Zihin Haritası öğrenmeyi nasıl kolaylaştırıyor?

Eğitmenlerin tercih ettiği Zihin Haritası metodu, özetleme yeteneğini kullanarak hatırlamayı ve bilgiyi kullanarak öğrenmeyi kolaylaştırıyor.

Günlük hayatta dinlediklerimizin tamamını aklımızda tutma ihtiyacı duymuyoruz. Neler olduğunu anlamak için, konuşmadaki esas fikir ve eylemleri seçiyoruz. Gerektiğinde, bize anlatılanı bir başkasına, bu seçtiklerimizi kullanarak aktarıyoruz. Ne var ki çocukluğun ilk yıllarında kazanılan bu yeteneği, en çok işe yarayacağı yerde, öğrenim hayatında çoğumuz kullanmıyor. Bunun yerine «sınavlarda başarılı olmak için» okuduklarının, dinlediklerinin tamamını akılda tutmaya çalışıyor ve bunu yaparken bilgilerin arasında kayboluyor. Bu duruma çözüm olarak birçok eğitmen, öğrencilerine Zihin Haritası kullanmalarını öneriyor. Zihin Haritası yöntemi, özetleme yeneteğini kullanarak hatırlamayı, kullanmayı ve öğrenmeyi kolaylaştırıyor.

Zihin Haritası nedir? Ne işe yarar?

Zihin Haritası, düşüncenin ilerleyişini görselleştirerek izlemeyi mümkün kılan bir şema. Bilgileri, aralarındaki bağları kullanarak geçici olmaktan çıkarıp kalıcı hale getirmeye yarayan bir görsel temsil aracı. Bilgileri hiyerarşik olduğu kadar anlamsal açıdan ilişkilendirmeye de izin veriyor. Bu ilişkilendirme sayesinde zihin, farklı kavramlar arasında bağlantı kurma ve sahip olduğu bütün bilgileri sınıflandırma yeteneğini geliştiriyor.

Zihin Haritası tanımı, 1970’lerde insan beyni konusunda uzman, İngiliz psikolog Tony Buzan’ın geliştirdiği Mind Mapping (Zihin Haritalama) metodundan geliyor. Beynin sorun çözmekten sorumlu sol küresi ile olayları bütün olarak görme yeteneğine sahip, yaratıcı sağ küresinin işbirliği yaparak birlikte çalışmasını sağlıyor.

Psikolog Tony Buzan metodu oluştururken, aralarında Leonardo da Vinci’nin de yer aldığı dâhilerin not alma yöntemlerinden yola çıktı.

Zihin Haritası nasıl oluşturulur?

Zihin Haritası, daima ana konuyu temsil eden bir merkez ile başlıyor. İlişkili temel bilgiler, anahtar kelimelere dönüşerek ve kendi aralarında aşamalanarak bu merkez etrafında konumlanıyor. Psikolog Buzan, aralarında Leonardo da Vinci’nin de yer aldığı dâhilerin not alma yöntemlerini doğadan aldığı ilhamla birleştirerek oluşturduduğu metot, bir ağaç gibi hayal edilebilir. Merkezde gövde (ana tema), gövdeye bağlı dallar (ana fikirler) ve dallara bağlı daha küçük dallar (ana fikirlere bağlı yan fikirler). Veya bir şehir haritasına benzetilebilir[1]: Şehir merkezi (ana tema), şehir merkezine bağlı ana caddeler (ana fikirler) ve ana caddelere bağlı sokaklar (ana fikirlere bağlı yan fikirler).

Psikolog Buzan, Zihin Haritası yöntemini geliştirirken doğadan ilham aldı.

Kâğıt-kalem mi, bilgisayar programı mı ?

Zihin Haritası oluşturmanın iki yolu var. Kâğıt-kalem ya da özel yazılımla oluşturulan bilgisayar programlarından birini kullanmak. Her birinin diğerine göre öne çıkan yönleri var. Peki hangisini kullanmalı? Buna ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak karar verecek olan, kullanıcı.

Eğer geniş bir bilgi ağını kısa sürede oluşturmak istiyorsa bilgisayar programını seçmesi daha kullanışlı olabilir. Hazır program kullanmak Zihin Haritası oluşturmayı, ekleme ve değişiklik yapmayı, sembol ve renk kullanmayı kolaylaştırıyor. Tablet, telefon, bilgisayar vb. araçlarla taşıması da kolay. Belli koşullarda herkesin kullanımına açık, ücretsiz kullanılabilen birkaç örnek:

Foramind

Foramind, Türkçe ve İngilizce kullanılabilen ilk ve tek site. 15 gün ücretsiz deneme fırsatı sunuyor. Abonelik bedelleri ise İngilizce sitelerle kıyaslandığında sembolik düzeyde.

Mindomo

Mindmaster

Bubble us

Kâğıt-kalem kullanarak Zihin Haritası oluşturmanın ise birkaç üstün yanı var. Her şeyden önce, ellerimizi kullanarak gerçekleştirdiğimiz aktiviteleri beynimiz daha kolay kaydediyor. Bilgisayar tuşlarına basarak yazdığımızı görsel olarak hatırlıyoruz, ancak elimizle yazdığımızda aktiviteyi gerçek bir deneyim haline getiriyoruz. İkincisi, kâğıdı (çıktı almadan) görünür bir yere asarak gözönünde tutma kolaylığı. Basit bilgi ağı oluşturmak için uygun. Ağı genişletmek için tek gereken çevresine yeni bir kâğıt eklemek. Birkaç boya kalemi ve desenle işi eğlenceli hale getirmek, yaratıcılığını kullanarak kendi çizdiği ya da hazır bir görseli haritaya dönüştürmek de diğer artılar.

«Zihin Haritası’nda her bilgi için kelime sayısını (veya tarihi) bir ile sınırlı tutmak bilgiyi kaydetmeyi kolaylaştırıyor.»

Zihin Haritası oluşturmanın en önemli noktası, ana tema ve yan fikirler için birer anahtar kelime kullanmak. Her bilgi için kelime sayısını (veya tarihi) bir ile sınırlı tutmak bilgiyi kaydetmeyi kolaylaştırıyor. Yukarıdaki «Türkiye Cumhuriyeti’nin İlânı» konusu, buna basit bir örnek.

Zihin Haritası nasıl kullanılır?

Yürümekten ellerimizi yıkamaya, konuşmaktan yazmaya, otomobil kullanmaktan evimizin yolunu bulmaya bütün bilgileri kullanarak, tekrar ederek öğreniyoruz. Bu basit «deneyimleyerek öğrenme kuralı», Zihin Haritası’na yerleştirdiğimiz bilgiler için de geçerli. Zihin Haritası’nı kullanmak için, birbirini destekleyen dört seçenek sıralanabilir.

Sözlü özet

Zihin Haritası’na bakarak konuyu birine (ya da hayalî birine) özetlemek, etkili sonuçlar doğuruyor.

Gözünün önüne getirme

Zihin Haritası, bilgileri sadeleştirdiği için görsel hafızaya kolayca kaydediliyor. Oluşturduktan sonraki günlerde, bilgileri geri çağırmak için haritayı görsellemek yeterli. Görsellemekte zorluk çekilmesi doğal, amaç gerekirse haritaya tekrar bakarak eksikleri tamamlamak.

Göz önünde tutma

Zihin Haritası’nı duvar, kapı, ayna gibi sık kullanılan yerlere yapıştırmak, bilgileri görsel hafızada kalıcı kılıyor.

El yordamıyla tekrar

Hayal edilen Zihin Haritası’ndaki bilgileri, kâğıt üzerinde basitçe bir araya getirerek gelişigüzel bir harita çizmek de kalıcı etkiye sahip. Bitirdikten sonra hâlâ hatırlanmayan bilgiler olması normal, Zihin Haritası’na bakarak tamamlamak serbest.

Zihin Haritası’nın diğer kullanım alanları

Zihin Haritası, sadece öğrenci ve eğitmenlerce eğitim dünyasında değil, iş dünyasında da etkin olarak kullanılıyor.

Çalışma hayatında

İş dünyasında farklı haritalar sunum ve konuşma hazırlığı yapmaya, proje geliştirmeye, toplantı notlarını özetlemeye hizmet ediyor. Yöneticiler, Zihin Haritaları sayesinde toplantılarda katılımcıların fikirleri arasında bağlantılar kurarak ve onların tanıklığında ana fikri geliştiriyor.

Kişisel ve günlük hayatta

Zihin Haritalarına günlük yaşamı ve kişisel hayatı planlamak, yaşam kalitesini yükseltmek için de başvuruluyor. Kişisel hedefleri görselleştirme, yaratıcılığı artırma, yeni beceriler elde etme gibi konularda bir tür yol haritası işlevi görüyor.

[1] https://www.cairn.info/la-boite-a-outils-du-marketing-de-soi--9782100739370-page-42.htm

Zihin Haritaları

Yazar: Tony Buzan , Barry Buzan

Çevirmen: Güntülü Tercanlı

Alfa Yayıncılık

Zihin Haritası ne işe yarar?

1. Zihin Haritası, beynin sorun çözmekten sorumlu sol küresi ile olayları bütün olarak görme yeteneğine sahip olan yaratıcı sağ küresinin işbirliği yaparak birlikte çalışmasını sağlar.

Doğru.

Yanlış.

2. Zihin Haritası, bilgi ve fikirlerin görsel temsilidir. Bu temsil, bilgi ve düşüncelerin kâğıda veya yazılıma aktarılmasıyla gerçekleşir.

Doğru.

Yanlış.

3. Zihin Haritası, bilgi ve fikirlerin ilerleyişini aralarında bağlantılar kurarak izlemeyi kolaylaştırır.

Doğru.

Yanlış.

4. Zihin Haritası oluşturmanın ilk adımı, günlük hayatta zaten kullandığımız «olayları özetleme» yeteneğimizi kullanmaktır.

Doğru.

Yanlış.

5. Zihin Haritası, bilgileri kalıcı hale getirmeye yarar.

Doğru.

Yanlış.

6. Zihin Haritası tanımı, insan beyni konusunda uzman, İngiliz psikolog Tony Buzan’ın geliştirdiği Mind Mapping (Zihin Haritalama) metodundan gelir.

Doğru.

Yanlış.

7. Psikolog Tonu Buzan’a Zihin Haritası metodunu oluştururken ilham veren hangisidir?

Aralarında Leonardo da Vinci’nin de yer aldığı dâhilerin not alma yöntemleri.

Doğadan (ağaç ve dalları) aldığı ilham.

İkisi de doğru.

8. Zihin Haritası, ana konuyu temsil eden bir merkez ile başlar. İlişkili temel bilgiler, anahtar kelimelere halinde ve kendi aralarında aşamalanarak bu merkez etrafında konumlanır.

Doğru.

Yanlış.