Her ayın belli günlerinde birilerinin ağzını burnunu dağıtmak istiyorum! Hayır, haydut değilim. Agresif bile sayılmam. 30’una yaklaşan standart bir genç kadınım halbuki. 2 gün sonsuz ağrı çekiyorum. Erkek arkadaşım ne desem alttan alıyor ama ben yine de “Tamam o zaman ayrılalım” diye terör estiriyorum. Ve tanıdığım hemen bütün kadınlar üç aşağı beş yukarı böyle. Örneğin Feyza (32) “Regl öncesi melankolinin dibini yaşıyorum, aşırı alıngan oluyorum bir de libidom tavan yapıyor” derken, Sema (27) “Erkek arkadaşımı boğacakmış gibi davranıyorum, sonra bir bakıyorum regl olmuşum. Jeton sonradan düşüyor” diyor. Kiminin yüzünü sivilce basıyor, kimi iğne-ilaç zor ayakta duruyor. Neticede reglin öncesi, kendisi, sonrası derken, biz fani ve muhtemelen çoğu kentli kadınlar ayın topu topu 1 haftasını normal geçiriyoruz. Doğal ortamımızdan uzaklaşınca işler daha da zorlaşıyor.

‘Hayatımın en kötü dönemi!’

Yazın kapısında tatiller, yolculuklar başlamadan önce bu yazı; erkekler, kadınlar, bir kadın hastalıkları uzmanı, bir diyetisyen ve bir psikiyatrın görüşlerinden meydana gelen detaylı bir regl rehberi olarak hazırlandı.

Kadın Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Fırat Tülek’le başlayalım. Tülek, öncelikle PMS (Premenstrüel Sendrom) ve âdet dönemi ağrısının birbirinden çok farklı olduğunu söylüyor, şaşırıyorum. “Binlerce semptomdan söz edebiliriz. PMS’te sıklıkla bulantı, kusma, kabızlık, ishal, halsizlik şikâyetlerine rastlarız” diyor. “Vücudumuzda ne oluyor da çığırımızdan çıkıyoruz?” dediğimde yanıtı çok net oluyor: “Çünkü birdenbire östrojen kesiliyor. Her 10 kadından 1’i âdet dönemini hayatının en kötü dönemi olarak niteliyor.”

‘Kadınlar bunu çekmek zorunda değil’

PMS’le nasıl başa çıkarız?

Doğum kontrol haplarının sandığımızdan daha etkili olduğunu ifade ediyor Tülek: “Bu haplar vücuttaki östrojen miktarını dengeliyor. Eğer tedaviye yanıt alamazsak düşük dozda antipsikotik ilaca başvuruyoruz. Neticede ‘Ben kadınım ve bunu çekmek zorundayım’ demek yanlış. Çözümü var. Bir biçimde, magnezyum, kalsiyum, B6, B12 desteğiyle halloluyor. Ancak tedavi edilmezse ciddi bir işgücü kaybı çıkıyor ortaya, yaşam kalitesi düşüyor”.

Ya âdet ağrısı?

Âdet ağrısının tıptaki adı “dismenore”. Kadınların yarıdan fazlası âdet döneminde öyle ya da böyle ağrı çekiyor, ama yüzde 10’u yaşam kalitesini altüst edecek acılarla karşılaşıyor. Dismenore daha çok alt karında, kasıklarda, bel ve üst bacak bölgesinde ağrıya sebep oluyor. Uzmanlar, “Rahimdeki kas tabakası “prosto” kasıldıkça ağrının şiddeti de artıyor” diye açıklıyor durumu. Âdet ağrısı çeken kadınların bir doktora başvurmasının zaruri olduğuna dikkat çekiliyor. Disminore, primer ve sekonder olmak üzere ikiye ayrılıyor. Primer disminore, 20’li yaşlar ve öncesinde ortaya çıkan bir tür gençlik ağrısı. Sekonder disminore ise 25-30 yaşlarında ortaya çıkıyor. Tülek, sekonder dismenore araştırıldığında altından genital kanser, miyom, kist, rahim ağzı daralması gibi sebeplerin çıkabileceğini, muhakkak tedavi edilmesi gerektiğini kaydediyor: “Tedavide öncelikle ağrı kesicilere başvuruyoruz. Âdet öncesinde kullanılmasını istiyoruz ki kasılmalar başlamadan müdahale etmiş olalım. İşe yaramazsa laparozkopi yöntemine, o da olmazsa son çare olarak ‘LUNA’ dediğimiz yönteme başvuruyoruz ve rahime giden sinirler kesiliyor. Bir zararı da yok. Böylece seks sırasındaki acıyı da dindiriyoruz zira âdet ağrısı çeken kadınlar büyük oranda cinsel ilişki sırasında da acı çekiyor.”

Âdet döneminde ne yenir, ne içilir?

Beslenme Uzmanı Ceren Taşdemir’in önerileri:

• Regl öncesi kendinizi şişkin ve sürekli aç hissedebilirsiniz. Eğer porsiyonlara ve yöneldiğiniz besinlere dikkat etmezseniz dönem sonunda kilo alabilirsiniz.

• Regl öncesi ve esnasında yediklerinize dikkat etmenize rağmen tartıda normalden fazla çıkıyorsanız korkmayın, ödemdir. Bol su ve hareket, ödemle başa çıkmanıza yardım eder.

• Kendinizi dinleyin, açık havada yürüyüş ve yoga yapmayı deneyin.

• Öğünlerinizde bol lif, sebze ve protein kaynağı olsun. Bu öneriler hayatınızın geri kalanına da uygulanabilir.

• Kendinizi 2.5-3 saatten fazla aç bırakmamaya çalışın. Bu diyet midebağırsak sisteminizi çalıştıracak, azar azar beslenmek vücutta enerji kullanımını düzenleyerek yorgunluk hissini ve şişkinliği azaltacaktır.

• Regl döneminde çoğu kadın demir kaybı yaşar. Çiğ ve koyu yeşil yapraklı sebzeler vitamin, mineral ve özellikle demirden yana zengindir. Hem regl öncesi hem de regl esnasında ıspanak, kırmızı et, kurubaklagiller, kuru meyve ve kuruyemiş tüketmeye özen gösterin. Örneğin kırmızı et yerken yanında C vitamini kaynağı olarak domatesi tüketebilirsiniz.

• Omega-3 kaynakları eklem ve kas ağrılarını azaltıp sinir sistemini yatıştırır, krampları giderir. Balık tüketmek istemiyorsanız ceviz ve avokado da iyi birer omega-3 kaynağıdır.

• Tatlı ihtiyacınızı meyve, yulaf, yoğurt karışımlarıyla giderebilirsiniz.

• Unutmayın, çikolatanın kakao oranı yükseldikçe şeker oranı azalır, antioksidanlar artar. Bitter çikolata, içerdiği magnezyum ile serotonin de salgılatır. Kahve, kafein ve antioksidan içeriğiyle iyi hissettirebilir ama fazla tüketimi kabızlığa yol açabilir, dikkat...

Sezaryen, regl ağrısını artırır mı?

Op. Dr. Fırat Tülek, “Sezaryen dediğiniz bir ameliyattır. Bebeği aldıktan sonra tabaka tabaka dikiş atarız, bu da rahim içi yapışıklığa sebep olarak sekonder dismenore riskini artırır” bilgisini veriyor. Bense doğum kontrol haplarına takıyorum. Benim bildiğim psikolojiyi altüst eden, dengeyi bozan, kilo aldıran ilaçlar bunlar... “35 yaşın üzerinde, sigara içen ya da karaciğer rahatsızlığı olan hastaya doğum kontrol hapı vermiyoruz” diyor Tülek. “Ama ortada risk faktörü yoksa hapların hiçbir zararı yok. Hatta 5 yıllık kullanımda yumurtalık kanseri riskini yüzde 50, rahim içi kanseri riskini yüzde 40 azaltıyor. Hep sorulur, ‘Doğum kontrol hapları meme kanseri riskini artırıyor mu?’ diye. Binde 1 oranında artırıyor, evet ama bu küçük bir oran. 8 kadından 1’i zaten risk altında.”

Kadınlar âdet döneminde tehlikeli midir?

Uzman Psikiyatr Uğurkan Ulutürk’e sorduk. “Buna biraz kişisel bir cevap vereceğim: Bence değildir. Kadınları hiçbir dönemde tehlikeli olarak etiketlememek gerekir. Kişinin kendini etiketlemesi de yanlış. ‘Ben reglim, tatlı yiyeyim’ demek doğru değil. Âdet dönemiyle ilgili her kadından şikâyet almıyorum ama birçok kadın pre-menstüral sendrom yaşıyor. Bunun psikotik bir rahatsızlık olduğunu düşünmüyorum. Psikotik olarak değerlendirebilmemiz için âdet dönemi sona erdikten sonra da depresif hissetme, anksiyete, içe dönme ve öfke gibi semptomların devam etmesi gerekir. Âdet döneminde daha çok duygusal iniş-çıkışlar ortaya çıkıyor. Nasıl rahatlanacağına gelince; keyfe yönelmek lazım. İş yoğunluğunu dengelemek, spor yapmak, sosyalleşmek gerek. İçe dönülmemeli.”

Adet ağrılarını azaltmanın 10 yolu

Memorial Hizmet Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Nadide Korkut, âdet ağrısından kurtulmanın yollarını sıraladı:

1. Sıcak uygulama önemlidir. Sıcak banyo, karın üzerine ısıtılmış havlu uygulaması veya sıcak su torbası ağrıyı azaltabilir.

2. Spor ve egzersiz düzenli yapılmalıdır. Yürüyüş, bisiklet, yüzme gibi hafif spor ve egzersizler endorfin salgılamasını artırarak âdet ağrısını azaltabilir. Sporcularda âdet ağrılarına daha az rastlanır.

3. Karın kaslarının kanlanmasını artırıp gevşeme sağlayan masajlar ağrıyı giderir.

4. Akupunktur önemli bir tedavi alternatifidir. Belirli sinir bölgelerinde blokajlar yaparak; ağrı oluşturan yolakları keser ve kimyasal nöromediatörleri azaltır.

5. B vitamini, magnezyum takviyeleri ve balık yağı da ağrı giderecek nöro kimyasalları artırır.

6. Bitki çayları da başvurulabilecek yollardan biridir. Özellikle papatya, civanperçemi, sarı kantaron, nane, adaçayı, aslan perçemi, safran, maydanoz suyu, hem ödem atıcı hem de kas kramplarını önleyici özelliklere sahiptir.

7. Sigara içen kadınlarda âdet ağrılarına daha fazla rastlanır. Sigarayı bırakanlarda âdet ağrılarında azalma görülür.

8.Uyku, meditasyon, yoga ve pilates gibi uygulamalar kasların gevşemesini sağlayarak ağrı kontrolü açısından faydalı olabilir.

9. Lifli gıdalarla sağlıklı beslenmek âdet ağrılarını hafifletebilir. Âdet ağrılarına baş ağrısı, karında şişlik gibi sorunlar da eşlik ediyorsa tuzu kısıtlamak olumlu sonuç verebilmektedir.

10. Karın kaslarının rahatlamasını sağlayan cenin pozisyonunda yatmak, ağrı kesici ilaç ve sıcak uygulamalarla birlikte olumlu sonuçlar yaratır.

Erkeğin PMS rehberi

İşte beylere dev hizmet: Yalnızca erkeklere ilişki koçluğu yapan The Telgraph yazarı Tori Ufondu’nun ‘âdet dönemindeki kadınla başa çıkma rehberi’ne buyurun...

İlk kural: Kaçmayın

“Partnerinizin âdet döneminde ortadan kaybolmak ve yaşanan sorunları yok saymak pek akıllıca değil” diyor Ufondu. “Menstrual meselelerle sağlıklı bir şekilde baş etmeyi öğrenmek zorundasınız. Aksi takdirde ona ihmal edildiğini hissettirirsiniz.”

Kural 2: İletişim kurun

Geçen hafta hiç problem yaratmayan meselelerin pat diye masaya gelmesinin tek nedeni, partnerinizin biraz hassas oluşu. Aslında çözümlenemeyen herhangi bir problem olağandışı ve beklenmedik bir biçimde ortaya çıkıyor, hepsi bu. Bu yüzden mümkün olduğunca açık konuşmak ve ayın geri kalanında o problemi çözmek çok önemlidir. PMS iletişimi bir tür savaşa dönüştürse de halının altına süpürdüklerinizi ortaya çıkarmış olabilir.

Kural 3: Takipte kalın

Uygulamalar veya takvim yardımıyla âdet dönemini takip etmeniz hayatınızı kolaylaştırır.

Kural 4: O hâlâ aynı kişi

Bunun geçici bir dönem olduğunu, onun hâlâ aynı kişi olduğunu, değişmediğini ve bu durumun kolaylıkla yönetilebileceğini unutmayın.

Haber: Gizem Sevinç Selvi