Evinizdeki hava kalitesi sağlığınız üzerinde birçok etkiye sahip olabilir. Bir hava temizleyici kullanmak, alerjen ve kirleticileri azaltmak ve hatta iç mekân bitkileri eklemek gibi adımlar atarak iç mekân hava kalitesini iyileştirebilirsiniz.

Dış hava kirliliği kesinlikle önemli bir sorun olsa da, evinizde soluduğunuz havanın kalitesi de en az onun kadar önemli olabilir. Çevre Koruma Ajansı (EPA), iç mekân kirletici seviyelerinin dış mekân kirleticilerinden 100 kat daha yüksek olabileceğini belirtmektedir. Yüksek seviyeler; alerjik reaksiyonlar, astım, kalp hastalığı ve hatta kanser gibi sağlık etkilerine yol açabilir.

Nedeni bilinmeyen solunum semptomları, yaşam alanınızdaki hava kalitesini kontrol etme zamanının geldiğine dair bir ipucu olabilir. İç mekân hava kalitesini iyileştirmek için atılacak adımlar, sağlık sorunları geliştirme riskini azaltabilir ve yaşam kalitesini artırabilir.

1. Kirleticileri azaltın

Kirletici kaynaklarını öğrenmek ve mümkün olduğunca bunların eklenmesini önlemek, iç mekân havasını temiz tutmanın önemli yollarındandır. Bazı yaygın iç mekân hava kirleticileri şunlardır:

Radon: Radon, toprak çatlaklarından iç mekâna sızabilen doğal radyoaktif bir gazdır ve akciğer kanseri başta olmak üzere sağlık sorunlarına yol açabilir. Evde radon seviyelerini kontrol etmek için test kitleri kullanılabilir. Yüksek seviyeler tespit edilirse, evin temeline sızmayı engelleyecek şekilde yalıtım yapılması gerekebilir.

Pasif içicilik (İkinci el duman): Sigara içen birinin dumanını solumak, kanser dahil birçok sağlık riskini artırır. Üçüncü el duman ise; kıyafet, mobilya gibi yüzeylere sinen kalıntılardır ve o da zararlıdır. En iyi çözüm, kapalı alanlarda sigara içmemektir.

Formaldehit: Çoğu mobilya ve yapı malzemesinde bulunan uçucu organik bileşiklerden (VOC) biridir. Solunduğunda bronşit gibi solunum problemlerine yol açabilir. Bunu azaltmak için:

• Yeni yerine ikinci el mobilya tercih edilebilir,
• Masif ahşap ürünler seçilebilir,
• Evin düzenli olarak havalandırılması sağlanabilir.

Temizlik ürünleri: Bazı temizlik ürünleri havada kalabilen zararlı kimyasallar içerir. Daha güvenli, toksik olmayan temizlik ürünlerini tercih etmek faydalı olabilir.

2. Hava kalitesini test edin

Evdeki hava kalitesinden şüpheleniyorsanız ancak nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız, hava kalitesi testi iyi bir başlangıç olabilir. Evde kullanılabilen test kitleri mevcuttur. Ancak kapsamlı bir analiz istiyorsanız, bir profesyonel ile çalışmak daha detaylı sonuç verebilir ve çözüm önerileri sunabilir.

3. Alerjenleri kontrol altına alın

Ev içinde yaygın olarak bulunan alerjenler:

• Toz
• Küf
• Evcil hayvan tüyü ve deri döküntüsü
• Toz akarları

Alerjenleri azaltmak için:

• Evcil hayvanlar düzenli olarak fırçalanmalı ve yıkanmalı,
• Nevresimler ayda en az iki kez sıcak suyla yıkanmalı,
• Hipoalerjenik yastıklar ve toz geçirmez yatak koruyucuları kullanılmalı,
• Halı, ahşap veya duvar gibi küf oluşan alanlar değiştirilmelidir,
• Düzenli süpürme ve toz alma yapılmalıdır.

4. Hava temizleyici kullanın

HEPA filtreli hava temizleyiciler, zararlı parçacıkların %99’undan fazlasını havadan uzaklaştırabilir. Ancak VOC'leri ve bazı gazları tam olarak gidermezler. Bu nedenle ihtiyacınıza göre hem hava arındırıcı hem de uygun filtre tercih etmek önemlidir.

5. Havalandırmayı iyileştirin

Temiz dış hava içeri girebildiğinde iç mekân hava kalitesi de iyileşir. Bunun için:

• Pencereleri açmak (dış hava temiz olduğu sürece),
• Klima ve ısıtma sistemlerindeki filtreleri düzenli olarak değiştirmek,
• Hava kanallarının temiz olmasını sağlamak önemlidir.

6. Nem oranını azaltın

Nem, küf oluşumuna ve VOC salınımına yol açabilir. Nemli ortamlar öksürük, astım ve hırıltı gibi belirtilere neden olabilir.

Nem kontrolü için:

• Nem giderici (dehumidifier) kullanılabilir,
• Duş ve yemek pişirme sırasında havalandırma yapılmalıdır,
• Su sızıntıları ve biriken nemli alanlar giderilmelidir.

Bu bitkiler banyonuza iyi gelecek!

7. Isıtma sistemlerini kontrol edin

Odun yakan sobalar ve şömineler, iç mekâna zararlı partiküller yayabilir. Eski gazlı sistemler karbon monoksit riski taşır. Mümkünse:

• Direkt havalandırmalı gaz cihazları,
• Elektrikli veya güneş enerjili ısıtma sistemleri tercih edilebilir.

8. İç mekân bitkileri ekleyin

Bazı çalışmalar, bitkilerin VOC’leri azaltmaya yardımcı olabileceğini gösterse de, etkileri sınırlıdır ve araştırmalar arasında farklılık vardır. Ayrıca bitkiler, küf veya polen alerjilerini tetikleyebilir. NASA'dan eviniz için havayı en iyi temizleyen bitkiler haberini okumak için tıklayınız...

Etkili olduğu düşünülen bitkiler:

• Dracaena türler
• Spathiphyllum (Barış çiçeği)
• Hedera helix (Sarmaşık)

Referanslar

Meera Patel. "8 Ways to Improve Your Air Quality at Home". Şuradan alındı: https://www.healthline.com/health/how-to-improve-air-quality-at-home. (20.10.2025).

Evinizin havasını temizleyen 9 bitki

Bakımı ve yetiştirmesi de çok kolay olan bu bitkiler evin havasını temizleyerek formaldehit, karbon monoksit gibi zararlı maddelerden arındırıyor.

9

1. Chrysanthemum - Kasımpatı / Krizantem Anavatanı Uzakdoğu olan Kasımpatı, renk renk çiçekleriyle sonbaharı renklendiren nadir bitkilerden biri. NASA'nın yaptığı araştırmalara göre, havayı temizleme etkisi de çok büyük. Evin içinde yetiştireceğiniz Kasımpatı, evinizin havasını temizlemeye yardımcı olacaktır. Doğrudan güneş ışığı almayan, ılık bir ortamda kolaylıkla Kasımpatı yetiştirebilirsiniz.

2. Spider Plant - Kurdele Çiçeği Yetiştirmesi en kolay olan çiçeklerden biri! İnce uzun, sivri yaprakları kolayca büyüyor ve arada sırada uzattığı uzun dallardan da minik yavrular veriyor. Kurdele çiçeğini bol aydınlık bir yerde yetiştirebilirsiniz. Işık ne kadar kuvvetliyse, çiçeğiniz o kadar iyi gelişecek ve bol bol yavrulayacaktır.

3. Draceana Neredeyse kırk farklı türü bulunan tropik bir bitki olan Draceana, evlerde en sık tercih edilen bitkilerden biridir. Yoğun ışığa gerek duymaz, evinizin havasındaki benzen, formaldehit gibi zararlı maddeleri temizlemeye yardımcı olur. Ancak yaprakları zehirli olduğundan, evde kedi ve köpek besliyorsanız bu sizin için uygun bir bitki olmayabilir...

4. Ficus - Benjamin Küçük yapraklarıyla minik bir ağaç olan Benjaminler salon bitkilerinin vazgeçilmezlerinden... Ne kadar büyük bir saksıya koyarsanız, o kadar büyük bir ağaç olurlar. Yaz aylarında dışarda da yaşayabilen bu ağaçlar evinizin içindeyken evin havasını temizlemeye yardımcı oluyorlar.

5. Spathiphyllum - Yelken çiçeği Zarif beyaz çiçekleriyle evde yetiştirmeye en uygun olan bitkilerden biri de Yelken çiçeğidir. Bakımı kolay, neredeyse yaz boyu çiçekli ve ferah bir ev için faydalı...

6. Nephrolepis - Aşk merdiveni Bol su seven Aşk Merdiveni, aslında bir tür orman bitkisi. Evinizde doğrudan güneş almayan yerlerde bile yetiştirebileceğiniz bu bitki, aşırı sıcak ya da soğuktan korunduğu takdirde uzun yıllar salonunuzu süsleyebilir.

7. Sansevieria - Kılıç Çiçeği Yine evlerde görmeye alışık olduğumuz türde bir bitki Kılıç Çiçeği. Peygamber Kılıcı olarak da biliniyor. Bakımı kolay,fazla ışık ve su istemiyor. Üstelik bir efsaneye göre, bu çiçekten yetiştirir ve boyunu bir metre kadar uzatırsanız ev sahibi oluyormuşsunuz! Bu doğru değilse bile, evinizin havasını temizlediği bir gerçek...

8. Bamboo Palm - Bambu Palmiyesi İç mekana uygun, şık bir mini-ağaç. Fazla güneşe maruz bırakmadığınız sürece uzun yıllar yaşatabileceğiniz Bambu Palmiyeleri de evin havasını iyileştirmek için birebir.

9. Aloe Vera Adını daha çok kozmetik ürünlerle duyduğumuz Aloe Vera, evde yetiştirmek için de çok uygun bir bitki. Sukkulent cinsinden olan Aloe Vera'yı yetiştirmek çok kolay. Havadaki formaldehitve karbon monoksitin zararlı etkilerini azaltıyor, üstelik yapraklardan elde edeceğiniz sıvının yara ve yanıklara çok iyi geldiği de kanıtlanmış.