Hamilelik döneminde sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma, idrar kaçırma gibi çeşitli sorunlara rastlanabiliyor. Bu sıkıntılar hem hamileliğin ilk haftalarında hem de son haftalarında görülebiliyor. Gebeliğin farklı trimestrlarına özgü idrar yolları problemleri konusunda uzmanlar çeşitli uyarılar yapıyor.

Hamilelikte idrar kaçırma nedenleri ve tedavisi

Hamilelerin yaklaşık yüzde 35-67’si idrar kaçırıyor. Sorun sadece bu dönemle sınırlı olmuyor, kadınların yüzde 30’u bu sorunu yaşamaya doğumdan sonra da devam ediyor. İdrar kaçırma, Uluslararası Kontinans Derneği (ICS) tarafından, kişinin sosyal hayatını ve hayat kalitesini olumsuz etkileyen istemsiz idrar yapma olarak tanımlanıyor. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Funda Güngör Uğurlucan, Ceyda Erenoğlu’na verdiği bilgiler kapsamında bazı kadınlarda hamilelikte idrar kaçırma şikâyetleri ortaya çıktığını, bir kısmında ise bu sorunun tedavi gerektirecek boyutlara vardığını söyledi. Şikâyetler bazen doğumdan sonra da devam edebiliyor. Hamilelikte en sık; öksürme, hapşırma, ağır kaldırma gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda izlenen stres tipi idrar kaçırma görülüyor.

İdrar kaçırma problemi yaşamı etkiliyor

İdrar kaçırma şikâyeti olan kişilerde sıklıkla utanç duygusu görülüyor. Bu kişiler toplum önünde idrar kaçırma olasılığını engellemek için sosyal izolasyonu tercih ediyor. Bu sorunu yaşayanlar genellikle yeni yerlere ziyaretten kaçınıyor ve gittikleri yerlerdeki bütün tuvaletleri önceden öğreniyor.

Egzersiz yaparken idrar kaçırma şikâyeti artan kadınlar, egzersiz yapmayarak şikâyetlerini hafifletmeye çalışabiliyor. İş hayatında çeşitli durumlarda idrar kaçırma sorunu yaşayan kadınların iş yaşamları da bundan olumsuz etkilenebiliyor. Doç. Dr. Uğurlucan, “Kişi, sık tuvalete giderek idrar kaçırma olasılığını azaltmaya çalışabilir diyor. Bu durum, konsantrasyon kaybına neden olabiliyor. Çiftlerin ilişkilerinin idrar kaçırma yüzünden olumsuz yönde etkilenmesi ise bir başka çarpıcı gerçek olarak dikkat çekiyor. Yapılan bir çalışmada kadınların yüzde 38’i, erkeklerin ise yüzde 32’si kadındaki idrar kaçırma sorunu nedeniyle ilişkilerinin olumsuz etkilendiğini, duygusal ve fiziksel yakınlıklarının azaldığını belirtiyor. İlişkilerde yaşanan olumsuz gelişmeler, evliliklerin bozulmasına ve bazen de boşanmalara neden olabiliyor.

35 yaşa dikkat!

Hamilelikte kadınların yaklaşık yüzde 35-67’sinin idrar kaçırdığı, kadınların yaklaşık yüzde 17-54’ünün ise idrar kaçırma sorununu ilk kez hamileliklerinde yaşadıkları belirtiliyor. Kadınların yaklaşık yüzde 30’unda ise doğumdan sonra da idrar kaçırmaya rastlanıyor. Kadınların her yıl üretranın çizgili kasının yüzde 1’ini kaybettikleri belirtiliyor. Bu durum üretra basıncında azalmaya neden oluyor. “Yapılan 20’nin üzerinde çalışmada anne yaşının gebelik esnasında ve doğumdan sonraki dönemde idrar kaçırma için risk faktörü olduğu saptanmıştır” diyen Doç. Dr. Uğurlucan, 35 yaşından sonra hamilelik yaşayan kadınlarda doğumdan sonra idrar kaçırma olasılığının 2.5 kat fazla olduğuna dikkat çekiyor ve şu önemli mesajı veriyor: “İdrar kaçırma riski yaşla birlikte artsa da bu sorunun normal yaşlanmanın bir parçası olarak görülmemesi gerekir.”

Hamilelikte idrar kaçırma nedenleri

• Büyüyen rahmin idrar torbası üzerine baskı yapması.

• Artan karın içi basınç nedeniyle üretra ve kalça tabanının desteğinde zaman içinde zayıflama olması.

• Önceki doğumlara bağlı kalça tabanının kaslarında zayıflama oluşması.

• Hamilelikte üretra ve idrar torbasının pozisyonunda değişiklik meydana gelmesi.

• İdrar torbasını kontrol eden sinirlerde hasar olması.

Hamilelikte idrar kaçırmayı artıran durumlar

• Yaş

• Aşırı kilo

• Kabızlık

• Fazla miktarda kafein tüketimi

• Sigara kullanımı

• Bebek ağırlığının fazla olması

İdrar kaçırma tedavisi nasıl olur?

Mesane eğitimi: Kişiye özel düzenli aralıklarla tuvalete gitmek, yeterli miktarda su tüketmek ve kafeinli içeceklerin minimuma indirilmesinden oluşan eğitim.

Kegel egzersizleri: Kalça tabanının desteğini sağlayan ve vajinayı çevreleyen levator kaslarının egzersizi. Hamilelikte yaşanan idrar kaçırmanın engellenmesinde ve tedavisinde birinci basamak yaklaşımdır. Kegel egzersizleri sayesinde bu kasların dinlenme halindeki gücü artıyor ve öksürük gibi karın içi basıncının ani arttığı durumlarda da güçlü kasılmalar sayesinde idrar kaçırmaya engel olunabiliyor.

Hamilelikte idrar kaçırma probleminin yanı sıra, hamilelik boyunca sık idrara çıkma durumu da yaşanabiliyor. Sık idrara çıkmanın yanı sıra idrar yaparken yanma ve ağrı hatta kanama görülmesi hamilelikte rastlanabilen idrar yolu enfeksiyonunu işaret ediyor.

Hamilelikte sık idrara çıkma ve enfeksiyon nedenleri

Hamilelikte sık idrara çıkma nedenleri nelerdir? Ne zaman başlar? Doğum belirtisi midir? Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir? Dr. Ebru Alper yanıtladı.

Gebeliğin ilk haftalarında sık idrara çıkmak normal midir?

Gebeliğin erken belirtileri arasında da sayılan bu durum sıklıkla 2. trimestre, yaklaşık 12-16. gebelik haftasına kadar izlenir. Gebelikte böbrek boyutları ve glomerüler filtrasyon hızı hemen ilk ayda artmaya başlar ve 2. trimestre kadar yaklaşık %40-50 oranında artışı takiben, tekrar azalmaya başlar. Bu nedenle, hemen ilk aylarda idrara çıkma sıklığı artar. Ancak beraberinde, idrar yaparken yanma, sızlama ve kan olması normal bir bulgu değildir. Böyle şikayetler varsa, idrar yolu enfeksiyonu açısından tetkik edilmesi gerekir.

Hamilelikte sık idrara çıkma ne zaman başlar?

Gebeliğin ilk aylarında sık idrar yapma şikâyeti olabilir. Bu durum düzeldikten sonra gebelik boyunca özel bir bulgu beklenmez. Son 1 ayda, bebeğin başının doğum kanalına yerleşmesiyle mesaneye bası olur. Mesane kapasitesini azaltan bu durum nedeniyle gebeler sık sık tuvalete gitmek zorunda kalırlar.

Hamilelikte sık idrara çıkma durumu neden olur?

İlk 3 ayda gebeliğe bağlı hormonal değişiklikler nedeniyle kanın sıvı hacmi ve glomerüler filtrasyon hızı artar. Bu durum idrar miktarının artması ve sık idrara çıkmaya neden olur. Sonraki süreçte, erken doğum riski ya da doğuma yakın dönemde de bebeğin başının mesaneye baskısı nedeniyle sık idrara çıkma durumu olur.

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir? Hamileliğe bağlı sık idrara çıkma ile nasıl ayırt edilir?

İdrar yaparken ağrı, kasık, bel ve boşluklara vuran ağrı, idrar yaparken yanma, idrar kaçırma, tuvalete yetişememe, idrar renginde koyulaşma, kokusunda farklılık, idrarda kan olması, hatta rahimde kasılma olması, hamilelikte idrar yolu enfeksiyonu belirtileri arasındadır. İdrara sık çıkma şikâyeti eğer tek başınaysa, diğer saydıklarımız eşlik etmiyorsa, enfeksiyondan ayrı olarak değerlendirilmelidir. Basit sistitte ateş yoktur, eşlik eden ateş ve yan boşluklarda ağrı şikâyeti varsa, enfeksiyonun böbreğe ilerlediği düşünülmelidir. Ancak unutulmaması gerekir ki, gebelikte asemptomatik yani hiç belirti vermeden de idrarda bakteri olabilir. Biz buna “asemptomatik bakteriüri” diyoruz. Bu durumun da tedavisi gereklidir. Tedavi edilmezse, enfeksiyon böbreğe ilerleyip “pyelonefrit” adı verilen böbrek enfeksiyonu gelişebilir. Ayrıca, tedavi edilemeyen idrar yolu enfeksiyonları gebede rahim kasılmalarını başlatarak erken doğuma da neden olabilir.

Gebelikte geçirilen idrar yolu enfeksiyonunun tedavisi nasıldır?

Bol su içmek ve kültürde üreyen bakteriye uygun, gebelikle uyumlu bir antibiyotik kullanmak. İdrar yolu antiseptikleri ya da bakterinin mesane epiteline yapışmasını önleyen bitkisel ekstreler de kullanılabilir. Ama eğer pyelonefritten şüphe ediliyorsa, gebenin hastaneye yatırılıp antibiyotik tedavisi alması gerekir.

Hamilelikte idrar kaçırma enfeksiyon belirtisi midir? Doğuma yakın dönemde idrar kaçırma ile suyun gelmesi birbirine karıştırılabiliyor. Nelere dikkat etmek gerekir?

Evet, idrar kaçırma enfeksiyonun bir belirtisi olabilir. Bazen de enfeksiyon olmadan, bebeğin basısına bağlı olarak mesane kapasitesi azaldığı için, özellikle gülünce ve öksürünce idrar kaçırılabilir. Suyun gelmesi ile karışabilir. Renk ve kokudan da ayırt edilemeyebilir. İdrar genellikle fark edildiği anda tutulabilir. Su gelişi ise, idrar hissi olmadan, kendiliğinden, kontrol edilemez bir şekilde gelir. Ama asıl ayırım, kadın doğum doktorunun ayrıntılı vajinal muayenesiyle konulabilir. Spekulum muayenesinde su gelişinin görülmesi, turnusol testi ya da özel kitlerle amniyon sıvısının tespitiyle tanı konur.

Hamilelikte idrar yolu enfeksiyonundan korunmak için nelere dikkat etmek gerekir?

Öncelikle bol su içmek, en az 2.5 litre su içmek gerekir. İdrarı tutmamak, sık tuvalete gidip mesaneyi boşaltmak, belirtileri önemsemek ve erken tedbir almak yararlı olacaktır. Koruyucu olarak cranberry tabletleri ya da ekstreleri içilebilir.

Hamileliğiniz boyunca bedeninizde yaşanan değişiklikleri ve bebeğinizin gelişim aşamalarını takip etmek için Hafta Hafta Hamilelik bölümümüzü ziyaret edebilirsiniz.