Anne sütü nasıl sağılır ve saklanır?
Emzirmek bir bebeği beslemenin en doğal ve güvenli yolu olsa da, çeşitli sebeplerden ötürü sütünüzü sağıp saklayarak bebeğinize vermenizi gerektirecek çeşitli durumlar olması da tamamen normaldir. Sütünüzü sağarken ve saklarken nelere dikkat etmeniz gerektiğine dair her şeyi konunun uzmanlarına danıştık.
Anne sütünü sağmak
Anne sütünü sağmak, sütünüzü biriktirip bebeğinizin yanınızda olamadığınızda ya da başka sebeplerden ötürü bebeğiniz meme alamadığında onu anne sütü ile beslemenizi mümkün kılan ve öğrendikten sonra çok kolaylaşan bir yöntemdir. Memelerde biriken sütü elle ya da özel olarak tasarlanmış pompalar yardımı ile sağmak mümkündür.
Anne sütü neden sağılır?
Bebek herhangi bir sebepten ötürü (çökük meme başı, düşük doğum ağırlığına bağlı efektif olmayan emme refleksi, herhangi bir şekilde hasta olan bir bebek vs.) memeye doğru şekilde adapte olamadıysa ve bir türlü memeden sağlıklı bir şekilde süt ememiyorsa, anne sütünü sağmak ve kaşıkla/biberonla bu sütü bebeğe vermek, bebek emmeye alışana kadar anne sütünden faydalanmasını sağlar. Ayrıca emzirme sürecinde her zaman bebeğinin yanında olamayan anneler için de sütü sağıp saklayarak bebeği beslemek, kullanışlı ve faydalı bir yöntemdir.
Aynı zamanda birçok anne, doğumdan sonra memelerinde aşırı dolgunluk hissi duyabilir ve buna bağlı olarak mastit (süt kanalı iltihabı ve benzeri) şikayetler yaşayabilir. Böyle bir durumda memedeki fazla sütü sağıp boşaltarak memeleri rahatlatmak da mümkün olur.
Süt kanalı iltihabı mastit hakkında her şey
Anne sütü nasıl sağılır?
Anne sütünü çekmek, öğrenilen bir beceridir. Bu nedenle, ilk başlarda sütünüzü sağamazsanız, hayal kırıklığı yaşamayın. Bebeğinizin doğumundan 3-5 gün sonra, memeniz ‘olgun süt’ üretmeye başlayacaktır. Kolostrum ise, az miktarda, iki hafta süresince, bu olgun sütte de var olmaya devam edecektir. Memenizin ürettiği süt miktarı ise, gittikçe artacaktır. İlk günlerde bir çay kaşığı kadar süt sağabilir ve bebeğinizi bir damlalık yardımıyla besleyebilirsiniz. ‘Olgun süt’ memeye dolmaya başladığında, birçok anne, elle veya elektrikle çalışan pompalarla memeden süt sağmayı tercih ederler. Elle süt sağma işlemi bazı zamanlar için rahat ve kolaysa da, pompa yöntemi genellikle daha hızlıdır.
Elle süt sağma:
Öncelikle ellerinizi iyice yıkayın. Rahat bir pozisyonda oturup biraz öne eğilerek, memenizin rahat bir konuma gelmesini sağlayın. Sanki bir meme muayenesi yaparmış gibi, memenizi hafifçe ovalayın ve masaj yapın. Bu masaj süt kanallarınızı uyararak süt akışını kolaylaştıracaktır.
Elinizi (herhangi biri olabilir) memenizin üstüne yerleştirin; parmaklarınızla ve başparmağınızla, meme ucundan 3 cm. uzak bir bölgede bir C harfi çizer gibi, genelde meme ucunun kahverengi bölümünün (areolanın) etrafına yerleştirin.
Başparmağınızla ilk iki parmağınızı yavaşça birbirlerine yaklaştırın ve göğüs duvarına doğru bastırın. Sonra da meme ucuna doğru ilerleyin. Genelde parmaklarınızı meme üstünde kaydırmak yerine yuvarlayarak meme ucuna getirmek, size daha rahat gelecektir. Bu hareket, meme kanalarına baskı yapacak ve kısa bir zaman sonra, meme ucunuzdan birkaç damla süt geldiğini göreceksiniz. Bir zaman sonra bir fışkırma olabilir ve bu sütü steril bir kaba doldurabilirsiniz.
Süt akışı yavaşlayınca, elinizi, koyu renkli bölgenin etrafında gezdirin ve ritmik hareketlerle, sütünüzü çekmeye devam edin.
En az iki kere meme değiştirerek, toplamda 20-30 dakika süresince memenizden süt çekin. Eğer bebeğiniz, memenizi almakta ve emmekte zorlanıyorsa, bu şekilde süt sağmaya hemen başlamanız ve bebeğiniz acıktıkça devam etmeniz önerilir. Bu da ilk günlerde, 24 saatlik zaman içinde 8-12 kere demektir.
Pompa kullanarak süt sağma:
Kullandığınız pompanın ağız kısmının, meme ucunuza rahatça yerleşecek kadar geniş olmasına dikkat edin. Bazı pompaların birden fazla ağız genişliği seçenekleri vardır; eğer meme uçlarınız küçük değilse, bu tip pompaları tercih edin.
Pompalar, meme ucunu emerek ve serbest bırakarak çalışır ve böylece memeden süt çekerler. Elektrikle çalışan bazı pompalar, sizin rahatınıza uygun olarak, emme seviyesini ayarlarlar. Bazıları da sağma işlemi esnasında, size hareket izni verir. Bir elinizle rahatça kullanabileceğiniz bir pompa, size daha yararlı olacaktır. Özellikle bir memeden süt çekerken, diğer memeden bebeğinizi emziriyorsanız, bu önemlidir. Elle çalışan pompaların biçimi ya silindir şeklindedir veya elinizle sıkmak yoluyla işlev görür.
Pompanın her bölümünün çok temiz olması gerekir; bazı çalışan anneler yanlarında yedek parçaları da taşırlar ve bunları sonra evde tekrar yıkarlar. Pompanızı temiz ve kurulmuş olarak muhafaza ederseniz daha rahat sağım yapabilirsiniz. Stresli olmak ve düşük vücut ısısı gibi faktörler, sütün akma refleksini engelledikleri için, sağma işleminin üretkenliğini düşürür. Bu zamanlarda ılık kompres deneyebilirsiniz; memeye masaj yapabilirsiniz ve gevşeme teknikleri uygulayabilirsiniz. Bebeğinizin bir resmine bakmak, yakın zaman önce giyindiği bir giysiyi koklamak ve onun kokusunu anımsamak da süt üretiminiz için yararlı olacaktır.
Anne sütü nasıl saklanır?
Buzdolabına konulmuş veya dondurulmuş anne sütü, sert kenarlı plastik kaplarda, ağzı sıkı sıkı kapalı cam kaplarda veya özellikle anne sütü için üretilmiş, anne sütü saklama torbalarında saklanabilir. Bir kullanımlık ve atılabilen şişe torbalar önerilmez.
Sağdığınız anne sütünü önceden sterilize edilmiş cam kaplar ya da BPA ve BPS içermeyen, gıda saklamak için uygun polietilenden üretilmiş anne sütü saklama poşetleri içerisinde saklamanız gerekir. Güvenli bir kapta veya poşette muhafaza ettiğiniz sütü buzdolabında veya dondurucuda saklayabilirsiniz. Bu kapların ya da poşetlerin üzerine etiket yapıştırarak sağdığınız tarihi not etmek, sütün kullanım süresini takip edebilmeniz açısından önemlidir.
Anne sütünü saklama süreleri:
T.C. Sağlık Bakanlığı’nın önerisine göre anne sütü sağıldıktan sonra:
- 3 saat güneşten uzak oda sıcaklığında
- 3 gün buzdolabınızın soğutucu kısmında
- 3 ay buzdolabınızın derin dondurucu bölümünde güvenle saklanabilir.
Eğer sakladığınız anne sütü ile ilgili bir şüpheniz varsa, sütü atın ve bebeğinize vermeyin. Eğer anne sütünün doğru saklanması konusuyla ilgili sorularınız varsa, sağlık profesyonellerine danışın. Meme pompası ile süt sağıp bunu işyerlerinin ortak buzdolaplarında saklıyorsanız, sütlerinizi isminizin ve tarihlerin yazılı olduğu etiketlerle ayırarak saklamak en doğrusudur.
Emzirmeye yardım eden 11 şey
Emzirmeyi pratik hale getirecek ve hayatınızı kolaylaştıracak malzemeler nelerdir?
Birçok hastane yeni annelere memelerdeki yara ve çatlakları önlemeye yardımcı olması için lanolin örnekleri verir. Bebeklerin yemesinde de sorun yoktur, o yüzden emzirmeden önce silmeniz de gerekmez.
Meme petleri sutyeninizin içine yerleştirdiğiniz ince dolgulardır. Göğüsleriniz ve kıyafetleriniz arasındaki süt lekelerini önleyecek bariyerlerdir. Yıkanabilir ve kullan at alternatifleri vardır. Yıkanabilir olanları tercih etmelisiniz. Hem çevre dostu ürünler hem de cildinize dokunuşu daha hoş. Cilt tahrişleri ve enfeksiyonlarından sakınmak için ıslak petleri sıklıkla değiştirmelisiniz.
Emzirmeden önceki sutyenlerinize tıkılı kalmayı unutun. Hala içine girebiliyor olsanız bile, bebeğe kolay ulaşımınızı engelleyeceklerdir. Sıkı ve rahatsız bir sutyen süt kanalları için de iyi değildir. Hamileliğinizin son aylarından itibaren emzirme sutyenleri kullanmanızı tavsiye ediyor.
Emzirirken bir yastık kullanmak sırt ve göğüs ağrılarınızı en aza indirecektir. İşin aslı şu: bebeği göğsünüze uzatacaksınız, göğsünüzü bebeğe değil. Böylece anne bebeğin ağzına ulaşmak için kendi duruşunu bozmayacaktır. Yeni bir yastık almadan önce, hali hazırda olanları deneyebilirsiniz. Ama emzirmek için özel bir yastık alacaksanız da bazılarının bele sarıldığını ve herkese uymadığını gözden kaçırmamalısınız.
Bebeğinizi dışarıda, toplum içinde olduğunuz zamanlarda da beslemek zorunda kalacağınız durumlar olacak. Ve bu tür zamanlarda biraz mahremiyet isteyeceksiniz. Alternatifleriniz basit bir battaniyeden, boynunuzun etrafından geçecek bir bantla çocuğunuz tekmelese bile açılmasını önleyecek emzirme örtülerine kadar çeşitlilik gösteriyor.
Günlük bakım için süt şişelemeniz gerektiğinde, kaliteli bir göğüs pompası hayat kurtarır. Ama çok erken almamaya özen gösterin. İlk birkaç hafta kadınların emzirme teknikleri üzerine yoğunlaşması akıllıca olacaktır ve sütünü sağmak yerine direk emzirmek daha iyidir. Pompa satın almadan önce, pozisyonunuzu düşünün. Misal tam zamanlı mı yoksa yarım gün mü çalışıyorsunuz? Gün içinde kreşe ya da evinize uğrayıp, bebeğinizi emzirme fırsatı yakalayabilir misiniz?
Doğumdan sonraki ilk birkaç ay bebeğinizin sizin yatak odanızda yatması gece yarısı emzirmelerini kolaylaştırabilir. Bebekleri beslemek usulca başlansa da hızlanarak biten bir eylemdir. Eğer beslemenin başından doğru zamanlamayı yaparsanız, bu işleri sizin için kolaylaştıracaktır. Ayrıca göğsünüzdeki sütün tamamen bitmesine ve böylece yenisini üretmek için daha verimli olmasına da yarayacaktır. Bebeğinizin beşiğini yatak odasına taşıyabilirsiniz ama bebeğinizi yatağınıza almayı tercih etmemelisiniz. Bu uyuma esnasında istenmeyen kazalara ve bebeğinizin yaralanmasına hatta ölümüne bile sebep olabilir.
Birçok laktasyon uzmanı annelere her emzirdiklerinde su içmelerini öneriyor. Ve bunun iyi bir sebebi var: Eğer vücudunuz susuz kalırsa, süt tedarik etmeniz zorlaşacaktır. Eğer idrarınız koyu renk ve sık değilse, bu yeterince su içmediğinizin göstergesidir. Ne kadar su içmelisiniz? Kişiden kişiye değişse de emzirmeyen kadınlar için önerilen genel oran 8 bardaktır. Emziren kadınlar ise bu 8 bardağın üzerine bir de bebek için ilave yapmalı ve 11-12 bardak su tüketmelidir.
Bebeğiniz doğduktan sonra ona özel bir çanta taşımaya başlayacaksınız. İçinde günlük ihtiyaçlar ve acil durum öğeleri olacak:
* Bebek bezi
* Islak mendil
* Merhem
* Değiştirme bezi ya da havlusu
* Yedek kıyafet
* Meme pedi, içecek ve örtü
Evinizde rahatça bebeğinizi emzirebileceğiniz bir yer seçin. Yatak ve kanepeler yeterli sırt desteğini vermeyecekleri için uzmanlar tarafından önerilmiyor. Bunun yerine iskemle denemelisiniz. Rahat ofis koltukları bu iş için muhteşemdir. Ya da yastıklı iseler yemek masası iskemleleri. Emzirirken dik oturmanız önemli.
Emzirmek dünyadaki en doğal şeylerden birisi gibi gelebilir ama uygulamak her zaman sanıldığı kadar kolay olmaz. Hali hazırda bir emzirme uzmanının telefon numarasını edinmeniz iyi olacaktır. Anneler doğum yaptıktan 36 saat sonra hastaneden ayrılır ama emzirmenin zor kısmı yaklaşık 72 saat sürer. Hastaneden ayrılmadan önce hemşirelere akıl danışabilir ya da pediyatristinizin ofisini arayabilirsiniz.
Anne sütü nasıl ılıtılır?
İdeal olan, donmuş sütün buzdolabında çözülmesini beklemektir.
Eğer süt buzdolabında erimişse, 24 saat süresince tutulmak üzere ve kabın ağzı açılmadan tekrar buzdolabına konulabilir.
Eğer ısıtma gerekiyorsa, kabı veya torbayı, ya sıcak su dolu bir kaba daldırın veya sıcak akan çeşme suyu altına tutarak sütü ılıtın.
Sütün ısısını asla kaynama noktasına getirmeyin. Donmuş süt çözülme aşamasında ekşi kokuyorsa, sütü dondurmadan önce, kabı sıcak buhar veya sıcak su altında haşlamak tavsiye edilir. (İçinde yüksek Lipaze bulunan anne sütü dondurulduktan sonra ekşi kokabilir. Süt kabını, sıcak su veya buhara tutmak, bu ekşi kokuyu engeller).
Isısını ölçmeden önce, anne sütünü, kabı içinde hafifçe döndürünüz, çalkalayınız. Üstte biriken kaymak kısmı, bunun sonucunda bütün süte dağılacaktır. (Saklanan sütün kaymak ve sıvı süt olarak ayrışması normaldir.) Kabı çok hızlı ve kuvvetli şekilde çalkalamayınız. Bu, anne sütünün içinde var olan değerli ve gerekli bir takım canlı maddeleri zedeleyebilir.
İçindeki yararlı besinler yok olacağı için, asla mikrodalga fırın kullanmayın. Bu tip bir ısıtma, sütün içinde çok sıcak bölümler yaratabilir; bu nedenle de tavsiye edilmez.
Eritilen anne sütü 24 saat içinde buzdolabında saklanmak koşuluyla tüketilebilir ancak tekrar dondurulamaz.
Emzirme Psikoloğu Pınar Güler'in konuyla ilgisi yazısı:
YORUMLAR