New York Üniversitesi’nden sosyal psikolog Jonathan Haidt, yeni kitabı 'Kaygılı Nesil'de, telefon kullanımının gençlikteki zihinsel sağlık krizinin ardındaki temel neden olduğunu öne sürdü. Haidt, gençlerin ruh sağlığını takip eden çizelgeler ile akıllı telefonların ve sosyal medyanın ortaya çıkışı arasında anlamlı bir ilişki olduğunu söyledi. People dergisine konuşan akademisyen, "anksiyete ve depresif bozuklukların keskin bir artışla arttığını" ifade etti.

Sosyal medyanın gençlere etkisi

'Kaygılı Nesil' kitabının yazarı Haidt’in tespitlerine göre, akıllı telefonların piyasaya sürüldüğü 2012 yılı ile karşılaştırıldığında gençlerin yaklaşık yarısı 'neredeyse sürekli' çevrimiçi halde. Kendine zarar verme eğilimi ise o tarihle karşılaştırıldığında neredeyse iki katı düzeyde artmış durumda. 2012 yılındaki veriler ile beş yıl sonraki verileri karşılaştıran Haidt, gençlerdeki kendine zarar verme davranışlarının iki katı kadar arttığını tespit ettiğini belirtti.

NYU sosyal psikoloğu Jonathan Haidt, gençlerin ruh sağlığını takip eden çizelgelere baktığında gördüklerini şöyle yorumladı:

“Böyle bir şeyi daha önce hiç görmemiştik. Zarar olduğuna dair çok sayıda kanıt var. Bu, birçok ülkede aynı anda, belirli bir zamanda gerçekleşti: gençlerin kapaklı telefonlarını akıllı telefonlarla değiştirdikleri anda. Sanki bir cinayet işlemişsiniz gibi ve tüm görgü tanıkları bu şüpheliyi işaret ediyor. Başka açıklaması yok."

Haidt, şu anda yayınlanan son kitabı 'Kaygılı Nesil' adlı kitabında, oyunda geçirilen sürenin yerini telefonda geçirilen sürenin alması ile gençlerin ruh sağlığındaki düşüş arasında bağlantı kuruyor. Sorunun nasıl çözülebileceğini de açıklıyor. Nomofobi ile ilgili bilgiler de ilginizi çekebilir.

"Oyun temelli çocukluğu kaybettik"

Akıllı telefonlar ile çocukların ruh sağlığı arasındaki bağlantı nedir?

Çocukların daha az uyumasına, daha az egzersiz yapmasına, diğer çocuklarla daha az zaman geçirmesine neden olacak bir oyuncağın aniden ortaya çıktığını hayal edin. Bu korkunç olurdu, değil mi? Çocukların her zaman sahip olduğu oyun temelli çocukluğu kaybettik. Kayıp, telefon temelli çocukluk lehine oldu. Beş yıl önce ruh sağlığı ile akıllı telefonlar arasındaki bağlantının sadece matematiksel bir ilişki olduğunu söylemek mümkündü ama artık bu doğru değil. Bütün deliller onu gösteriyor.

Sorun tamamen akıllı telefonlarla mı ilgili?

Doksanlı yıllarda Amerika Birleşik Devletleri'nde ve İngilizce konuşulan diğer ülkelerde ebeveynlik daha yoğun hale geldi. Ebeveynler artık çocuklarıyla çok fazla zaman geçiriyor, onları denetliyor, eğitiyor, onları üniversiteye hazırlamaya çalışıyor. Bu onların üniversiteye girmelerine yardımcı olabilir, ancak oraya vardıklarında onları daha az yetenekli, daha az güvenli ve daha az mutlu yapacaktır. Çocukluk döneminin işi oyundur. Çocukların beyinlerini geliştirebilmeleri için bol bol oynamaları gerekir. Ve denetimsiz oynamaları en iyisidir. Yakınlarda bir yetişkin varsa, bir çatışma olması durumunda yetişkinin müdahale etmesi muhtemeldir. Ancak çatışmalar en iyi kısımdır. Çocukların müzakere becerilerini geliştirmek için çatışmalara ihtiyaçları vardır.

İlginizi çekebilir: Akıllı telefon ile uyuşturucu yer mi değiştiriyor?

Gerçek hayattaki iletişim çevrimiçi iletişimden neden daha üstündür?

Sosyal medyada etkileşim şekliniz yüz yüze olana benzemez. Emojiler gerçek gülümsemelerin veya kahkahaların yerini tutmaz. Gerçek hayat deneyimini engeller. Ayrıca, sosyal medyada etkileşimler eş zamanlı değildir. Bir şey söyler, bekler ve "Neden cevap vermedi?" diye endişelenirsiniz. İki arkadaş gerçek hayatta ya da telefonda konuştuğunda endişe olmaz çünkü gerçekten bağlantı halindelerdir. Gerçek bağlantı birleştiricidir, icracı değil. Sosyal bir platformda dünyaya performans sergilersiniz ve sürekli bir sosyal karşılaştırma olur.

Neyin değişmesi gerekiyor?

Çocuklarımızı gerçek dünyada aşırı koruyoruz, çevrimiçi ortamda korumada ise yetersiziz. Sosyal medya kullanım yaşı 16'ya çıkmalı. Şu anda ABD’de yasa 13 diyor ama yaptırımı yok. Çocuklar bir kez sosyal medyaya açıldıktan sonra onu güvenli hale getirmenin hiçbir yolu yoktur. Sosyal medya çocuklar için acımasızdır. Sosyal medya şirketlerinin yaş doğrulamasını zorunlu kılmak çok önemlidir. Şirketler reşit olmayan kullanıcılara verilen zararlardan sorumlu olsaydı sorunu hızlı bir şekilde çözerlerdi.

Şimdi ne yapılabilir?

Okullar telefonsuz olmalı; bu çok basit bir şey. Okulda telefon kullanımı tamamen yasaklanmalı. En azından ortaokul boyunca, çocuklarımızın 7/24 İnternet erişimine sahip olacağı günü ertelemek ebeveynlerin sorumluluğundadır. İşte o zaman maksimum hasar verilir. Ortaokul öğrencilerinin kendi akıllı telefonlarına ihtiyaçları yoktur. Telefon ihtiyaçları varsa, onlara kapaklı telefon verin. Çocukların ayrıca gerçek dünyada daha fazla bağımsızlığa, özgür oyuna ve sorumluluğa ihtiyaçları vardır. Onları orada aşırı koruyarak onlara hiçbir iyilik yapmıyoruz. Herkes telefonlar konusunda endişeli ama oyun tarafında yapmamız gereken çok şey var.

Çocuğunuzun arkadaşlarının hepsinin akıllı telefonu varsa, çocuğunuza yalnızca kapaklı telefona sahip olabileceğini söylemek zor bir görüşme olabilir! Bunun için ne söylersiniz?

Kolektif eylem esastır ve erken eylem en etkili olanıdır. 10 yaşın altında çocuğu olan herkes şimdi çocuklarınızın arkadaşlarının ebeveynleriyle bağlantı kurun. İnanın onlar da bu konuda endişeleniyorlar. Koordinasyon sağlayın; çocuklarınız telefon alamayacak ama birbirleriyle oynayarak çok zaman geçirecekler. Söylemek istediğim şey “Telefonları ellerinden alalım” değil.

Akıllı telefonlarla büyüyen çocuklar için artık çok mu geç?

Kesinlikle çok geç değil. Henüz gençler, hâlâ değişebilirler. New York Üniversitesi’ndeki "Gelişim" sınıfımdaki öğrencilerden harika sonuçlar alıyorum. Hepsi 19 yaş civarında ve hepsi telefonlarına bağımlı. Dikkatlerinin kontrolünü yeniden kazanmalarına yardımcı olmak için egzersizler yapıyoruz. Sabah ve akşam rutinleri üzerinde çok duruyorum. Bunun kendilerine ne yaptığını ve dikkatlerini en değerli kaynakmış gibi korumaları gerektiğini anladıklarında harika sonuçlar elde ediyorlar. Ekran sürelerini kısaltıyorlar. Ödevlerini yapabileceklerini görüyorlar. Sürekli olarak kesintiye uğramıyorlar. Yani bazı basit yaşam tarzı değişiklikleri çok büyük faydalar sağlayabiliyor, özellikle de birlikte yapılırsa, önemli olan budur. Ve Z kuşağından "Sosyal medyaya ihtiyacımız var, onu elimizden almayın" diyen kimse yok. "Keşke sosyal medyanın olmadığı bir dünyada yaşasaydık" diyorlar. Z kuşağının gerçek gücü, durumu inkâr etmemeleri ve savunma halinde olmamaları. Bunun onlara ne yaptığını görüyorlar. Bu tuzaktan çıkmanın bir yolunu bulmalarına yardım edebilirsek bunu kabul edecekler.

İlginizi çekebilir: Dijital çağın çocukları için güvenli internet kullanımı

Röportaj People dergisinden alınmıştır: Eileen Finan (2024) How Smartphones Are Hurting Our Kids’ Mental Health: ‘There’s Massive Evidence of Harm‘ (Exclusive) Şuradan alındı: https://people.com/smartphones-hurt-kids-mental-health-harm-anxious-generation-exclusive