Anadolu Sağlık Merkezi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Burcu Usta Uslu bebek ve çocuklarda göz sağlığı konusunda sorularımızı yanıtladı.

Bebeklere göz muayenesi yapılmasının önemi nedir?

Erken dönemde tedavisi ve rehabilitasyonu mümkün olan hastalık, kırma kusuru ve önemli problemleri tespit edebilmek için erken dönem bebek muayenesi önemli.

Bebeklere ve küçük çocuklara göz muayenesi nasıl yapılır? Göz damlası veya cihaz kullanılarak yapılan çeşitli kontrol yöntemlerinden bahsediliyor. Hangisi uygundur?

Her yaş grubunda ve her farklı şikâyette kullanılan farklı muayene metotları kullanılabilir. Bunlar nonkontakt otomatik cihazlar olabileceği gibi oftalmoskop, skiaskop gibi manuel ışık kaynağına benzer aletler ile de olabilir. Bazen basit poliklinik şartlarında temel muayene yetebilir, bazen de damlalı muayene tabir ettiğimiz muayene gerekebilir. Bazı risk gruplarında bebek uyutularak (sedoaneljezi altında) detaylı ileri muayene gerekir.

Çocuklarda göz muayenesi ilk olarak kaç yaşında yapılmalıdır? Hangi sorunlar tespit edilebilir?

Rutin olarak önerdiğimiz muayene, ailenin veya bebeği birincil olarak takip eden pediatri hekiminin gözlediği /tespit ettiği bir problem yoksa veya spesifik bir risk grubunda değil ise (bebeğin prematüre doğmuş olması, ailesel riskler vs.) ilk 1 yaş içinde ilk göz muayenesini olmasıdır. Çocuk doktoru veya ailenin gözlediği, şüphe duyduğu herhangi bir durum varsa (gözde beyaz refle, kayma şüphesi, gözlerin farklı hareketleri, devamlı yaşarma, gözler arasında belirgin boyut farkları vb) göz doktoruna hemen danışılmalı.

Çocuğun yaşına göre yapılan göz muayeneleri farklılık içerir mi? Göz sağlığı kontrolünde neler yaşanabilir? Aileler nelere dikkat etmeli?

Hem çocuğun yaş ve entelektüel seviyesine göre hem de semptomlarına göre farklı muayene metotları ve yaklaşımları uygulanabilir. Doktora danışıldığı andan itibaren süreci olayın uzmanına bırakmak çok önemlidir. Muayenede maksimum konsantrasyon ve karşılıklı iyi bir diyalog esastır. Göz muayenelerinde en önemli nokta ailenin doktor ile ortak hareket etmesi ve muayeneye gelmeden önce çocukta korku-kaygı yaratmayacak şekilde hazırlamasıdır. Hatta çocuğun göz muayenelerini diğer branşlar ile aynı güne getirmemek veya diğer branşlardan daha önce olacak şekilde planlamak önemlidir.

Bebekte göz bozukluğu nasıl anlaşılır? Görme kusurlarından şüphe etmemiz gereken belirtiler nelerdir?

Maalesef görme/kırma bozukluklarına eşlik eden kayması/şaşılığı yoksa dışarıdan anlamak mümkün değildir. Bu sebeple rutin göz muayeneleri 1 yaş, 2 yaş, 4 yaş gibi okul öncesi dönemlerde çok önemlidir. Spesifik ölçümler olmadan görme bozukluklarını ekarte etmek mümkün değildir. Aileler genelde eşlik eden kayma olmadığı sürece her şeyin yolunda olduğu yanılgısını yaşarlar. Oysa erken dönemde tespit edilen kırma kusurları, tembellikler, kayma/ şaşılık tedavi rehabilite edilebilir. İleri yaşlarda (8-9 yaşında) çocuğun nörolojik gelişimi tamamlandıktan sonra bunları düzeltmek çok daha zor, bazı aşamalarda ise mümkün değildir.

Göz bozukluğu tespit edilen çocuklar en erken kaç yaşında gözlük kullanmaya başlayabilir? Bebeklerde görme kusuru tespit edilirse ne yapılabilir?

Kırma kusuru tespit edildiği andan itibaren göz doktoru reçete ettiği an takılabilir. Sanılanın aksine bebeklerin uyum kapasitesi çok daha yüksektir hemen adapte olur ve rehabilite olmaya başlarlar. Görme kusuru tespit edildiyse verilen gözlük takılmalı, önerilen takip aralıklarına uyulmalı, eşlik eden kapama ve diğer egzersiz önerileri varsa uygulanmalıdır.

Bebekte şaşılık varsa ne yapmak gerekir? Sebebi nedir ve ne yapmak gerekir?

Hızlıca göz doktoruna başvurulmalıdır. Şaşılık sebepleri kırma kusurlarına, göz tembelliğine bağlı olabileceği gibi yapısal kas değişiklileri ile veya nörolojik değişiklikler sebebi ile olabilir. Bunların ayırt edilmesi, gözlenmesi takip ve tedavisi ilk tespit edildiği andan başlanmalıdır.