Sağlık için adım saymak, yeterince protein almak, uykumuzu takip etmek gibi şeylerin peşinden koşarak çok zaman harcıyoruz. Peki ya sağlığımızın ve mutluluğumuzun gerçek belirleyicisi bedenimizde ya da zihnimizde değil de ilişkilerimizde olsaydı? Dünyanın en uzun süreli mutluluk araştırması olan Harvard Yetişkin Gelişimi Çalışması’na göre, en önemli olan fiziksel ya da zihinsel iyilik hâlimiz değil, sosyal bağlantılarımızın kalitesi. Görünüşe göre sosyal zindelik, yani güçlü ilişkiler kurma ve sürdürme becerisi, genlerden, sosyal sınıftan veya IQ’dan çok daha fazla uzun ve mutlu bir hayatı belirliyor.

Nasıl bedenimizi ve zihnimizi iyi durumda tutmak için çalışmamız gerekiyorsa, genel sağlığımız için sosyal gücümüzü de geliştirmemiz gerekiyor. Peki bunu nasıl yapacağız? Sosyal bilimci ve yazar Kasley Killam’a göre bu, onun geliştirdiği 5-3-1 Kuralı kadar basit. Sosyal sağlığınız için 5-3-1 Kuralı’nın detaylarını öğrenmek ve sosyal kaslarınızı yeterince çalıştırıp çalıştırmadığınızı anlamak için bilmeniz gerekenler…

5-3-1 Kuralı nedir?

“Yakın çevrem sağlam, ben iyiyim” diye düşünebilirsiniz ama hayatınızda yeterli ve anlamlı sosyal etkileşimler alıyor musunuz? Killam, 5-3-1 Kuralı’nın sosyal sağlığınızı ölçmek için iyi bir temel olduğunu ve hem bağlarınızın niteliğini hem de niceliğini değerlendirmenize yardımcı olduğunu söylüyor. Bağ kurma konusunda da tıpkı egzersiz ve sağlıklı beslenmede olduğumuz gibi niyetli olmamız gerekiyor. Sosyal sağlığınızı atlamak, genel sağlığınıza büyük bir zarar verebilir (Örneğin: kötü uyku, zayıf bağışıklık, bilişsel gerileme). Bu konu, hareketsiz kalmak ya da ağız bakımını ihmal etmek kadar önemli.

Eğer haftada üç kez spor yaparsam kendimizi iyi hissederiz aynı şey sosyal kaslarınız için de geçerli; onları çalıştırmazsanız, etkisini hissedersiniz. 5, 3 ve 1 gibi net sayılar rastgele değil; araştırmalarla destekleniyorlar. Killam bu kuralı, insanların gerçekten gelişmek için ne kadar sosyal etkileşime ihtiyaç duyduğunu inceleyen çalışmalara dayandırmış. İşte 5-3-1 Kuralı’nın ayrıntıları ve bunu hayatınıza nasıl uyarlayabileceğiniz:

Haftada 5 farklı kişiyle zaman geçirmek

2022 tarihli bir Harvard Business School araştırması, sosyal etkileşimleriniz ne kadar çeşitli olursa, iyilik hâlinizin o kadar yüksek olduğunu buldu. Spor arkadaşınızla bir derse gitmek, kardeşinizle alışveriş yapmak, komşunuzla ayaküstü sohbet etmek; başkalarıyla zaman geçirmeyi günlük rutininizin bir parçası hâline getirin. Aynı kişilerle sınırlı kalmadan genişlemek istiyorsanız, sizin için anlamlı bir konuda gönüllülük yapmak, ilgi alanlarınıza hitap eden yerel gruplara katılmak (kitap kulübü, koşu grubu, sosyal medyadaki anne grubu) veya arkadaşlık uygulamalarını kullanmak iyi seçenekler.

3 yakın ilişkiyi beslemek

Sosyal çevreniz genişlerken, en içteki halkayı (aile ve çok yakın arkadaşları) unutmamak gerekiyor. Killam’ın farklı kültürlerde sosyal olarak mutlu insanlarla yaptığı araştırmalara göre, üç derin ilişkiyi önceliklendirmek çok önemli. "Destek için ulaşabileceğimiz birkaç kişiye ihtiyacımız var" diye açıklıyor. Killam, New York Times’taki bir yazısında bu bağları "otomatiğe bağlamayı" öneriyor; örneğin her ay sabit bir kahve günü veya akşam yemeği planı yapmak gibi.

Günde 1 saat sosyal etkileşim hedeflemek

Killam’ın Business Insider’a açıkladığına göre bunun tek seferde olması gerekmiyor: "Bazen 10 dakika burada, 10 dakika orada olabilir." Zamanınız mı kısıtlı? Hayatınıza zaten dahil olan işleri insanlarla birleştirin. Market alışverişine bir arkadaşınızı götürün; bu şekilde bir telefon konuşmasından daha derin bir sohbet bile yaşayabilirsiniz. Çamaşırlar birikti mi? Kulaklık takıp uzun süredir konuşamadığınız o eski çalışma arkadaşınızı arayın. Günlük adım hedefiniz eksik mi? Bir komşunuzu yürüyüşe davet edin.

Tek şart: Bağlantının gerçek ve içten olması; yapılacaklar listenizden çıkarılacak bir madde gibi hissettirmemeli. Unutuyorsanız, Killam banyodaki aynaya “birine ulaş” yazan bir not yapıştırmayı bile öneriyor.

Tıpkı ideal bir egzersiz veya beslenme rutininin yaş, sağlık durumu ve yaşam tarzına göre değişmesi gibi, sosyal ihtiyaçlar da kişiden kişiye değişir. Üç yakın ilişkiden fazlasına da ihtiyaç duyabilirsiniz, günde bir saatten az sohbetle de gayet iyi olabilirsiniz.

Killam, Business Insider’a “Her insan için geçerli tek doğru sayı yok,” diyor ve 5-3-1 Kuralı’nı sekiz bardak su içmek ya da günde 10.000 adım atmak kuralına benzetiyor. 5-3-1 Kuralı’nı sosyal ağınızı değerlendirmek için bir başlangıç noktası olarak düşünün. Hayatınızdaki birine ulaşmak için çaba göstermek ise asla zarar vermez.

Referanslar

Katherine Chang. "The 5-3-1 Rule Is the Secret to Better Health—And It Has Nothing to Do With Diet or Exercise". Şuradan alındı: https://theeverygirl.com/5-3-1-rule-for-social-health/