2023 yılında narsist bir ebeveyne sahip olma deneyiminin çocuğun ve genç yetişkinlerin zihinsel ve duygusal gelişimi üzerinde fark edilebilir sonuçlar doğurduğunu gözlemleyen yeni araştırmalar yapıldı. Bu araştırmalara göre narsist bir ebeveyne sahip olmak, çocuğun ve ileriki yaşlarda yetişkinin öz değerini, bağlanma stilini, romantik ilişkilerini ve duygusal istikrarını olumsuz yönde etkileyebilir. İşte narsisrt ebeveynliğin çocuklar üzerindeki 10 etkisi:

1- Bencillik ve benmerkezcilik

Narsistik ben-merkezlilik, dikkatin öncelikle içe çevrilmesi anlamına gelir. Sonuç olarak narsist ebeveynlerin çocukları için daha az duygusal enerjileri olur. Çocuklar neredeyse sınırsız ilgi ve şefkate ihtiyaç duyduklarından, narsist ebeveyn yeterli bakımı sağlama konusunda yetersiz kalırlar ve bu olmadan çocuklardaki temel güvenlik ve olumlu benlik kavramının gelişimi zarar görür. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında güvensizlik, kendinden şüphe duyma, güvensiz bağlanma ve kusurlu benlik kavramı yer alır.

2- Görkemlilik

Narsist ebeveynler için çocuk olağanüstü bir yetenek gösterirse tuzağa düşme riski vardır. Çocuk hayal kırıklığına uğrarsa sert muamele nedeniyle reddedilme riski vardır. Özellikle yetenekli çocuklar ebeveynlerinin narsist bir uzantısı olma riskiyle karşı karşıyadır. Ayrıca talepkar ebeveyni memnun etme çabasıyla sürekli olarak başarma ihtiyacından da muzdarip olabilirler.

Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında yetenekli çocuklarla yakınlaşma veya daha az yetenekli olanların reddedilmesi nedeniyle duygusal büyümenin engellenmesi yer alır.

3- Sınırlı bakım becerileri ve tepkisiz ebeveynlik

Narsistler genellikle duyarsızdırlar ve çocuk ebeveyne fayda sağlayacak bir şey sağlamadığı sürece duyarlı bakım becerilerinden yoksundurlar. Narsistin başkalarının duygularını dikkate almaması; çoğu zaman görmeyi, takdir etmeyi, çocuğun ihtiyaçlarını karşılamayı ve çocuğu tanımayı kaçırdığı anlamına gelir. Ebeveynin duyarsızlığı çocuğun gelişimsel ilerlemesini engeller ve kendine güvenin azalmasına ve değersizlik duygusuna yol açar. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında duygusal "açlık", başkalarına sınırlı güven, düşük öz değer ve olgunlaşmamışlık yer alır.

4- Düşük hayal kırıklığı toleransı

Narsist ebeveyn kendi imajıyla meşguldür ve çoğu zaman olağan "kötü" davranışlara tahammül edemez. Çocukluğundaki kötü davranışlar nedeniyle kolayca hüsrana uğrayan ebeveyn, çocuğa sert tepkiler vermeye eğilimlidir. Çocuktaki kötü davranışların kendilerine "kötü yansıyacağına" inanırlar, bu da onların büyüklenmeci benlik kavramlarını tehdit eder. Ebeveynin düşük hayal kırıklığı toleransı, çocukta düzensizliğe neden olur ve mükemmeliyetçilikten öfke nöbetlerine, kaygıdan geri çekilmeye kadar olgunlaşmamış başa çıkma becerileriyle sonuçlanır. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında mükemmel olma ihtiyacı, başkalarını memnun edememe duygusu, kaygı veya geri çekilme, olgunlaşmamış başa çıkma becerileri ve utanç hissi yer alır.

5- Aşırı kontrol ihtiyacı

Narsistler aşırı kontrol etme ihtiyacı gösterirler. Aşırı yönlendirme, koçluk ve eleştiri, bağımsız, kendi kendini yönlendiren davranışlarla ilgili deneyimi sınırlayarak çocuğuna engel olurlar. Kendini tanıma ve kendine güven çocuklar için yavaş bir süreç olur. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında bağımsızlıktan yoksunluk, kendi kendini yönetme konusunda deneyimsizlik, güven eksikliği ve muhakeme yeteneğinin olgunlaşmaması yer alır.

6- Özgün çocuğu sevememe

Narsist ebeveynler tam ve koşulsuz sevme yeteneğinden yoksundurlar. "Yeterince iyi" ebeveynlik, ebeveynlerin istedikleri çocuğu değil, kendilerine verilen çocuğu sevmelerini gerektirir. Kendi imajlarını büyük göstermeye çalışan narsistler, başkalarını tam olarak sevme kapasitesinden yoksun olabilirler. Koşullu sevgi, olumsuz bir benlik kavramına ve temel güvensizliğe yol açar. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında sevilmeme hissi veya değersiz hissetme, olumsuz benlik kavramı ve değersizlik yer alır.

7- Duygusal dengesizliğe eğilim

Narsistler aşırı tepki vermeye ve duygusal patlamalara eğilimlidirler. Ebeveyn olarak değişkenlikleri, çocuğun psikolojik olarak gelişmesi için güvenli bir duygusal alan yaratamayabilecekleri anlamına gelir. Değişken bir ev ortamı, temel duygusal güvenliğe müdahale eder. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında güvensizlik, güven sorunları, duygusal istikrarda zorluklar, kaygı ve olgunlaşmamış başa çıkma yer alır.

8- Gerçeklerin çarpıtılması veya yorumda önyargı

Narsistler dünyayı kendi ihtiyaçları ve önyargıları doğrultusunda yorumlama eğilimindedirler. Birçok durumun gerçekliğini tutarlı bir şekilde görme yeteneğinden yoksun olduklarından, çocuğun gerçek güçlü ve zayıf yönlerini belirlemesine ve istikrarlı, gerçekçi, olumlu bir benlik kavramı oluşturmasına veya olaylara ilişkin tarafsız, doğru bir bakış açısını paylaşmasına yardımcı olmak için yeterli olamayabilirler. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında kusurlu, olumsuz veya gerçekçi olmayan benlik kavramları ve etraflarındaki dünyayı anlamlandırma konusunda olgunlaşamama yer alır.

9- Empati yoksuluğu

Narsist ebeveynler empati konusunda zorluk yaşayabilirler, başkalarının duygularını tam olarak takdir edemeyebilirler. Bu onları yetersiz anlayışa ve duyarsız tepkilere eğilimli hale getirir. Çocukların güven duyması, güvenli bağlanma geliştirmesi ve başkalarının ihtiyaçlarını karşılamayı öğrenmesi için empati çok önemlidir. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında güven sorunları, güvensiz bağlanma ve duygusal duyarsızlık yer alır.

10- "Kusurlu" aşk ve ilişki modelleri

Narsistler sıklıkla "bir yukarı bir aşağı" ilişkiler yaşamayı seçerler. Sağlıklı ilişkilere katılamayan çocuk, çoğunlukla ebeveynin duygusal ihtiyaçlarına hizmet etmek zorunda kalır. Bu hem ailede hem de daha geniş anlamda akran ve iş ilişkilerinde sağlıksız bir model doğurur. Evde bu güç dinamiğini yaşayan çocuklar bazen kişisel ilişkilerinde de aynı sınırlı modeli taklit ederler. Çocuğun gelişimine yönelik riskler arasında sağlıksız bir sevgi ve ilişki modeli, gerçekçi olmayan sosyal beklentiler ve tatmin edici olmayan ilişkiler yer alır.

Referans: Mary Ann Little & Ray Parker. "10 Ways Narcissistic Parents Hurt Their Children". Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/us/blog/childhood-narcissism/202401/10-ways-narcissistic-parents-hurt-their-children. (18 Ocak 2024).