Çocukların sağlıklı gelişmelerindeki en önemli faktörlerden biri de zorluklarla nasıl mücadele edilebileceklerini öğrenmeleridir. İnsan beyni kendini tehditte hissettiği anda vücut kalp atışını artırarak, kan basıncını ve belirli hormonları yükselterek buna tepki verir. Küçük bir çocuğun strese tepki verme yöntemi ise yetişkinlerle kurduğu olumlu ya da olumsuz ilişkilerden etkilenerek şekillenir. Sonuçta strese bağlı bu fizyolojik etkiler geçici bellekte yer edinir ve çocukta strese yanıt verme sisteminin gelişmesini sağlar. Fakat çocuk strese karşı aşırı tepkiler veriyorsa ve bu tepkileri uzun sürüyorsa bunun sonucunda çocuğun beyninde hasar oluşabilir ve hatta ömür boyu sürecek kötü sonuçlar doğurabilir.

Strese verilen tepkileri pozitif tepkiler, hoşgörülebilir tepkiler ve kötü tepkiler olmak üzere üçe ayırabiliriz- bunlar strese sebep olan olaydan kaynaklanarak gruplanmamıştır. Bu tepki çeşitleri direkt olarak insan vücudun strese nasıl tepki verdiğiyle ilgilidir. Strese karşı pozitif tepki, çocuğun sağlıklı gelişiminin normal ve önemli bir parçası olan bir tepki çeşididir. Bu tarz durumlarda kalp atış hızında ve hormon seviyelerinde artışlar olur. Bu tepkiye sebep olabilecek nedenlere yeni bir işe başlamak veya aşı olmak gibi durumlar gösterilebilir.

Hoşgörülebilir tepkiler ise sevilen birinin kaybı, doğal afet veya büyük bir yaralanma gibi daha ciddi konular karşısında gözlemlenir. Bu tarz olayların etkisinin belirli bir zaman içerisinde yok olması ve yetişkinlerin çocuğun bu dönemi atlatmasında ona yardımcı olması, çocuğun beyin ve organlarına olası bir zararı önler.

Kötü olarak nitelendirilen tepkiler ise bir çocuk fiziksel veya duygusal şiddete maruz kaldığında, sürekli olarak görmezden gelindiğinde, ruhsal problemlerin varlığında, şiddete maruz kalma durumunda veya erken yaşta geçinme sıkıntısı yaşandığında ortaya çıkar. Bu tarz strese maruz kalmak beyin ve diğer organların işletim sistemini bozabilir. Ayrıca stresle ilgili hastalıkların ve bilişsel bozuklukların yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu tarz strese sürekli maruz kalınması insanın ruhsal sağlığını ömür boyu etkileyebilir.

Çocukluk döneminde çok büyük streslere sebep olacak ciddi sorunların yaşanması yetişkinlik döneminde yaşanabilecek kalp hastalıkları, diyabet ve depresyon gibi problemlerin oluşma riskini daha da artırır. Araştırmalara göre çocukların destekleyici ve koruyucu tutum sergileyen yetişkinlerle ilişkiler kurması, strese karşı verilen tepkilerin çocuğa zarar verici derecede olmasını engellemekte büyük bir katkı sağlamaktadır.

Kaynak: "Toxic Stress". Şuradan alındı: https://developingchild.harvard.edu/science/key-concepts/toxic-stress/.