürprizler olumlu bile olsa, onları strese sokabilir. Örneğin, sınıfında sürpriz bir misafir olması, çocuğunuzun bunalmış hissetmesine neden olabilir. Bu nedenle, planlanmamış durumlar karşısında daha hassas tepkiler verebilirler.

Bu çocuklar, günlük programlarının değişmesinden hoşlanmazlar ve yeni bir ortama girmeden önce neyle karşılaşacaklarını bilmek isterler. Beklenmedik tatiller, bir anda değişen aktiviteler veya alışılmadık planlar, kaygı seviyelerini artırabilir. Ebeveynlerin, bu tür hassasiyetleri olan çocuklara önceden bilgi vererek, değişikliklere hazırlık yapmalarına yardımcı olmaları önemlidir.

4. Başkalarının duygularını kolayca benimserler

Bu çocuklar, etraflarındaki insanların duygularını derinlemesine hissederler. Örneğin, ebeveynlerinin stresini fark edebilir ve bu duyguyu kendi içlerinde yaşayabilirler. Bu durum, onların empati yeteneklerinin yüksek olduğunu gösterir, ancak aynı zamanda duygusal olarak kolayca etkilenebileceklerini de belirtir.

Eğer bir arkadaşları üzgünse, bu çocuklar da üzülüp kendilerini kötü hissedebilirler. Film veya hikayelerde gördükleri duygusal sahnelerden bile derinden etkilenebilirler. Bazen başkalarının duygularını kendilerininkiyle karıştırabilirler, bu yüzden kendi hislerini tanımlamayı öğrenmeleri önemlidir. Bu konuda ebeveynler, onlara duygularını adlandırmayı öğretmeli ve başkalarının hissettiklerinden farklı olabileceklerini anlamalarına yardımcı olmalıdır.

5. Küçük detayları fark ederler

Yüksek hassasiyetli çocuklar, çevrelerindeki ince detayları kolayca fark ederler. Bir hikaye okunurken atlanan bir kelimeyi hemen fark edebilir veya birinin ruh halindeki küçük bir değişikliği sezebilirler. Bu keskin gözlem yetenekleri, onların dünyayı derinlemesine algıladıklarını gösterir.

Bazen ebeveynler, çocuklarının bu özelliğini “fazla dikkatli” veya “aşırı düşünceli” olarak değerlendirebilirler. Ancak bu, onların dünyayı daha detaylı ve hassas bir şekilde algıladıklarını gösterir. Küçük değişiklikler bile onları rahatsız edebilir; örneğin, evde bir mobilyanın yeri değiştiğinde bunu hemen fark edebilirler. Bu durum, onların çevrelerine karşı ne kadar duyarlı olduklarının bir kanıtıdır.

6. Duygusal tepkileri daha yoğundur

Bu çocuklar, duyguları derinlemesine hisseder ve yoğun tepkiler verebilirler. Küçük bir hayal kırıklığı bile büyük bir üzüntüye yol açabilir. Bu yoğun duygusal tepkiler, onların dünyayı ne kadar derinlemesine deneyimlediklerinin bir göstergesidir.

Örneğin, bir oyunu kaybettiklerinde veya bir arkadaşları onlara karşı kaba davrandığında uzun süre üzülebilirler. Duygusal iniş çıkışları daha keskin olabilir ve sakinleşmeleri zaman alabilir. Bu yüzden ebeveynlerin, onların duygularını küçümsememesi, aksine onları anlamalarına yardımcı olacak bir yaklaşım benimsemesi önemlidir.

Ebeveynler çocukların hassasiyetleri için neler yapabilir?

Her ebeveyn, yüksek hassasiyetli olsun olmasın, bütün çocuklar için hassasiyetlerine duyarlı bir yaklaşım geliştirebilir ve böyle bir yaklaşım her çocuk için faydalı olacaktır.

Ancak elbette doğuştan yüksek hassasiyetli bir yapıya sahip çocuklar için bu tür bir duyarlılık daha da önem kazanıyor. Eğer çocuğunuzun yüksek hassasiyetli olduğunu düşünüyorsanız, ona destek olmak için şu adımları atabilirsiniz:

Empati kurun: Onun duygularını anlamaya çalışın ve hissettiklerini büyük-küçük demeden önemseyin. Kendini ifade etmesine izin verin.

Rutin oluşturun: Günlük yaşamında tutarlı bir düzen sağlamak, onun güvende hissetmesine yardımcı olacaktır.

Önceden bilgilendirin: Değişiklikler veya yeni deneyimler hakkında onu önceden bilgilendirmek, adaptasyonunu kolaylaştırabilir.

Kendi sınırlarınızı belirleyin: Onun duygusal ihtiyaçlarına cevap verirken, kendi ihtiyaçlarınızı da göz ardı etmeyin.

Unutmayın, yüksek hassasiyet bir zayıflık değil, bir özelliktir. Doğru destekle, çocuğunuz bu özelliğini bir avantaja dönüştürebilir ve dünyayı benzersiz bir derinlikle deneyimleyebilir.

Kaynak: Sarah Bourassa. "6 Not-So-Obvious Signs Your Kid Is Highly Sensitive". Şuradan alındı: https://www.huffpost.com/entry/signs-your-kid-is-highly-sensitive_l_67b73f80e4b04144c74891ec. (07.03.2025).