Sezaryen doğum basitçe, alt karın bölgesine ve rahim duvarına bir kesi açılarak bebeğin ve plasentanın dışarı çıkarılmasını, daha sonra da açılan kesilerin dikilerek kapatılmasını içeren bir cerrahi operasyondur. Doğum ameliyathane koşullarında ve sıkı tıbbi prosedürler uygulanarak gerçekleştirilir.
Operasyon sırasında açılan kesi, sezaryen kesisi veya sezaryen yarası olarak bilinir. Deriye ve rahim duvarına olmak üzere aslında iki kesi yapılır.
Sezaryen kesisi, adım adım gerçekleştirilir. Steril koşullarda hazırlanan karın bölgesinde kasık tüylerinin başladığı yerden yaklaşık iki parmak yukarıda, 8-10 santimetre uzunluğunda yatay bir kesi açılır. Cilt, cilt altı, fasya tabakası, rektus kası, dış karın zarı, rahmin iç zarı ve rahim kası sırasıyla kesilerek açılır.
Bebeğin içinde bulunduğu amniyon kesesine ulaşıldıktan sonra kese açılır ve bebeğe ulaşılır. Bebek uygun bir şekilde dışarı çıkarıldıktan sonra bebeğin eşi (plasenta) da çıkarılır ve açılan kesiler sırasıyla dikilerek kapatılır. En son cilt katmanı dikilirken, ‘estetik dikiş’ olarak da bilinen bir dikiş yöntemi kullanılarak hiç iğne ve dikiş izi bırakılmadan yaranın kapatılması sağlanır. Bu sayede sezaryen yara izi, ince ve yatay bir çizgi şeklinde kalır.
Cilt: Öncelikle üst cilt tabakasında yatay bir kesi açılır.
Cilt altı yağ dokusu: Vücuttaki tüm cildin altını kaplayan koruyucu bir yağ dokusudur.
Fasya tabakası: Kas kılıfı olarak da bilinen, vücuttaki tüm kasların üstünü kaplayan esnek bir tabakadır.
Rektus kası: Karın ön duvarını kaplayan kas tabakasıdır. Ameliyattan sonra dokular dikilip kapatılırken buradaki kesi dikilmeden kendi halinde iyileşmeye bırakılabilir.
Pariyetal periton: Karın zarı olarak da bilinir. Karın bölgesinin tamamını iç organları kaplayacak şekilde çevreleyen bir zar dokusudur. Ameliyattan sonra dokular dikilip kapatılırken buradaki kesi dikilmeden kendi halinde iyileşmeye bırakılabilir.
Visseral periton: Rahmi tamamen çevreleyen bir zar tabakasıdır. Ameliyattan sonra dokular dikilip kapatılırken buradaki kesi dikilmeden kendi halinde iyileşmeye bırakılabilir.
Myometrium: Rahmi oluşturan kas tabakasıdır ve sezaryende ulaşılan son kattır. Burası da açıldıktan sonra bebeğin içinde bulunduğu amniyon kesesine ulaşılır ve bu ince kese de kolaylıkla açılarak bebeğe ulaşılır.
Ameliyatta son dikişler atılıp yara düz bir çizgi şeklinde kapatıldıktan sonra, yaranın üzeri temizlenir ve bir flaster ile kapatılır. Ameliyatın ertesi günü flaster açılarak yara antiseptik solüsyon ile silinebilir. Yara genellikle bir gün sonra açık bırakılır ancak bazı doktorlar, yaranın durumuna göre üzerinin bir iki gün daha kapalı kalmasını önerebilirler.
Yara yerinin kuru ve düz görünmesi gerekir. Yaranın çevresinde kızarıklık ya da şişlikler görülmesi, bölgede ağrı hissedilmesi normal değildir. Bununla beraber yara izinde akıntı ve benzeri oluşumlar da görülürse mutlaka doktora haber verilmesi gerekir.
6 hafta içinde sezaryen doğum sonrası hassasiyetin kaybolması beklenir. Bu süreçte iç dokular ve rahim kasları da toparlanarak büyük çoğunlukla normale döner. Yara izi, zamanla ince bir çizgi şeklinde kalır ancak kadınların %5’inde keloid reaksiyon da görülebilir. Yara dokularının gereğinden fazla yeni doku üreterek iyileşmesi ve kabarcıklı-beyaz bir görüntü oluşturacak şekilde kapanması anlamına gelen keloid, yalnızca estetik bir sorundur ve çoğunlukla başka bir sorunun varlığına işaret etmez. Sezaryenden sonra keloid oluşması durumunda, gerekli iyileşme süresi beklenebilir ve lazer ve benzeri işlemlerle yara izi tedavisi uygulanabilir. Eğer daha önce başka yaralarınızda keloid oluşmuşsa, doktorunuzla ameliyat sonrası kullanabileceğiniz iyileştirici bir ürün kullanıp kullanamayacağınızı konuşabilirsiniz.
Bunun dışında sezaryen yarası, normal şartlarda kendi kendine iyileşir.
Sezaryen yarası için gerekli bakım, doğumdan sonra hastanede geçirdiğiniz 2-3 gün boyunca uzman sağlık profesyonelleri tarafından yapılır. Ameliyatta yaranın üzerine kapatılan bant, genellikle ertesi gün açılır, yaranın üzeri ve çevresi antiseptik solüsyonla silinir, koruyucu ilaç uygulanır ve tekrar flaster ile kapatılır. Çoğunlukla yaranın üzerininin kapatılmaması iyileşmeyi hızlandıracağından, yara bandının iki ila beş gün içerisinde çıkarılması önerilir.
Doktorunuz aksini önermediği sürece, duş almanızda da herhangi bir sakınca yoktur. Sezaryen kesisi bakımı için yapmanız gereken tek şey, en azından ilk altı hafta (40’ınız çıkana kadar) bölgeyi temiz ve kuru tuttuğunuzdan emin olmak olacaktır. Herhangi bir anormal durum fark ettiğinizde vakit kaybetmeden doktorunuza haber vermeniz gerekir.
İyileşme sürecinde pamuklu ve rahat çamaşırlar giymek, yaranın olduğu bölgeye gelebilecek darbelerden kaçınmak da yaranın iyileşmesi için önemlidir. İyileşmekte olan alt katmanları da hesaba katarak, ani ve karın kaslarını zorlayacak hareketlerden de kaçınmak gerekir.
Ameliyattan sonra uzun bir süre bölgede hissizlik oluşması normaldir. Yara izine ve çevresine dokunarak, hafif masaj hareketleri uygulayarak yaranın ve altındaki katmanların iyileşmesine destek olabilirsiniz. Cilt üzerinden uygulayacağınız küçük hareketler, bölgedeki kan dolaşımını arttırarak şişlik oluşmasını engeller ve iyileşmeyi hızlandırır.