Aralık ayının son günlerinde Çin’de ortaya çıkan kısaca COVID-19 olarak da bilinen corona virüsü kısa sürede tüm dünyayı etkisi altına aldı. Haziran ayının sonu itibari ile dünya genelinde toplam vaka sayısı 10 milyonu geçerken hayatını kaybedenlerin sayısı 500 bini aştı. İlk vakanın tespit edildiği 11 Mart'tan bu yana Türkiye de vaka sayılarının hızla artması sonucu çok ciddi tedbirler alındı. Okulların tatil edilmesi, seyahat kısıtlamaları, kuaförlerin kapatılması, toplu ulaşımdaki düzenlemeler, restoran, kafe, eğlence mekânları, otel ve tatil beldelerinin kapatılması gibi pek çok önlemler alındı. 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olan kişiler ile 20 yaş altındakilere de sokağa çıkma kısıtlaması getirildi. Bu önlemler neticesinde vaka sayılarındaki belirgin azalma ve iyileşen hasta sayısındaki artışlar sonucunda birçok yasak ve kısıtlamalar kademli olarak kaldırıldı ve 1 Haziran itibarıyla normalleşme süreci başladı.

Kadıköy Florence Nightingale hastanesinden Gastroenteroloji kliniğinden Prof. Dr. Erdem Koçak konu hakkında merak edilenleri anlattı.

Yeni normal nasıl olmalı?

Normalleşme sürecinin toplumda özellikle de gençlerde yanlış anlaşıldığını gördük. Bunun sonucu olarak ülkemiz genelinde tekrar vaka sayılarında hafif artışlarda başladı. Bu yüzden artık yeni normal dediğimiz bu süreçte maske kullanımı, sosyal mesafenin korunması, temizlik ve hijyen kurallarına uyum olmasa olmazımız olmalı.

Hastalık mide ve bağırsak sistemini etkiliyor mu?

Şubat, mart ve nisan aylarında yaz dönemi yaşanan güney yarım kürede yüksek sıcaklıklara rağmen corona virüsü hızla artarak yayılmış ve birçok insanı hasta etmiştir. Yani yaz aylarında ve sıcak havalarda virüsün etkisini kaybetmediği artık bilimsel bir gerçektir. Özellikle yaz mevsimine girdiğimiz bu süreçte pek çok insan tatile gitmekte veya tatil planı yapmaktadır. Bu yıl pandemi nedeni ile otel, tatil köyü, konaklama, yeme-içme tesisleri hijyen kriterleri çerçevesinde uluslararası standartlara göre daha sıkı denetlenecek. Bu nedenle sosyal mesafeye uyulması, kalabalık ve kapalı ortamlarda maske takılması ve el hijyenine mutlak dikkat edilmesi şartı ile bu yılda güvenli bir tatil yapılabilir. Bununla birlikte bu kurallara mutlak surette uyacak olan tatilcilerin daha önceki yıllara göre özellikle COVID 19 dışı enfeksiyonlara daha az yakalanacağını tahmin ediyorum.

Sıcaklarda artışla birlikte patojen olarak tanımladığımız mikroorganizmalar daha çabuk çoğalmakta ve insanları daha çabuk hasta edebilmektedir. Gastroenteroloji doktorları olarak bizler özellikle yaz mevsiminde ishal, karın ağrısı, bulantı ve kusma gibi şikayetlere sebep olan gastroenterit adı verilen mide bağırsak enfeksiyonu ile daha sık karşılaşmaktayız.

Prof. Dr. Erdem Koçak yeni tip coronovirüs enfeksiyonunun sıklıkla ateş ve öksürük şeklinde solunum sistemini etkileyen hastalıklara benzer şekilde ortaya çıkmakla birlikte ishal, kusma ve karın ağrısı gibi belirtilere de neden olduğuna da dikkat çekiyor:

Bazı vakalarda tipik gastroenterit enfeksiyonu ile karışabilmektedir. Mevcut bilimsel çalışmalar ve tıbbi literatürde bildirilen vaka örneklerine göre yeni tip corona virüsün hasta insanların dışkı örneklerinden izole edildiği artık bilinmektedir. Bu bilgiler ışığında bu virüsün mide ve bağırsak sisteminde çoğalabildiği ve bu yolla da insanlara bulaşarak hastalığa yol açtığını biliyoruz.

Hastalığın ilk olarak çıktığı ülke olan Çin kaynaklı 1100 COVID-19 tanılı hastanın verilerinin değerlendirildiği bir çalışmaya göre, % 5 hastanın bulantı ve kusma, %4 hastanın ise sadece ishal yakınması ile hastaneye başvurduğu bildirilmiştir. Yani pratik olarak corona virüs ile enfekte olan 20 hastadan birinde kusma, 25 hastanın birinde ishal yakınması olabilir.

Havuza girmek corona virüs enfeksiyonu açısından risk teşkil eder mi?

Öncelikli olarak içinde bulunduğumuz pandemi sürecinden bağımsız olarak şunu ifade etmekte fayda var. Deniz suyu en temiz havuz suyundan daha sağlıklıdır! Tatilde her zaman için önceliğiniz deniz olmalıdır ancak belli kurallara uyulduğu takdirde havuza da girmekte çok büyük bir risk olduğunu söylemek çok doğru bir yaklaşım olmaz. Havuzlarda en önemli riskin çok kalabalık ortamlar olması nedeni ile sosyal mesafeyi koruma zorluğudur. Bir diğer risk ise kapalı ve yeterli havalandırması olmayan soyunma odalarının kullanımı ve ortak kullanılan havluların yeterli temizlenmemesi olarak özetlenebilir.

Havuz suyundan corona virüs bulaşır mı?

Yapılan çalışmalarla corona virüs ile enfekte hastaların hem dışkı örneklerinde hem de idrar örneklerinde virüsün tespit edilmiştir. Ancak dışkı ve idrardan izole edilen virüs miktarının solunum sisteminden izole edilene göre oldukça düşük düzeylerde olduğu gösterilmiştir. Yani teorik olarak insan idrarından veya dışkısından havuz bulaşacak virüs miktarı zaten fazla miktarda su ile karışacağından oldukça fazla miktarda seyrelmiş olacaktır.

Üç önemli nokta ile havuz suyundan bulaşma ihtimalinin düşük olduğunu söyleyebiliriz.

Birincisi eğer enfekte bir hastanın dışkısı veya idrarı ile kontamine olmuş yani kirlenmiş bir havuzda suyla temas eden virüs oldukça seyrelmiş olacağından virülansı azalacaktır. İkinci nokta COVID 19, solunum yolu ile bulaşan bir virüs olduğu için havuz suyundan bulaş olması için fazla miktarda havuz suyunu içmiş olmanız gerekir. Son olarak yeterince ve uygun klorlama yapılan bir havuzda klor nedeni ile corona virüsün bulaşma riskinin azaldığı varsayılmaktadır. Burada tatile gidip havuza girmek isteyenlere şu öneride bulunulabilir; havuzda su yutma riski olan küçük çocukların özellikle dışkı ve idrar ile kontamine olma ihtimali çok yüksek olan çocuk havuzlarına girmesi çok uygun bir yaklaşım olmayabilir. Eğer sosyal mesafe korunarak kişisel hijyen kurallarına riayet edilir ise uygun ve düzenli temizlik yapılan havuzlara girmekte sakınca yoktur diyebiliriz.

Özetle ishal, bulantı, kusma ve karın ağrısı benzeri yakınmalar sıklıkla akut gastroenterit dediğimiz hastalıkta görülmekle birlikte corona virüs enfeksiyonunda belirtisi olabilir. Bu gibi durumlarda sosyal izolasyon kurallarına daha fazla dikkat edilmeli ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Yeni normalde üç noktaya lütfen dikkat edelim; Sosyal mesafe, maske kullanımı ve kişisel hijyen.