Hiç beklenmedik bir şekilde, küçük çocuğunuz özenle oluşturduğunuz uyku rutinini reddedebilir. Daha önce olduğu gibi kolayca yatağına yatmak yerine, saatlerce kendi kendine şarkı söyleyebilir, gecenin bir yarısı size seslenebilir ya da belki en sinir bozucu şekilde, yatakta kalmayı reddedebilir.

Tanıdık geliyor mu?

Küçük çocuklarda uyku sorunları yaygındır ve tıpkı çocukların kendileri gibi tamamen öngörülemezdir. Bir gece kolayca uyuyabilirken, ertesi gece pijamalarını giymeyi ne yaparsanız yapın reddedebilirler. Bu durum yorucu, sinir bozucu ve çoğu zaman yanlış bir şey yaptığınızı düşündürebilir.

Yürümeye başlayan çocuklar, uykuya direnç göstermeyi genellikle sizin ebeveynliğinizden değil, hızla gelişen beyinlerinden dolayı yaşar. Çocukların uykuya direnmesinin nedenleri nelerdir? Bu konuda neler yapabilirsiniz?

Küçük çocuklar neden uykuya direnir?

Uykuya direnç, neredeyse tüm çocuklarda görülen bir durumdur. İşte bunun başlıca nedenleri:

Ayrılık kaygısı gerçektir: 18 ay ile 3 yaş arasında birçok çocukta ayrılık kaygısı artar. Nesne sürekliliğini daha iyi anlamaya başlarlar. Yani sizi göremediklerinde hâlâ orada olduğunuzu bilirler ve bu farkındalık onlar için korkutucu olabilir.

Aşırı yorgunluk: Çocuklar ne kadar yorgunsa, uykuya dalmaları o kadar zor olabilir. Aşırı yorgunluk, kortizol ve diğer stres hormonlarını artırır, bu da onları hem huzursuz hem de huysuz yapar. Öte yandan, eğer çok uzun veya çok geç uyurlarsa bu sefer uyumaya hazır olmazlar.

Uyarılma kolayca kapanmaz: Parlak ışıklar, ekran süresi ve gürültülü oyuncaklar beyinlerini aşırı uyarabilir. Yetişkinlerin aksine, çocuklar kendi başlarına sakinleşmekte zorlanır. Aktif oyundan dinlenme moduna geçişte yardıma ihtiyaç duyarlar; bu geçiş olmazsa uykuya dalmak zorlaşır.

Sınırları test ederler: Birçok küçük çocuk ne kadar gücü olduğunu anlamaya çalışır ve uyku zamanı bu güç mücadelesi için en uygun andır. Kontrol hissi kazanmak için 'hayır' diyebilir, ışıkların kapanmasını geciktirebilir veya 'sadece bir tane daha' hikâye ya da atıştırmalık isteyebilirler.

Büyük değişimler uykuyu bozar: Taşınma, kreşe başlama, yeni bir kardeşin doğması gibi büyük hayat değişiklikleri uyku düzenini etkileyebilir. Hatta heyecan verici dönüm noktaları bile yorucu olabilir. Gün içinde belirsizlik hissi artarsa, ilk bozulan şey genellikle uyku olur.

Uyku ihtiyaçları değişir: Her çocuk aynı uyku düzenine ihtiyaç duymaz. Bazıları gündüz uykusunu daha erken bırakırken, bazıları büyüme atağından sonra daha fazla gece uykusuna ihtiyaç duyar. İki hafta önce işe yarayan şey bir anda etkisiz hale gelebilir. Bu sadece bedenlerinin ve beyinlerinin büyüdüğünü gösterir.

Çocuğunuz uyumak istemediğinde ne yapmalısınız? Uyku savaşlarını hafifletmenin 10 yolu

Eğer uyku saati sizin için sürekli bir mücadeleye dönüşüyorsa, pes etmeden durumu yönetmenin yolları var. İşte hem sizin hem de çocuğunuz için uyku saatini daha huzurlu hale getirecek 10 öneri:

1. Tutarlı bir 'yavaşlama' rutini oluşturun

Küçük çocuklar öngörülebilirliği sever. Her akşam aynı sırayla yapılan rutin, bedenlerine ve beyinlerine uyku zamanının geldiğini hatırlatır. Banyo, pijama, iki kitap, sarılma ve ışıkları kapatma gibi basit, 20 - 30 dakikalık bir düzen işinizi görebilir.

2. Gündüz uykusu ve yatma saatini ayarlayın

Aşırı yorgun çocukların uykuya dalması zor olabilir, ama gündüz fazla uyumak da sorun yaratabilir. Çoğu çocuk için ideali:

• 1 - 3 saat gündüz uykusu (3 - 4 yaşına kadar)
• 19.00 - 20.00 arası yatma
• 10 - 12 saat gece uykusu

Eğer çocuğunuz uzun uyuyup akşam 21.00’de hâlâ enerjikse, gündüz uykusunu kısaltın veya yatma saatini 15 - 30 dakika geciktirin.

3. Odayı güvenli ve rahat hale getirin

Karanlık, sessiz ve serin bir oda uykuya yardımcı olur. Ancak çocuklar kendilerini güvende de hissetmelidir. Sevdiği bir peluş oyuncak veya gece lambası faydalı olabilir.

4. Net ama nazik sınırlar koyun

Biraz kontrol hissi vermek işe yarayabilir. Seçenek sunarken sınırları koruyun. “Şimdi uyku zamanı. Yatağına tavşan gibi mi zıplayacaksın, fare gibi mi tıpış tıpış gideceksin?” gibi sorular işe yarar. Eğer direnirse, sakince ve tekrarlayarak “Uyku zamanı. Şimdi seni yatıracağım” cümlelerini kullanabilirsiniz.

5. Yatma öncesi 'özel zaman' planlayın

Bazen uykuya direnç, daha fazla ilgi isteğinden kaynaklanır. Akşamları 10 - 15 dakika sadece çocuğunuza ayırın. Birlikte oyun oynayın, sarılın ya da bir şeyler inşa edin. “Bu, uykuya geçmeden önce sadece ikimizin zamanı” diyebilirsiniz.

6. Gece uyanmalarını sıkıcı ve kısa tutun

Gece uyandığında etkileşimi minimumda tutun. Düşük sesle konuşun, ışık açmayın, oyun oynamayın. “Güvendesin, şimdi uyuma zamanı” diyebilirsiniz.

7. Görsel uyku yardımları kullanın

Zaman kavramını anlamalarına yardımcı olacak görsel araçlar işe yarayabilir. Rengi değişen bir saat alabilir, “Saat yeşil olduğunda kalkabilirsin” diyebilirsiniz. Uyku öncesi adımları gösteren rutin çizelgeleri de faydalıdır.

8. Zor duyguları isimlendirin

Çocuklar her zaman ne hissettiklerini ifade edemez. Siz onlara yardımcı olun. “Uyku zamanı olduğu için kızgınsın” ya da “Yalnız kalmaktan endişelisin” gibi cümleler kurun. Ardından “Hemen yan odadayım, güvendesin” diyerek güven verin.

9. “İyi geceler sepeti” veya ritüeli oluşturun

Uykuya geçişi rahatlatacak kapanış alışkanlıkları geliştirin. Sadece uyku zamanında verilen kitaplardan oluşan bir “iyi geceler sepeti” hazırlayabilir ya da birlikte tekrarladığınız bir uyku şiiri oluşturabilirsiniz.

10. Kendinizi affedin ve yarına yeniden başlayın

Bazı geceler bunların hiçbiri işe yaramayabilir — bu normaldir. Böyle olduğunda kendinize ve çocuğunuza karşı nazik olun. Yarın yeni bir gün.

Kaynak: Dr. Chris Mosunic. "What to do when your toddler won’t sleep: 10 tips that work". Şuradan alındı: https://www.calm.com/blog/toddler-wont-sleep. (15.07.2025).