Kaygı, tehlikeli durumlardan kaçınmayı sağlayan gerekli bir duygu. Kaygının artması ise günlük yaşamı olumsuz yönde etkileyebilen ve üzerine çalışılması gereken bir durum. Duyguların bizi olumlu yönde harekete geçirmesi söz konusu olabilirken, çocuklarda gelişen kaygıyı ise yetişkinlerin rasyonel şekilde ele alması gerekiyor. İklim kriziyle birlikte yaşam koşullarında yaşanan değişiklikler ve felaketler sonucunda giderek daha fazla çocukta “eko-kaygı” adı verilen bir kaygı türünün geliştiği söyleniyor. Ebeveynlere bu konuda birtakım görevler düşüyor.

İklim değişikliği sebebiyle kitlesel yok oluşlara dair korkular rasyonel olsa da bunlar çocuklar için gelecek kaygısı anlamına gelir. Çocukların, gezegenin geleceğiyle ilgili çok sayıda endişeye maruz kalmaları, gelecekte hayatlarına dair korku duymaları anlamına geliyor. Yetişkinlerin gelecekle ilgili kaygı duymasından farklı olarak çocukların korku duyması onları yetişkinlerden daha derin şekilde etkiler. Yetişme çağındaki çocuklar için bu durumu dikkatli şekilde ele almak gerekir.

İklim değişikliğiyle ilgili ifadelerin hepsi çocuklar için, özellikle de 3-4-5-6 yaş gibi küçük yaş grubundaki çocuklar için korkutucudur. Örneğin orman yangınları, bazı hayvan türlerinin yok olması, buzulların erimesi sebebiyle deniz seviyesinin yükselmesi gerçek olsa da ebeveynlerin görevi yetişkinlerin alması gereken sorumlulukları yerine getirmek, ayrıca küçük çocuklarına destek olmaya odaklanmaktır. Çevre duyarlılığı olan, çevre felaketlerin yarattığı duygularını faydalı yönde kullanan bireyler yetiştirmek için çocuklarınızı büyütürken yapabileceğiniz şeyler şunlardır:

Çocuklarla küresel iklim değişikliğini konuşmanın yolları

Çocuklarınızı alarm durumundan uzak bir yaklaşımla iklim değişikliği konusunda bilgilendirin. Panik ve kaygı uyandıracak söylemlerden çok, doğayı koruyan kişiler olmayı benimsemelerini teşvik etmelisiniz.

Uzmanların uyarılarına göre, aşırı kaygıya neden olmak, özellikle genç yaşta hiçbir amaca hizmet etmiyor. İklim değişikliğini önlemeye yardımcı olabilecekleri pratik yollar sağlamak çok daha iyi bir yaklaşım olarak nitelendiriliyor. Bunu yapmak, çocuklara korkutucu bir konu üzerinde bir güç ve kontrol duygusu verdiği için daha faydalı bir yaklaşım olarak nitelendiriliyor.

İklim değişikliğini tartışmaktan asla kaçınmamalı ve çevre duyarlılığını çocukların hayatlarının bir parçası yapmalıyız. Ancak panik duygusunu en az seviyede tutmaya yardımcı olmak için iklim değişikliğini şu şekilde ele almalısınız:

Kendinizi küresel iklim krizi konusunda geliştirin

Sorunu kendiniz tam olarak anlamazsanız, iklim değişikliği hakkında rasyonel bir konuşma yapmayı bekleyemezsiniz. Bu nedenle, yalnızca küresel ısınmanın nasıl gerçekleştiğini değil, aynı zamanda uzun vadede dünyayı nasıl etkileyeceğini de öğrenmek için biraz zaman ayırın. Bu konuda saygın ve siyasetten uzak bilgi kaynaklarını takip edin. Dünyanın sorunu ele alırken kaydettiği adımlara dikkat etmek de önemlidir. Çocuklarınızla yaptığınız konuşmaların tamamen kasvetli olmamasına dikkat edin. Onlara hangi konularda ilerleme kaydedildiğini göstermek de önemlidir. Bu sebeple olumlu haberleri de çocuğunuzla paylaşarak teşvik edici olun. Doğru eylemlerin olumlu sonuçlar getireceğini vurgulayın. @turkisiminimalizm kurucusu Hale Acun Aydın'ın "Çöpünüzü azaltmak için 5 adım" yazısındaki önerileri çocuğunuzla birlikte uygulayabilirsiniz.

Yaşına uygun bilgi verin

İklim değişikliğini çocuklarınızla tartışmadan önce onların yaşlarını düşünün. Örneğin, çoğu psikolog, iklim değişikliği tartışmalarını çocuklarınız sekiz yaşından büyük olana kadar ertelemenizi önerir. Size belirli bir soru sormadıkça, iklim değişikliği hemen ele almanız gereken bir konu değildir. Bunun yerine, doğa ve çevre ile olumlu bir ilişki kurmaya odaklanın. Günlük yaşamınızda doğanın bir parçası olduğumuzu benimseyen tutumlar göstermeniz çocuğunuzun doğal olarak bunu içselleştirmesini sağlar.

Çocuğunuzun tüm sorularını açık ve dürüst bir şekilde yanıtlayın, ancak sadece size sorulan sorulara bağlı kalın ve yalnızca onların üstesinden gelebilecek kadar olgun oldukları bilgileri verin. Bazı yetişkinlerin hatalı eylemlerde bulunduklarını söyleyebilirsiniz ancak anne-baba olarak gerekenleri yaptığınız konusunda güven de vermelisiniz. Greta Thunberg gibi örneklerden de bahsedebilirsiniz.

Konudan kaçmayın

Yakın zamanda yapılan bir anket, ebeveynlerin %84'ünün çocukların iklim değişikliği hakkında bilgi edinmesi gerektiği konusunda hemfikir olduğunu, ancak yalnızca %45'inin çocuklarıyla bu konu hakkında gerçekten konuştuğunu ortaya koydu. Hoş olmayan konulardan biri olsa da iklim krizini görmezden gelerek onun hakkında konuşmaktan kaçınmak çocukların ruh halini korumadığı gibi uzun vadede onların ruh sağlığına zarar verir.

Çocukların ürkütücü konularla baş etme yollarından biri, meseleleri ele almak için yetişkinlere güvenmektir. Ve konuşacak bir şey yokmuş gibi davranırsanız, kafa karışıklığı ve hatta gereksiz endişe yaratabilirsiniz. Dolayısıyla konu hakkında bilgi sahibi olduğunuzu çocuğunuza göstermeli, bu konuda bilim insanlarının çalışmalar yaptığını, sizin de dikkatli davrandığınızı anlatmalısınız.

Unutmayın, çocuklar iklim değişikliği hakkında mutlaka bir şeyler duyacaklardır. Bilgi alacakları kaynağın sizin gibi güvenilir bir kaynak olması daha tercih edilir bir durumdur. Çocuklarınızın öncelikle dış bilgi kaynaklarına güvenmelerine izin verdiğinizde, yanlış veya yanıltıcı iddialara inanmaları riski gelişir. Daha fazla uzman önerisi için "Gündemdeki olaylar çocuğa nasıl anlatılmalı?" yazısına göz atabilirsiniz.

Kendi korkularınızı kontrol edin

Ne yazık ki, birçok insan iklim değişikliği ile ilgili kendi korkularını ve endişelerini çocukları ile tartışırken işliyor. Bu haliniz çocuklarda korku ve endişe yaratabilir hatta bunun etkileri yüzünden diğer duygularla da nasıl başa çıkacaklarını bilememe noktasına gelirler. Duyguların normal ve yaşanabilir olduğunu gösterin ancak duygularınızla başa çıkamadığınızı fark ederseniz bu konuda bir şeyler yapın. Bu durum sadece iklim değişikliği değil, tüm krizler için geçerlidir.

Bir ilkokul çocuğuyla yükselen deniz seviyesi hakkında konuşmadan önce, meraklarına gerçekten cevap verip vermediğinizi veya onun sorusunu gölgede bırakarak kendi korkularınızı ve endişelerinizi paylaşıp paylaşmadığınızı kendinize sorun. Esnek dayanıklılık ve rezilyans konularını da araştırabilirsiniz.

Başa çıkmanın yollarını bulun

Çocuklarınız özellikle gelecek veya iklim değişikliğinin hayatlarını nasıl etkileyeceği konusunda endişeleniyorsa, başa çıkmalarına yardımcı olacak yollar bulun. Bu yollardan biri, iklim değişikliğiyle mücadelede kendi paylarına düşenleri yapmalarına yardımcı olmaktır. Davranışlar, durumu kontrol altına almaya yardımcı olur. Bu da duygularını ve endişelerini işlemelerine yardımcı olur. Küçük çocukların yapmasına yardımcı olabileceğiniz şeyler, geri dönüşüm ve su tasarrufu gibi basit şeyler olabilir. Daha büyük çocuklar için çevre koruma programlarına daha fazla dahil olmak, bir protestoya katılmak veya yetkililere mektup yazmak olabilir. Anahtar konu, durum için umut vermenizdir. Bazen hemen sonuç alınamayabilir hatta birkaç kere daha adım atmak gerekebilir. Bunun umutsuzluk yaratmasına izin vermeyin ve eyleme odaklanın. Çocuklarınızın yapılanların hiçbir faydası yokmuş gibi hissetmemeleri önemlidir. Kendiniz de çevre koruma örgütlerine katılabilirsiniz.

“Bu benim için ne anlama geliyor?” diye kendinize sorun

İklim değişikliği hakkında konuşmaya gelince, alarm halinde olmaktan kaçınmak en iyisidir. Bunun yerine, çocuklarınızın doğaya aşık olmalarını sağlamaya odaklanın ve onların dünyanın korunması için bir şeyler yapabileceklerini anlamalarına yardımcı olun. Onlara suyu korumak, geri dönüşüm yapmak ve çevre kirliliğini arttıran tüketimlerden kaçınmak gibi pratik şeyleri nasıl yapacaklarını öğretin.

Çocuklarınız büyüdüklerinde ormanların tamamen yok olacağı gibi endişeler taşıyorsa, endişelerini gönüllülük gibi üretken şeylere kanalize etmelerine yardımcı olun. Arkadaş grubu içinde farkındalığı artırmak, okulda çevre koruma kulübüne üye olmak ve yoksa da kurulmasına öncülük etmek gibi faaliyetlere onu teşvik edebilirsiniz. Kaygı ve endişe ile başa çıkamazsa, bir ruh sağlığı uzmanına başvurmaktan çekinmeyin.

Referanslar: "How to talk to your kids about climate change" (2021) Şuradan alındı: https://www.verywellfamily.com/how-to-talk-to-your-kids-about-climate-change-4797190