Anne baba olmak dünyanın en keyifli, aynı zamanda da en zor ve en çok sabır isteyen mesleklerinden biridir. Buna ebeveyn olma sanatı da diyebiliriz. Araştırmalar, anne veya babası öfke gösteren ve agresif tepki veren çocukların disipline edilmelerinin daha zor olduğunu göstermektedir. Bu da bize, çocuklarımızı disipline etmek adına yansıttığımız agresif davranışların çok da amacına hizmet etmediğini gösteriyor. Emsey Hospital’dan Uzman Psikolog Tuba Yıldırım Üstünel konuyla ilgili önerilerde bulunuyor.

Ebeveynlerin çocuklarına karşı olan öfkelerini kontrol etmeleri konusunda ne yapılabilir?

Öfke kontrolü ile ilgili sorunu olan ebeveynlerin geçmişlerine dayanan öfke kontrol sorunları veya geçmişlerinde yansıtamadıkları öfkeleri olduğuna zaman zaman rastlanılır. Önemli olan nokta, kişinin öfkesinin farkına varmasıdır. Ebeveyn öfkelendiğini fark ettiği anda öncelikle neye öfkelendiğini kendine sorarak başlayabilir. Farkında olmasak bile bazen o kadar küçük ve anlamsız şeylere karşı öfke duyabilmekteyiz ki bunu fark etmemiz bile kendimizi kontrol etmek için iyi bir adım olarak görülebilir.

Çocuklar dürtülerinin gösterdiği yolu takip ederler, amaçları kızdırmak değildir

Ebeveyn öncelikle neye öfkelendiğini kendine sorduktan sonra, o davranışın ortadan kalkması veya tekrarlanmaması için ne yapabileceğini düşünmelidir. Burada önemli olan nokta çocuğa değil, davranışa odaklanmak ve çocuğun değil, davranışın yanlış olduğunu ona söylemektir. Onaylamadığınız davranışın ne olduğunu ona açıkça, ama öfke göstermeden söyleyebilirsiniz. Mesela, kardeşine vuran bir çocuğa “kardeşine vurduğun için sen çok kötü bir çocuk oldun” gibi şeyler söylemek yerine “başkalarına vurmak hiç doğru bir davranış değil” diyebilirsiniz.

Zaman zaman karşınızdaki çocuk ve tüm dünya sizi sinirlendirmek için hareket ediyormuş gibi görünse de aslında durum böyle değildir. Karşınızdaki kişi henüz bir çocuk ve sizi sinirlendirmekten çok hayatı keşfetmeye, zamanını geçirmeye ve ona dürtülerinin gösterdiği yolu takip etmeye çalışan küçük bir insandır…

Öfke ile verilen cezaların kişinin disipline girmesini daha da zorlaştırdığı görülür. Bu aynı zamanda kişinin o davranışı tekrar etme ihtimalini de yükseltmektedir. Onun yerine, çocuğun yapmış olduğu davranışın sorumluluğunu almasını sağlamaya çalışmak daha yararlı olacaktır.

Sakinleşmek için kendinize zaman tanıyın

Tabii ki kişi çok sinirlendiğinde ya da öfke duyduğunda kendini kontrol etmesi her zaman için kolay olmayacaktır. Böyle bir şey olduğunda, derin bir nefes alıp çocuğunuzun ve kendinizin güvenliğinden emin olduktan sonra bulunduğunuz ortamı değiştirmeye ve sizi sinirlendiren o durumdan biraz uzak durmaya çalışabilirsiniz. Biraz sakinleşip, öfkenize hâkim olabileceğinizi düşündüğünüz anda ise, sorunun çözümü için kolları sıvayabilirsiniz. Mesela, çocuğunuzun duvarı boyadığı bir durum için biraz olsun sakinleşip öfkenizi artık kontrol edebildiğinizi hissettiğinizde, bir zaman belirleyip çocuğunuzun duvarı temizlemekte size yardım etmesini isteyebilirsiniz. Kontrollü olan öfkeniz, kontrolsüz olanın aksine, çocuğunuza doğru mesajı verecektir ve ona sorunun kendisi değil yapmış olduğu yanlış davranışı olduğunu hissettirecektir.

Çocuğun her yanlış davranışına müdahale edilmeli midir?

Çocuğun bazı davranışları görmezden gelinebilir ve üzerinde durulmamalıdır, ancak kişinin kendine ya da bir başkasına zarar verdiği davranışlar göz ardı edilebilecek davranışlar değildir. Çocuğun davranışlarını kategorilere ayrılmalıdır. Kimseye zarar vermediği ancak yine de rahatsız edici olarak adlandırılabilecek davranışları başlangıç için görmezden gelinebilirken; başkalarına, kendine ya da eşyalara zarar verdiği davranışlar tepkisiz kalınmamalıdır.

Davranışları bu şekilde kategorize ettiğinizde ve müdahale edilecek, müdahale edilmeyecek olarak ayırdığınızda önceden sizi rahatsız eden müdahale edilmeyecek olan davranışlarında sizi başlardaki kadar rahatsız etmediği görülecektir. Başta da belirtildiği gibi, ebeveyn olmak dünyanın en sabır isteyen işlerinden biri olmakla birlikte, bunca yıldır insanlar bundan vazgeçmiyorsa, aynı zamanda dünyanın en keyifli işlerinden biridir de diyebiliriz.

Ebeveynin özellikle dikkat etmesi gereken noktalar, öfkelerini farkettiklerinde bir süre o durumdan uzak kalmak, durumun müdahale gerektirip gerektirmeyen bir davranış olduğunun muhasebesini yapıp ona göre hareket etmek; çocuğun bu davranışının altında yatan bir sebep varsa onu bulup çözmeye çalışmak, eğer ki böyle bir durum yok ise, o sorunun çözümü için yollar üretmeye çalışmaktır. Bunu yaparken çocuğun direkt eleştirilmemesine ve yalnızca o davranışa yönelinmesi gerektiği de unutulmamalıdır.