Yemek seçen bir çocuk, beslenme konusunda titiz davranarak yalnızca belirli yiyecekleri tercih eden ve çoğu zaman yeni tatlara karşı mesafeli olan bir çocuktur. Bu durum, aileler için zaman zaman zorluklar yaratabilirken, çocuğun damak tadını geliştirmek ve dengeli beslenmesini sağlamak için sabır ve yaratıcı çözümler gerektirir. Ancak pek çok kişi için bir rahatlama olarak, yeni yapılan bir çalışma yemek seçmenin tamamen ebeveynlerin yaptığı bir şeyden kaynaklanmadığını öne sürüyor. Bunun yerine genetikle bağlantılı olabileceği belirtiliyor.

University College London, King’s College London ve Leeds Üniversitesi’nden araştırmacıların yürüttüğü çalışmaya göre, yemek seçme büyük ölçüde genler tarafından etkileniyor. Araştırmacı ve çalışmanın baş yazarlarından Zeynep Nas: “Bu davranışın kötü ebeveynlikten kaynaklanmadığını vurgulamak istiyoruz. Çocuklarda gördüğümüz seçici yeme farklarının büyük ölçüde genetik farklardan kaynaklanabileceğini düşünüyoruz” açıklamasında bulundu.

İlginizi çekebilir: Yemek seçen çocuğa nasıl davranmalı?

Yemek seçmenin genetik ile ilgili olmasının nedeni

Araştırmacılar 2007 yılında doğan 4.804 İngiliz ikizden elde edilen verileri karşılaştırdı. Tek yumurta ikizlerinin (genlerinin %100’ünü paylaşan) ve çift yumurta ikizlerinin (genlerinin %50’sini paylaşan) seçici yeme davranışlarındaki benzerliklere baktılar. Veriler, ikizlerin ebeveynlerinin çocukları 16 aylıkken, 3, 5, 7 ve 13 yaşlarındayken doldurduğu anketlerden toplandı. Bu alanda türünün ilk örneği olduğu düşünülen çalışma, çift yumurta ikizlerinin beslenme davranışlarında tek yumurta ikizlerine kıyasla daha az benzerlik gösterdiğini ve bunun genetik bir bağlantıya işaret ettiğini ortaya koydu.

“Umarız bu, birçok ebeveynin yaşadığı suçluluk ve suçlamayı hafifletir ve pek çok insan için bazı çocukların yiyecekler konusunda diğerlerinden daha seçici olmasının genetik nedenlere bağlı olduğunu bilmek rahatlatıcı olur” diyor Dr. Nas.

Çalışma ayrıca yemek seçmenin 16 ay ile 7 yaş arasında arttığını, ardından çocuğun ergenliğe yaklaşmasıyla birlikte azaldığını gösterdi.

Yemek seçme ve çevre

Bu çalışma yemek seçmenin baskın bir faktör olarak genetiği işaret etse de, çocuğun beslenme becerilerini geliştirdiği çevre göz ardı edilmemelidir. Araştırmacılar, aile yemekleri ve ev ortamı gibi paylaşılan çevresel etkilerin sadece bebeklik döneminde önemli olduğunu, ancak çalışmanın bunun nedenini açıklamadığını söylüyorlar. Öte yandan, benzersiz arkadaş grupları veya bireysel hastalıklar gibi paylaşılan olmayan çevreler, çocukluk boyunca ve ergenlik yıllarına kadar beslenmeyi etkilemeye devam edebilir.

Yemek seçme eğiliminin genetik bir etkisi olması, çevrenin önemli olmadığı anlamına gelmez. Aslında çalışma, bebeklik döneminin çocuklara seçici yeme konusunda destek olmanın önemli bir fırsat penceresi olabileceğini gösteriyor.

Bu, çocuklarda beslenme bozukluklarına ilişkin farkındalığı artırmayı amaçlayan bir kuruluş olan Feeding Matters’ın CEO’su Jaclyn Pederson tarafından da destekleniyor. Pederson: “Genetikle bir bağlantı olduğuna hiç şüphe yok, ancak yalnızca genetiğin etkili olduğunu varsaymak, konuşmamız gereken birçok konuyu göz ardı etmek anlamına gelir. Örneğin; yemek seçme, bebeklik döneminde çok beklenen bir aşamadır, ancak bir şeye seçici yeme dediğimizde ve diğer tüm nüansları göz ardı ettiğimizde, bu ailelerin deneyimlerini geçersiz kılabilir ve erken tanı koymayı zorlaştırabilir" ifadelerini kullandı.

Yemek seçme davranışı değiştirilebilir mi?

Uzmanlar, bu çalışma, yemek seçmenin değiştirilemeyeceği anlamına gelmiyor, ancak baskın bir genetik etkinin davranış değişikliğini daha zor hale getirebileceğini belirtiyor.

Bir davranış tamamen çevre tarafından yönlendirilirse—ki bu oldukça nadirdir, çünkü insan davranışı çok karmaşıktır ve her zaman doğa ve yetiştirmenin bir birleşimidir—o zaman çevreyi değiştirerek bireylere destek olabiliriz. Ancak bir davranış büyük ölçüde genetikse, çevresel müdahaleler daha hassas ve bireye göre uyarlanmış olmalıdır. Çevre, gelişim boyunca destekleyici bir rol oynar. Yemek seçme her çocuğa, yaşlarına ve kültürel arka planlarına bağlı olarak farklı görünebilir, bu nedenle herhangi bir tedavi çocukların aile bağlamındaki bireysel ihtiyaçlarına bağlıdır.

Yemek seçen çocuğunuza nasıl yardımcı olabilirsiniz?

Ebeveynlerin yemek seçen çocuklarına yardımcı olabileceği birkaç yol vardır:

Çeşitlilik sunun

Dr. Nas, çocuğunuzun yiyeceğini bildiğiniz iki ila üç yiyecekle birlikte, denemekte isteksiz olduğu iki ila üç yiyecek sunmayı ve ısrarcı olmayı tavsiye ediyor. Bazen ebeveynler çocuklarının bir yiyeceği reddetmesi durumunda o yiyeceği sunmayı bırakır; ancak bu, çocuğun zamanla daha az çeşitli yiyecek yemesine yol açabilir. "Çocuğum sebze meyve yemiyor" diyorsanız...

Sağlıklı tutun

Los Angeles Çocuk Hastanesi’nde çocuk doktoru olan Dr. Colleen Kraft, ebeveynlerin yaptığı bir hatanın, çocuğun tabağındaki yiyeceği yememesi durumunda ona daha az sağlıklı seçenekler sunmak olduğunu söylüyor. “Bu, ‘yemek seçmeyi’ pekiştirir ve bundan kaçınılmalıdır” diyor.

Çocuğunuzu dahil edin

Dr. Kraft, çocuğunuza her hafta bir yeni meyve veya sebze seçmesini ve yemek hazırlığına dahil olmasını öneriyor. Daha büyük yaştaki çocuklar bu yeni yiyecekle ilgili bir yemek kitabı tarifi bulabilirken, daha küçük çocuklar malzemeleri yemeğe eklemeye yardımcı olabilir.

Kendinize biraz hoşgörü gösterin

Yemek saatleri stresli olabilir, ancak kendinizi suçlamak ne size ne de çocuğunuza yardımcı olur. Kendimizi karşılaması zor olabilecek bir standartta tutuyoruz ve bu, çocuklarımızın bize ihtiyaç duyduğu zamanları daha da zorlaştırıyor.

Destek alın

Çocuğunuz kilo almıyorsa, sürekli beslenme sorunları yaşıyorsa, farklı dokuları çiğnemekte veya yutmakta zorlanıyorsa ya da aç görünmüyorsa, uzmanlar sağlık uzmanınıza başvurmanız gerektiği konusunda hemfikir.

Kaynak: Hannah Silverman. "Is Picky Eating Genetic? A New Study Says Yes". Şuradan alındı: https://www.parents.com/can-picky-eating-be-genetic-8719207. (27.09.2024).