Rüya görmek, uykunun en eşsiz ve ilgi çekici yönlerinden biridir. Normal bir gece uykusu sırasında yaklaşık iki saat rüya görmek normal kabul edilir En yoğun rüyalarsa hızlı göz hareketi (REM) uyku aşamasında gerçekleşir ancak uyku döngüsünün herhangi bir bölümünde farklı rüya türleri ortaya çıkabilir.

Rüyalar olumlu, olumsuz veya tamamen kafa karıştırıcı, muhtemelen uyku sırasındaki muazzam hayal gücünü yansıtan görüntülere sahip olabilir. Yine de iyi ya da kötü rüyalarda, uyanık olduğunuz andan itibaren yaşanan deneyimler sıklıkla rüya içeriğine dâhil edilir.

Uzmanlar neden rüya gördüğümüzü tartışmaya devam ediyor ancak önemli kanıtlar, rüyaların hafıza ve duygusal işleme gibi beyin fonksiyonlarını kolaylaştırmada rol oynadığına işaret ediyor. Rüyalar normal, sağlıklı uykunun önemli bir parçası gibi görülse de kâbuslar uykuyu bozmakla kalmayıp kişiyi uyanık oldukları saatlerde etkileyebiliyor.

Hemen hemen herkesin hem iyi hem de kötü rüyaları olduğu göz önüne alındığında, rüya görmenin uyku kalitesini nasıl etkilediğini, kâbusların uyku için kötü olup olmadığını ve kötü rüyalardan nasıl kaçınılacağını merak etmek doğaldır.

Rüyalar uyku kalitesini etkiler mi?

Rüya görmek, sağlıklı uykunun normal bir parçası olarak görülür. İyi uyku, daha iyi bilişsel işlev ve duygusal sağlıkla bağlantılı olmakla birlikte araştırmalar ayrıca rüyaları etkili düşünme, hafıza ve duygusal işleme ile de ilişkili buluyor. Bu şekilde, birçok uzman rüya görmenin kaliteli uykunun ya bir yansıması ya da bir katkısı olduğuna inanır. Yine de tüm rüyalar bu sıfatları kazanamayabilir, aksine bazı rüyalar uykuyu olumsuz etkileyebilir. Kötü rüyalar, korkutucu, tehdit edici veya travmatik içerik içerir. Kötü bir rüya uykudan uyanmaya neden olduğunda kâbus olarak kabul edilebilir.

Kâbuslar uyku için kötü mü?

Kâbuslar uykuyu olumsuz etkileyebilir, ancak bu durum genellikle sık sık meydana geldiklerinde veya özellikle rahatsız edici içerikler barındırdıklarında olur. Çoğu insan arada bir uyku kalitesi üzerinde kayda değer bir etkisi olmayan kötü bir rüya veya kâbus görür. Kâbus bozukluğu, bir kişinin uykusunu ve/veya ruh halini veya gün boyunca düşünmesini engelleyen sık kâbusların ortaya çıkması olarak tanımlanabilir. Kâbus bozukluğu olan kişiler, daha fazla uyanma ve tekrar uykuya dalmakta daha büyük zorluk ile huzursuz bir uykuya sahip olabilir. Ayrıca, rahatsız edici rüyalardan korktukları, uykusuzluk ve uyku yoksunluğu risklerini artırdıkları için uykudan kaçınabilirler. Haftada birden fazla kâbus gören, kâbuslar nedeniyle uykuları bölünen veya gündüz ruh hallerinin, düşüncelerinin veya enerji düzeylerinin kâbuslardan etkilendiğini fark eden kişiler doktorlarıyla konuşmalıdır.

Rüyalar günlük hayatı etkiler mi?

Rüyaların günlük yaşam üzerindeki kesin etkisini bilmek daha fazla araştırmaya tabidir, ancak rüyaların uyanık saatlerimizi etkileyebileceği birkaç yol vardır:

• Sağlıklı rüya görme, daha keskin düşünmeyi, daha iyi bir ruh halini ve genel sağlığı kolaylaştıran kaliteli uykunun göstergesi olabilir.

• Rüyalarını hatırlayan insanlar genellikle daha yüksek düzeyde yaratıcılık gösterirler. Yaratıcı içgörüler, rüyaların yaratıcı düşüncesini uyanık yaşama dâhil ederek de artırılabilir.

• Rüya görme, "hayallerinin peşinden git" düsturunun ardındaki temel kavramı oluşturarak daha kapsamlı veya ilham verici düşünmeyi sağlayabilir.

• Rüya görmek, önemli bilgileri hatırlamayı kolaylaştırarak hafıza konsolidasyonunu geliştirebilir.

• Anksiyete veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi zihinsel sağlık bozuklukları olan kişiler, tekrarlayan kabuslar sonucunda daha kötü semptomlar yaşayabilir.

• Kâbuslar uykuyu bölerek gündüz uykululuğuna, kötü ruh haline veya gün içinde düşünme sorunlarına neden olabilir.

Kâbusları nasıl durdurabilirsiniz?

Alışkanlıkları ve uyku hijyenini iyileştirmek, kötü rüyaları azaltmaya yardımcı olabilir. Bazı özel ipuçları şunları içerir:

• Her ikisi de kâbuslara neden olabilecek stres ve kaygıyı en aza indirmek için gevşeme teknikleri uygulayın.

• Sakin ve rahatlatıcı bir yatak odası ortamında yatmadan önce dinlenmek için kendinize zaman tanıyın.

• Yatmadan önce bir saat veya daha uzun süre ekran başında kalmaktan kaçının ve geceleri korkutucu veya rahatsız edici içerikler izlemediğinizden emin olun.

• REM uykunuzu etkileyen alkolü akşamları ve özellikle yatmadan önce içmeyin.

• Daha fazla REM uykusuna neden olabilecek uyku yoksunluğunu önlemek için hafta sonları bile tutarlı bir uyku programı uygulayın.

Referans: Danielle Pacheco. “How Do Dreams Affect Sleep?”. Şuradan alındı: https://www.sleepfoundation.org/dreams/how-do-dreams-affect-sleep (18.04.2022).