Sağlıklı beslenme yalnızca belirli yiyecekleri azaltmak ya da artırmakla ilgili değil. Aynı zamanda, yanlış bilgilerle dolu beslenme mitlerini doğru analiz edebilmekle de ilgili. Bu yanlış inanışlar hem yeme alışkanlıklarını hem de sağlıkla ilgili tutumları olumsuz etkileyebiliyor. Hatta bazıları fiziksel sağlığa zarar verecek kadar tehlikeli olabiliyor. Peki hangi bilgiler yanlış, hangileri doğru? Uzman diyetisyenler, en sık karşılaşılan 8 beslenme mitini ve gerçeklerini anlattı:

1- Karbonhidratlar zararlıdır

Diyetisyen Nicole Roach, karbonhidratların uzun yıllardır “düşman” ilan edildiğini söylüyor: “90’larda karbonhidratlara karşı olumsuz bir algı oluştu.” Ohio Eyalet Üniversitesi’nden Stacy Cleveland ise, karbonhidratların vücudun temel enerji kaynağı olduğunu hatırlatıyor. Yeterince alınmadığında yorgunluk, halsizlik ve beyin bulanıklığı görülebiliyor. Uzmanlara göre, önemli olan kompleks karbonhidratları (tam tahıllar, sebzeler, meyveler, baklagiller) tercih etmek. Beyaz ekmek ve hamur işi gibi basit karbonhidratlar ise sınırlı tüketilmeli.

2- Sağlıklı beslenmek pahalıdır

Uzmanlar, bütçesi sınırlı olanların da sağlıklı beslenebileceğini vurguluyor. Mevsiminde sebze ve meyve almak hem daha ucuz hem de daha taze olur. Uzmanlar, haftalık indirimlere göre yemek planı yapmanın da maliyeti düşürebileceğini ekliyor.

3- Tohum yağları zararlıdır

Son yıllarda sosyal medyada sıkça dile getirilen “tohum yağları iltihap yapar” iddiası, Diyetisyen Samantha Coogan’a göre yanlış bir genelleme. Tohum yağları (ayçiçeği, kanola, mısır yağı vb.) omega-6 yağ asitleri içeriyor, evet; fakat aynı zamanda omega-3 yağ asitleri de barındırıyor. Coogan, “Bu yağlar uygun oranlarda tüketildiğinde kalp sağlığına katkı sağlar ve hayvansal yağlara göre daha ekonomiktir” diyor.

4- Ultra işlenmiş gıdalardan tamamen kaçınmak gerekir

Coogan, dondurulmuş ya da paketli yiyeceklerin genellikle sağlıksız olarak damgalandığını söylüyor: “Elbette bazıları yüksek sodyum, şeker ve doymuş yağ içeriyor; ancak pratik, ekonomik ve ulaşılabilir oldukları da bir gerçek.” Uzmanlara göre, bu gıdaları tamamen hayatınızdan çıkarmak yerine besin değerini artıracak eklemeler yapmak daha gerçekçi bir çözüm. Örneğin, dondurulmuş pizzayı salata veya sebzeyle tamamlamak ya da üzerine tavuk gibi kaliteli bir protein eklemek mümkün.

5- Çiğ süt, pastörize sütten daha sağlıklıdır

Coogan, pastörizasyonun sütü yüksek ısıda kısa süreli ısıtarak zararlı bakterileri yok ettiğini anlatıyor. “Bazı kişiler, bu işlemin vitaminleri yok ettiğini düşünüyor; ancak kaybolan besin miktarı çok azdır” diyor. Buna karşılık, çiğ süt Salmonella, E. coli, Listeria gibi tehlikeli bakteriler içerebilir ve ciddi gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Hamileler, çocuklar ve yaşlılar için risk çok daha yüksektir.

6- Öğün atlamak kilo vermeyi kolaylaştırır

Cleveland’a göre, bu yaygın inanış hem metabolizmayı yavaşlatıyor hem de sonraki öğünlerde aşırı yeme eğilimini artırıyor. “Öğün atlamak yerine, lif ve protein açısından zengin, tok tutan dengeli öğünler tüketmek kilo kontrolü açısından daha etkilidir” diyor.

7- Glütensiz beslenmek daha sağlıklıdır

Coogan, glütensiz diyetlerin yalnızca tıbbi gereklilik olduğunda faydalı olduğunu belirtiyor: “Glüten, çölyak hastalığı veya glüten intoleransı olan kişiler için zararlı olabilir; ancak diğer bireylerde glütensiz beslenmenin özel bir faydası yoktur.” Ayrıca, glütensiz ürünler genellikle daha pahalı ve besin değeri açısından zayıf olabiliyor.

8- Tüm kaloriler eşittir

Roach, kalori saymanın tek başına yeterli olmadığını söylüyor: “100 kalori avokadodan geldiğinde sağlıklı yağlar içerir; 100 kalori dondurmadan geldiğinde ise doymuş yağ ağırlıklıdır.” Yani kalori miktarı aynı olsa da besin içeriği ve vücuttaki etkisi farklıdır. Sağlıklı kilo kontrolü için bu farkı anlamak büyük önem taşır.

Uzmanlar, beslenmede “yasak” ve “mükemmel” kavramlarından uzak durulması gerektiği konusunda hemfikir. Sağlıklı beslenme, denge ve çeşitlilik üzerine kuruludur — ve doğru bilgiyle desteklendiğinde hem sürdürülebilir hem de keyifli olabilir.

Referanslar

Kirsten Nunez. “8 Nutrition Myths That Registered Dietitians Want You to Stop Believing” Şuradan alındı: https://www.marthastewart.com/common-nutrition-myths-11819302 (03.10.2025)