Ergenliğin karmaşık bir dönem olduğu bir sır değil. Bu, değişimlerle dolu ve yoğun duyguların yaşandığı hassas bir dönemdir; bu süreçte gençler, daha önce hissetmedikleri türden kaygılar yaşayabilirler. Bu kaygılar, ara sıra yaşanan gerginlik ve utangaçlıktan, sosyal durumlar ve insanlarla ilgili felç edici korkulara kadar uzanabilir. Her durumda, sosyal anksiyete ergenlerin mutluluğunu ve genel iyi oluşunu olumsuz etkiler.

Ebeveynler olarak, çocuklarımızı bu dönemi en iyi şekilde geçirmelerine yardımcı olmalıyız. Kendi ebeveynlik tarzımızı ne kadar iyi anlarsak, bu hem bize hem de onlara o kadar fayda sağlar.

Georgia Üniversitesi tarafından yapılan ve Adolescent Research Review dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, hem annelerin hem babaların ebeveynlik tarzlarının sosyal becerilerin gelişimini nasıl farklı biçimlerde etkilediğine ışık tutuyor. Araştırmanın bulguları şöyle:

• Soğukluk ve kontrol zarar verebilir. Aşırı katı veya aşırı koruyucu ebeveynler, çocuklarda kaygı belirtilerini artırabilir.
• Sıcaklık ve sevgi yardımcı olabilir. Her iki ebeveynden gelen sevgi ve destek, çocuklarda kaygı belirtilerini azaltabilir.
• Anneler önemli bir etkiye sahiptir. Özellikle kontrolcü annelik davranışları, babaların tutumlarına kıyasla daha güçlü bir etki yaratır.

Sıcaklık fark yaratır

Önceki araştırmalar, hem annelerin hem de babaların psikolojik iyi oluşun gelişiminde önemli bir rol oynadığını gösteriyordu. Bu yeni çalışma ise, her iki ebeveynin şefkatli ve destekleyici tutumlarının, ergenlik döneminde kaygı düzeylerini düşürebileceğini ortaya koyuyor. Sevgi dolu ve cesaretlendirici bir ortamda her iki ebeveyn de, kaygılı davranış kalıplarına karşı koruyucu bir faktör görevi görüyor.

Sıcaklık ve özen, çocuklarda özgüveni ve güvenlik hissini artırırken; tam tersi durum, yani reddedilme ve 'soğukluk', daha yüksek sosyal kaygı düzeyleriyle ilişkilendiriliyor. Başka bir deyişle, evde kendini kabul edilmiş hissetmeyen çocuklar, dış dünyadaki sosyal ortamlarda daha fazla zorlanıyor. Buna karşılık, sevgi dolu bir 'sığınak' hissine sahip olan çocuklar, sosyal durumlarla daha rahat ve kendinden emin bir şekilde başa çıkabiliyor.

Anne kontrolü büyük rol oynar

Çoğu kişi, ergenlik döneminde kuralların ve sınırların gerekli olduğu konusunda hemfikirdir. Ancak bu araştırma, aşırıya kaçmanın zararlı olabileceğini gösteriyor. Ebeveynler çocuklarından gerçekçi olmayan beklentiler içinde olduklarında, onları utandırdıklarında, suçluluk duygusuyla yönlendirdiklerinde veya aşırı koruyucu davrandıklarında, bu faydadan çok zarar getirebiliyor.

Aşırı kontrolcü ebeveynlerin çocuklarının, sosyal anksiyete geliştirme olasılığı daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca, anne tarafından gelen aşırı baskıcı ve müdahaleci davranışların, iyi niyetli olsa bile, babanın benzer tutumlarına kıyasla çocuk üzerinde daha olumsuz bir etki yarattığı görülmüştür. Çalışma bunun nedenini tam olarak açıklamasa da, birçok etkenin rol oynaması muhtemeldir. Bunlar arasında annelere ve babalara yönelik farklı toplumsal beklentiler ile annelerin genellikle çocuklarıyla daha fazla zaman geçirmesi, dolayısıyla daha güçlü bir etki bırakması sayılabilir.

İlginizi çekebilir: Aşırı korumacı ebeveynlik çocukları nasıl etkiler?

Denge önemlidir

Çoğu şeyde olduğu gibi, burada da denge esastır. Çocuklarımız büyürken onlara bağımsızlık kazandırmak isteriz; ancak sınırlar ve rehberlik de elbette gereklidir. Aşırı kontrol, çocukların gelişimini engelleyebilir ve ruh sağlıklarını olumsuz etkileyebilir.

Çocuklara kendi başlarına öğrenme ve bir şeyler yapma özgürlüğü tanımadığımızda, öz şüphe ve güvensizlik duyguları gelişir ve bu da kaygıya yol açar. Kontrol ile özgürlük arasındaki dengeyi kurmak her zaman kolay değildir, ancak araştırmalar bu dengenin çocukların uzun vadede ihtiyaç duyacakları sağlıklı başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabileceğini göstermektedir.

Ebeveynler için anlamı

Çocuklarımızın büyüdüğü bu giderek daha kaygılı dünyada, kontrolümüz dışında kalan yeni durumlar ve belirsizlikler her köşede karşımıza çıkıyor. Ancak iyi haber şu ki, onlara sıcak ve destekleyici bir ortam sağlamak hepimizin yapabileceği bir şey.

Anneler veya babalar olarak, çocuklarımızın sosyal ve duygusal gelişimlerini onlara nasıl davrandığımızla şekillendirme gücüne sahip olduğumuzu bilmek ise oldukça rahatlatıcı bir düşüncedir.

Referanslar: Sarah Scott. "Study Reveals Which Parenting Style Can Reduce a Child’s Social Anxiety". Şuradan alındı: https://www.parents.com/parenting-style-and-child-social-anxiety-11815678. (23.09.2025).