Beyin hakkında ilginç bilgiler

Bilim dünyasının yıllardır sırlarını çözmekle bitiremediği, her gün yeni özelliklerini keşfettiği beynimiz, buna karşın hala bilinmeyenlerle dolu, en gizemli, en komplike organımız. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya, beynimizin, kafatasından çıkarılıp girinti ve çıkıntıları düzleştirildiğinde dört tane A4 kağıdı kadar yer kapladığını belirtirken, ‘beynimizin sadece yüzde 10’unu kullandığımız’ bilgisinin gerçeği yansıtmadığını söylüyor.

Vücut ağırlığımızın sadece yüzde 2’sini oluşturuyor

Vücut ağırlığımızın sadece yüzde 2’sini oluşturan, yaklaşık 1300-1400 gram olan beynin yüzde 69-85’ini su oluşturuyor. Beynimiz vücudumuzda kapladığı yerin aksine tüm enerjimizin yüzde 20’sini harcıyor. Ancak beynin büyüklüğünün zeka ile direkt orantısı yok gibi görünüyor. (Albert Einstein’ın beyni 1230 gramdı). İnsan beyninde yaklaşık 86 milyar sinir hücresi ve bu hücreler arasında yüzlerce trilyon bağlantı bulunuyor. Bu hücrelerin yoğunluğu, bağlantıları ve beyindeki kıvrımların miktarı daha önemli. Kıvrımlar ne kadar fazla ise o kadar iyi. (Maymun ve yunusların kıvrımları çok belirginken farelerin beyin yüzeyi düz)

Beyin gelişimi anne karnında başlıyor

Beynimizin gelişiminin en hızlı olduğu dönem bebeklik dönemi! Gebelik sırasında annede depresyon ve aşırı stres bebeğin beyin fonksiyonlarını olumsuz etkiliyor, tam tersi iyi beslenme ve meditasyon olumlu etki yapıyor. Beynin ana bağlantıları doğumda hazır oluyor, ilk 1-2 yılda sinir kılıflarının gelişmesinin ardından yürüme, konuşma vb fonksiyonlar da gerçekleşiyor. Beyin kapasitesi 20’li yaşlarda pik yapıyor, 25 yaşından itibaren beynin bazı bölümleri küçülmeye başlıyor ancak hayat boyu beyin değişmeye devam ediyor, yeni hücreler ekleniyor. Kelime hazinesi 70’li yaşlara kadar korunabiliyor.

Cinsiyete göre farklılık gösteriyor

Bu farklılık doğum öncesi başlıyor ve yaşlılık dönemine dek bu gerçek değişmiyor. Kadın beyni ile erkek beyni birbirinden farklı. Erkeklerde beyin ağırlığı kadınlara göre yaklaşık 100 gram daha fazla. Ağırlığın yanı sıra fonksiyonel olarak da fark var. Örneğin kadınlarda hafıza ve sosyal tanıma becerileri, dil yetenekleri daha üstünken, erkeklerde motor (hareket) ve uzaysal algılama özellikleri daha gelişmiş.

Beynimiz yaptığımız işe göre çalışıyor

Beynimizin farklı bölgelerinin farklı görevleri var, yaptığımız işe göre beynimizin farklı bölgeleri çalışıyor. Örneğin; fiziksel bir aktivite sırasında beynimizin hareket merkezleri ağırlıklı olarak çalışırken; konuşurken konuşma merkezi, bir şey okurken görme merkezi daha aktif oluyor. Ancak farklı merkezlerin birbiri ile iletişimi hemen hemen sürekli olarak devam ediyor. Yeni görüntüleme teknikleri sayesinde bir iş yaparken beynin hangi bölgelerinin aktif olduğunu gözlemlemek mümkün ve tek bir iş için bile beyindeki farklı merkezlerin aktifleşerek birbiri ile iletişim kurabildiğini gözlemleyebiliyoruz. Herhangi bir problem olduğunda bu iş bölümü değişebiliyor ve beyin yeniden organize olarak fonksiyonunu devam ettirebiliyor.

Ağrıyı, acıyı hissetmiyor

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya “Beyin dokumuz ağrıyı hissetmez. Baş ağrısı beyinden kaynaklanıyor gibi hissedilse de ağrı aslında beyin etrafındaki damar ve sinir benzeri ağrıya duyarlı yapılardan kaynaklanır” diyor.

Düzenli egzersiz hafızayı güçlendiriyor

Fiziksel egzersiz sadece kalp ve vücut kasları için faydalı değil, beyni de geliştiriyor. Beynin hafıza merkezi düzenli egzersiz ile birkaç ay içerisinde büyüyebiliyor, benzer bir durum düzenli zihinsel aktivite sırasında da görülebiliyor. Yeni bir dil öğrenmek, bir müzik aleti çalmayı öğrenmek gibi. Bu olumlu etkinin oluşması için dilin öğrenilmesi de muhtemelen gerekmiyor, çalışmak yeterli. Çalışma bırakıldığında ise her şey eski haline dönüyor.

Sağlıklı beslenme olumlu etkiliyor

Bol meyve, sebze içeren ve ağırlıklı zeytinyağı kullanılan diyetler hafıza dahil pek çok beyin fonksiyonu üzerine olumlu etki yapıyor. Şekerin az tüketilmesi de önemli ancak probiyotik bakterilerin bilişsel fonksiyonlar üzerine etkisi hala tartışmalı.

Kaliteli uyku hafızayı kuvvetlendiriyor

Sağlıklı bir uyku, güçlü bir hafıza için gereken faktörlerden bir tanesi. Az uyuyan veya kalitesiz uyuyan kişilerde öğrenme güçlükleri ve hafıza problemleri görülebiliyor. Uyku aynı zamanda beyinde temizlik görevi üstleniyor. Alzhemier hastalarında beyinde biriken amiloid proteini uyku sırasında beyinden uzaklaştırılıyor.

Fazla GPS kullanımı beyni olumsuz etkiliyor

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Geysu Karlıkaya “Londra taksi sürücülerinde yapılan çalışmalarda; beynin hafıza merkezi olarak kabul edilen hipokampusun belli bölgelerinin başka meslek sahiplerine kıyasla daha fazla geliştiği gözlenmiş. (Londra’da taksi sürücüsü olmak için 25 bin caddenin öğrenilmesi gerekiyor.) GPS kullanımı ile de aynı bölgelerde küçülme olmaması için yeni bir yere ilk gidişte GPS kullanılsa bile dönüşte kullanmamak daha doğru” diyor.

Bedeniniz hakkında bilmediğiniz 99 şey

İnsan vücudu bilim insanlarını her zaman şaşırtmıştır, bu ilginç bilgiler de sizi şaşırtacak!

Vücudun kan kaynağı olmayan tek bölümü, gözdeki korneadır. Oksijeni doğrudan havadan alır.

İnsan beyninin hafıza kapasitesi, dört terabaytlık bir hard diskin kapasitesine eşittir.

Yeni doğan bir bebek, yedinci aya dek aynı anda hem nefes alabilir hem yutkunabilir.

Kafatası, 29 farklı kemikten meydana gelir.

Beyinden gönderilen sinir sinyalleri, saatte 274 km hızla hareket eder.

İnsan beyni, bir gün içerisinde dünyadaki tüm telefonların toplamından daha fazla elektrik sinyali üretir.

Ortalama bir insan bedeninde, bir köpeğin üzerindeki tüm pireleri öldürecek kadar sülfür, 900 adet kalem yapacak kadar karbon, oyuncak bir topu ateşleyebilecek kadar potasyum, 7 adet sabun üretebilecek kadar yağ ve 50 litrelik bir varili doldurabilecek kadar su bulunur.

İnsan kalbi, hayatı boyunca 182 milyon litre kan pompalar.

Siz bu cümleyi okurken, vücudunuzda 50.000 hücre öldü ve yenileri ile değişti.

İnsan embriyosu, gebeliğin ilk üç ayı içerisinde parmak izleri edinir.

Kadın kalbi, erkek kalbinden daha hızlı atar.

Charles Osborne adındaki bir adam, 68 yıl boyunca hıçkırmıştır.

Sağlak insanlar, solaklara kıyasla ortalama 9 yıl daha fazla yaşarlar.

İnsanların yaklaşık üçte ikisi, öpüşürken başlarını sağa doğru eğer.

Ortalama bir insan, rüyalarının yüzde 90'ını unutur.

İnsan bedenindeki kan damarlarının toplam uzunluğu, yaklaşık 100.000 km'dir.

Bir insanın solunum hızı, ilkbahar ayında, sonbahar ayına kıyasla üçte bir oranında daha yüksektir.

Bir insan hayatının sonunda, yaklaşık 150 trilyon bilgi parçasını hatırlayabilir.

Vücut ısımızın yaklaşık yüzde 80'ini başımızdan kaybederiz.

Yüzünüz kızardığında, karnınız da kırmızıya döner.

Vücut ağırlığınızın yüzde 1'ine denk gelecek miktarda su kaybettiğinizde, susuzluk hissi oluşmaya başlar. Yüzde 5'ten fazla kayıp bayılmaya, yüzde 10'dan fazla kayıp ise susuzluktan ölmeye sebep olur.

İnsan bedeninde en az 700 enzim aktif bir şekilde çalışır.

İnsan, sırt üstü uyuyabilen tek canlı türüdür.

4 yaşındaki bir çocuk, günde yaklaşık 450 soru sorar.

Yalnızca insanların değil, koalaların da özgün parmak izleri vardır.

İnsan bedenindeki bakterilerin yalnızca yüzde 1'i hastalığa sebep olabilir.

Dünya üzerinde yaşayan tüm insanlar, 1000 m kenar uzunluğuna sahip bir küpün içerisinde rahatça yerleştirilebilir.

Göbek deliğinin bilimsel adı 'umbilicus'tur.

İnsan bedeninde kendi kendini iyileştiremeyen tek organ, diştir.

Bir insan, uyumak için ortalama 7 dakikaya ihtiyaç duyar.

Sağlak insanlar yemeklerin çoğunu ağızlarını sağ tarafı ile çiğnerken, solaklar için durum tam tersidir.

İnsanların yalnızca yüzde 7'si solaktır.

Elma ve muzun kokusu, kilo vermeye yardımcı olur.

Hayat boyu hiç kesilmeyen saç, 725 km uzunluğa erişebilir.

Kulaklarını oynatabilen insanların yalnızca üçte biri, tek kulağını hareket ettirebilir.

Bir insan, hayatı boyunca kazara ortalama sekiz küçük örümcek yutar.

İnsan bedenindeki bakterilerin toplam ağırlığı, 2 kg'dır.

İnsan bedenindeki kalsiyumun yüzde 99'u, dişlerde bulunur.

Dudaklar, parmak uçlarından yüzlerce kat daha hassastır.

Öpücük, kişinin nabzını dakikada 100 atışa kadar çıkarabilir.

Çenenizin tek yanındaki çiğneme kaslarının toplam gücü, 195 kilograma denktir.

Bir insan başka birini öptüğünde, 278 farklı bakteri türünün geçişine sebep olur. Neyse ki bunların yüzde 95'i zararsızdır.

Partenofobi, bakirelerden korkma durumudur.

İnsan bedenindeki demirin tümü, yalnızca saatlerde kullanılabilecek küçük bir dişli kadardır.

Soğuk algınlığına sebep olan 100'den farklı virüs türü bulunur.

Birisini belirli bir süre boyunca öpmek, hijyen açısından sakız çiğnemekten daha etkilidir; çünkü ağız boşluğundaki asit seviyesini normalleştirir.

Başınızı bir duvara vurursanız eğer, saatte 150 kalori kaybedebilirsiniz.

İnsan, düz çizgi çizebilen tek hayvan türüdür.

İnsan derisi, kişinin hayatı boyunca yaklaşık 1000 kez tamamen yenilenir.

Günde bir paket sigara içmek, yılda yarım bardak katran içmeye denktir.

Erkekler, kadınlara kıyasla iki kat daha fazla göz kırparlar.

İnsan bedeninin yapısı, yalnızca dört mineral içerir: apatit, aragonit, kalsit ve kristobalit.

Tutkulu bir öpücük, beyinde serbest paraşütün ya da silah ateşlemenin sebep olduğu kimyasal reaksiyonları yaratır.

Boyları 1,3 m'den kısa olan erkekler resmen cüce olarak kategorize edilirler; kadınlarda ise bu uzunluk, 1,2 m'dir.

El tırnakları, ayak tırnaklarından 4 kat daha hızlı uzarlar.

Mavi gözlü insanlar, acıya karşı diğerlerine kıyasla daha hassastırlar.

İnsan bedenindeki sinir sinyalleri, 90 m/s ile hareket ederler.

İnsan beyninde, her saniye içerisinde 100.000 kimyasal reaksiyon oluşur.

Herkesin alt sırt bölgesinde gamzeler bulunur; ancak bunlar, bazı insanlarda daha belirgindir.

Çift yumurta ikizlerinden birinde belirli bir diş yoksa, diğer ikizde de aynı dişten bulunmaz.

İnsan akciğerinin yüzeyi, neredeyse bir tenis kortunun yüzey alanına eşittir.

Bir insan hayatı boyunca yaklaşık 2 haftasını öpüşerek geçirir.

Sarı saçlı bir erkeğin yüzündeki kıllar, koyu renklilere kıyasla daha hızlı uzarlar.

İnsan bedenindeki akyuvarlar 2-3 gün boyunca yaşayabilirken, alyuvarlar 3-4 ay yaşayabilirler.

İnsan bedenindeki en güçlü kas, dildir.

İnsan kalbinin yaklaşık boyutu, kişinin yumruğuna eşittir. Yetişkin bir kalbin ağırlığı, 220-260 gr'dır.

Doğumda, insan bedeninde 14 milyar hücre bulunur. Bu sayı, kişinin hayatı boyunca artmaz. 25 yıldan sonra, hücrelerin sayısı her gün 100.000 düşmeye başlar. 40 yıldan sonra ise beyindeki düşüş hızlanır ve 50 yılın sonunda nöronlar ve dolayısıyla beyin küçülmeye başlar.

Doğumda, bebeğin vücudunda yaklaşık 300 kemik bulunur. Bu sayı, yetişkinlikte 206'ya düşer.

İnsan bedeninde ince bağırsak uzunluğu yaklaşık 2,5 m'dir. Ancak kişi öldükten sonra, bağırsak duvarlarındaki kaslar kendilerini bırakır ve bağırsak uzunluğu 6 m'ye çıkar.

Sağ akciğer, sola kıyasla daha fazla hava alabilir.

Yetişkin bir insan, günde 23,000 kez nefes alır ve verir.

Bir erkeğin vücudundaki en küçük hücreler, sperm hücreleridir.

İnsanın ağzında yaklaşık 40,000 bakteri bulunur.

Her birimiz, yaklaşık 2000 tat alma cisimciğine sahibiz.

İnsan gözü, 10 milyon farklı rengi ayırt edebilir.

Vücutta ekstazi hissine sebep olan kimyasal bileşen, çikolatada da bulunur.

İnsan kalbi, kanı o kadar sert bir şekilde pompalar ki kanı bir binanın dördüncü katına kadar fışkırtabilir.

İnsan, uyurken, televizyon izlediği zamana kıyasla daha fazla kalori yakar.

Çocuklar, ilkbahar ayında daha hızlı büyürler.

Her yıl, iki milyondan fazla insan, sağlak insanlar için tasarlanmış makineleri kullanırken yaptıkları hatalar yüzünden hayatını kaybediyor.

Her 300 erkekten biri, kendini oral yoldan tatmin etme kapasitesine sahiptir.

Bir insan, gülümserken 17 kasını kullanır; somurturken ise 43.

60 yaşına geldiğinde, insanların çoğunluğu tat alma cisimciklerinin %60'ını kaybeder.

Kişinin saçlarının uzama hızı, uçak yolculuğu sırasında ikiye katlanır.

İnsanların %1'i kızıl ötesi ışıkları görebilirken, bir diğer %1'i de ultraviyole radyasyonu görebilir.

Tamamen kapalı bir odaya kitlenmiş olsaydınız eğer, havasızlıktan değil, karbondioksit zehirlenmesinden ölürdünüz.

İstatiksel açıdan, 2 milyar insandan yalnızca ikisi, 116 yaşına ulaşır.

Bir insan, günde ortalama 4800 kelime söyler.

Gözdeki retinalar, yalnızca 650 mm² alan kaplarlar. Ancak yapılarında 137 milyon ışığa duyarlı hücre bulunur: 130 milyon siyah-beyaz görüş için ve 7 milyon renkli görüş için.

Gözlerimizin boyutu doğumdan itibaren değişmez; ancak burnumuz ve kulaklarımız büyümeye devam eder.

Bir insan, sabahları, akşama kıyasla yaklaşık 8 mm daha uzundur.

Gözlerinizin odaklanmasını sağlayan kaslar, günde yaklaşık 100,000 hareketi tamamlar. Bacak kaslarınıza aynı miktarda hareketi yaptırmaya kalksaydınız, 80 km yürümeniz gerekirdi.