Vücudumuzda yer alan yaklaşık 5 milyon ter bezimiz, vücut ısımızı ayarlamakla görevlidir. Terleme konusunda görevli bir diğer önemli alan ise, beynimizde yer alan Hipotalamus’tur. Ter bezleri, sinir sistemimizin kontrolünde faaliyetlerini sürdürürken, burada oluşan anormallikler ve fazla çalışma durumları, terlemeyi artırıcı etki gösterebilmekte ve fazla terleme olmakta. Duygusal veya fizyolojik pek çok nedene bağlı olarak gelişebilen terleme, özellikle de işi dolayısıyla tokalaşmak zorunda kalan kişilerin, ciddi sorunlar yaşamalarına neden olur.

Emsey Hospital’dan Algoloji Uzmanı Prof. Dr. Nurettin Lüleci bizlere terlemenin ne olduğunu ve gerektiğinde nasıl tedavi edileceğini anlattı.

Terleme nedenleri nelerdir?

Terleme, ani duygu değişimleri gibi duygusal nedenlerle ortaya çıkabiliyorsa da, çoğunlukla fizyolojik bazı sorunlara işaret ediyor. Terleme, gündüzleri de görülebilen bir sorun olduğu gibi, aldığımız şikayetler ise çoğunlukla gece terlemeleriyle ilgilidir. Bu tür terlemeler, genelde kişinin sosyal hayatında bir sorun oluşturmaz. Ancak, kişinin kendisi ve uyku kalitesi açısından, oldukça rahatsız edicidir.

Hasta, uyandığında yatağını ya da yalnızca ense bölgesini sırılsıklam görebilir. Diyabet, hormonal bozukluklar ve diğer sistemik hastalıklarda da bu tür terlemeler olabilmektedir. Gece terlemeleri; uyku apnesi, menopoz ve andropoz ile birlikte görülebildiği gibi, alkoliklerde ve güçlü ağrı kesici ilaç kullananlarda da görülebilmektedir.

Terlemenin gündüzleri sıklıkla gerçekleşen kısmı ise; çoğunlukla baharatlı yiyecek tüketimi, sürekli sıcak içecekler içmek, (fırın çalışanları gibi) yoğun sıcaklık içeren alanlarda bulunma zorunluluğu, şişmanlık, yoğun strese maruz kalmak ve sigara içmek gibi nedenlerle ortaya çıkabiliyor.

Terleme tedavisi nasıl yapılır?

Ayak terlemelerinde: Belde yer alan, ayaklarımızın damar ve sinirlerini kontrol eden merkezlere, Radyofrekans cihazı uyarıları verip, doğrulama yapıyoruz. Eğer doğru yerdeysek, bu yöntemle aşırı terlemeye neden olan sinirleri devre dışı bırakıyoruz ve hastalar bu problemden kurtulmuş oluyorlar. Bu uygulamalar, deneyim isteyen işlemlerdir ve genellikle, Türkiye’de ağrı kliniklerinde yapılır. El terlemelerinde de Radyofrekans uygulamaları söz konusudur.

Gece terlemeleri için: Metabolik araştırmalar yapılmasında fayda vardır. Örneğin; diyabetin düzenlenmesi, kemik erimesine bağlı sorunların giderilmesi gece terlemelerini azaltabilmektedir.

Yaşın ilerlediği durumlarda: Kadınlarda menopoz, erkeklerde andropoz dediğimiz seksüel faaliyetlerin zayıfladığı hallerde, bu tip terlemelerde daha fazla artış görülmektedir. Yani, olayın sistemik boyutunu göz ardı etmemek gerekir. Sistemik olarak uygulanan Ozon Terapi, metabolik dengesizlik durumlarında klinik düzelmelere katkı sağlamaktadır.

Peki ya terlemeniz ortalamanın üstündeyse... Dermatolog Dr. Justine Hextall, aşırı terleme ile ilgili bilmeniz gerekenleri anlattı.

Aşırı terleme nedir?

Dermatolog Dr. Justine Hextall aşırı terlemeyi şöyle tanımlıyor : "Aşırı terleme; ufak nemlenmelerden şiddetli terlemeye kadar miktarında değişiklik görülebilen, genellikle koltuk altlarındaki, avuç içlerindeki ya da ayak tabanlarındaki ter bezlerinin aşırı derecede çalışmasından dolayı oluşan bir durumdur. Bu durum kıyafetlerde ter lekelerine, nemli ve kokan ayaklara ya da ıslak ellere sahip olmanıza neden olabilir ve bahsedilen tüm bu durumlar utanç verici ve rahatsız edici olabilir."

Ne derecede terlemenin aşırı terleme olarak sınıflandırılacağı hakkında kesin bir bilgi olmamasına rağmen uzmanlar eğer terlemeniz günlük hayatınızı etkiliyorsa örneğin; gün içinde birkaç kez kıyafetlerinizi değiştiriyorsanız ya da araba kullanmak gibi günlük aktiviteleri yapmakta sorun yaşıyorsanız o zaman terlemenizi bir problem olarak sayabilirsiniz diyor.

Aşırı terlemeye ne sebep olur?

Birinci ve ikinci dereceden olmak üzere iki çeşit aşırı terleme vardır. İkinci dereceden terlemeler genellikle belirli koşullar altında oluşur (belirli ilaçların alımı, hamilelik, şeker seviyesinde düşüklük vs.) ve bu terlemeleri kontrol altına almak kolaydır. Fakat birinci dereceden terlemeler herhangi bir sebep olmaksızın ortaya çıkar ve bu yüzden tedavi edilmesi zor olabilir.

Aşırı terlemeye çözüm nedir?

Herkesin terlediği bir gerçek. Otobüsü yakalamak için koştuğumuzda, spor salonunda saatlece egzersiz yaptığımızda ya da mutfakta ocağın başında yemek pişirdiğimizde terleyebiliyoruz. Çoğumuz terli görünmekten hoşlanmıyoruz ve hemen duş almaya koşuyoruz. Çok fazla ve nedensiz yere terlemek insanın canını sıkabiliyor. İşte bu sorunu kalıcı olarak çözebilmek için neler yapabilirsiniz bir bakalım.

Aşırı terlemenizin seviyesine ve bölgesine göre uygulanabilecek çeşitli yöntemler vardır.

İyontorofez yöntemi ile terleme tedavisi nasıl olur?

Bu tedavi şekli eller ve ayaklar üzerinde düzgün sonuçlar vermekte. Bu tedavi yönteminde ter bezlerini daha az çalıştırmak için elektrik akımı kullanılıyor. Fakat ayaklarınızdan tedavi olacaksanız tedaviniz aylık döngülerle yapılmak zorunda çünkü ağanızına verilen akım kaşıntıya sebep olabilmekte.

Botoks ile aşırı terleme tedavisi nasıl olur?

Botoks genelde kırışıkları önlemek için kullanılan bir yöntem olarak bilinse de aşırı terlemeyi azaltacak bir tedavi yöntemi olarak da kullanılmakta. Botoks iğneleri problemli alana enjekte ediliyor ve 3 ile 6 ay arasında sonuçları görülüyor. Fakat bu yöntem de aynı iyontorofez yöntemi gibi ciltte kızarıklığa ve kaşıntıya sebep olabiliyor. Bazı uzmanlar bu yöntem uygulandıktan sonra vücudun başka yerlerinde terlemenin fazla oluşuna rastlanılabilir dese de bazı doktorlar da iğneleme yapılan bölge artık terlemediği için diğer bölgelerdeki terlemenin daha fark edilir hale geldiğini iddia ediyor.

Acıbadem Bakırköy Hastanesi Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Erdal Okur aşırı terleme soruna günümüzde geçici ve kalıcı yöntemlerle çözüm sağlanabildiğini söylüyor.

Efor sarf ettiğimizde, stresli olduğumuzda veya sıcak havalarda hemen hepimiz terliyoruz kuşkusuz. Terleme, vücudun sıcaklığını sabit tutmak için meydana gelen fizyolojik bir olay. Mesela koştuğumuzda vücudumuz ısısını düşürmek için terleyecektir ki bu faydalı bir durum ancak herhangi bir neden yokken, dinlenme halinde terliyorsak işte o zaman “aşırı terleme” sorunu yaşıyoruz demektir. Vücudun ısı regülasyonu için gerekli olan miktardan daha fazla terlemesi olarak nitelendirilen, tıp dilindeki adıyla hiperhidrozis kişiyi sosyal ve iş hayatında oldukça zor durumda bırakabilen önemli bir problem.

Hastalık habercisi olabilir!

Aşırı terleme tüm vücutta veya lokal olarak görülebiliyor. Eğer genel bir aşırı terleme varsa altında yatan neden çoğunlukla metabolik ya da hormonal bir hastalık veya kullanılan ilaçlar oluyor. El (avuç içi), koltukaltı, yüz ile ayak tabanında gelişen bölgesel aşırı terlemenin altında ise genellikle herhangi etken yatmıyor. Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Erdal Okur ancak tüm vücutta olan yaygın terlemenin enfeksiyon hastalıklarından hipertroidiye, kalp hastalıklarından akciğer sorunlarına kadar birçok hastalığın da habercisi olabileceği için öncelikle bir doktora başvurarak altta yatan etkenin belirlenmesi gerektiği uyarısında bulunuyor.

Botoks terlemeyi 6 ay durdurabiliyor

Klasik ilaç tedavileri, bazı tablet ve kremler aşırı el ile koltukaltı terlemesinde başvurulan yöntemlerden bazıları. “Ancak gerek yan etkilerinin fazla olması, gerek kullanım zorlukları ve gerekse çok az etkili olmaları nedeniyle bu yöntemler genelde yetersiz kalıyorlar” diyen Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Erdal Okur sözlerine şöyle devam ediyor: “ Daha kalıcı ve etkili tedavi için uygulanan botoks etkili olmakla birlikte geçici çözüm sunuyor. Bu nedenle yılda 2-3 kez tekrar edilmesi gerekiyor. Ayrıca az da görülse, ciltte döküntü, kaşıntı, ellerde halsizlik gibi bazı yan etkilere yol açabiliyor.”

Cerrahi yöntem kalıcı çözüm sağlıyor

Göğüs Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Erdal Okur aşırı el ve koltukaltı terlemesi sorununda etkili ve kalıcı tedavinin ise cerrahi yöntem olduğunu belirterek şu bilgileri veriyor: “Endoskopik Torakal Sempatektomi (ETS) adı verilen ve genel anestezi altında uygulanan bu ameliyat her iki koltukaltından yapılan 1 cm’lik küçük kesilerde gerçekleştiriliyor. Video-endoskopla girilerek, göğüs boşluğu içinde, kol ve koltukaltındaki ter bezlerini uyarmaktan sorumlu olan ve sempatik ganglionlar denilen sinirler kesiliyor veya klipsle ezilerek bloklanıyor. Her iki taraf için toplamda 1 saatten daha kısa süren bu işlem sırasında ve sonrasında hasta ağrı duymuyor, güçsüzlük ve uyuşukluk gibi problemler yaşamıyor."

Ameliyat etkisini hemen gösteriyor

Kesilen veya bloklanan sinirler sadece koltuk altı ile ellerdeki terleme ve ısı düzenlemesinden sorumlu oluyorlar. Prof. Dr. Erdal Okur bu nedenle ameliyat sonrasında kalıcı olarak ellerde kuruma ve ısınma olduğunu, koltukaltındaki terlemenin durduğunu vurgulayarak “Hasta ameliyat sonrasında hemen ellerini ve kollarını istediği şekilde kullanabiliyor, hastanede sadece bir gün kaldıktan sonra hemen işine ve normal hayatına dönebiliyor” diyor.

Botoks, aşırı terleme sorununa çözüm olur mu?

Özel Mayasante Polikliniği’nden Doktor Devrim Gürsoy, botoksun yüksek teknolojinin bile net tedavi sağlayamadığı aşırı terleme ve ter kokusunun rahatsız edici sıkıntılarını uzun süre ortadan kaldırdığını söylüyor.

Ortalama 20-30 dakika içindeki yapılan pratik bir uygulama ile el içi, ayak tabanı ve koltuk altındaki terlemeye karşı uzun süre rahatlık sağladığını söyleyen Dr. Devrim Gürsoy tedavi sürecini “Aşırı terleme olan bölgeler nişasta testi aracılığıyla tespit edilip uygulama yapılacak alanlar belirlenir ve botoks minimal dozlarda cilt içine uygulanır. Aşırı çalışan ter bezlerinin ve kasların istenmeyen hareketlerini bloke eden uygulama, 200 güne varan etkisi boyunca hem terlemenin miktarını önemli ölçüde azaltıyor hem de rahatsız edici kokuyu ortadan kaldırıyor" sözleri ile anlattı.

Avrasya Hastanesi'nden İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Ayşegül Navdar aşırı terlemeyle ilgili merak edilenleri sizler için anlattı.

Terleme insan vücudunun ısısını sabit tutmaya yarayan fizyolojik bir olay olup bir nevi vücudun soğutma sistemidir. Yani dışarıdaki hava ne kadar değişirse değişsin vücut sıcaklığımızın stabil kalmasını sağlayan, vücudun sıcaklığa karşı gösterdiği terleme reaksiyonudur.

Vücudumuzda toplam 2-3 milyon ter bezi bulunur

Terleme bizim dışımızda gelişen, metabolizmamızın doğal bir fonksiyonudur. Üstelik vücudumuz için iki önemli fonksiyonu vardır:

• Cildi nemlendirip, vücut ısısını sabitlemek,
• Vücudun boşaltım sistemine katkı sağlamak.

Ne kadar terlediğimiz ise daha çok sahip olduğumuz ter bezi sayısıyla ilgilidir. Bir insan 2 ile 4 milyon arasında değişen sayıda ter beziyle doğar. Tüm bu ter bezleri ergenlik döneminde tamamen aktif duruma geçer. Her ne kadar kadınlarda daha fazla ter bezi olsa da erkeklerde bulunan ter bezleri daha çok aktiftir.

Aşırı terleme ne zaman gerçek bir tehlikeye dönüşür?

Kişide terlemeyle birlikte aşağıdaki belirtiler gözlemleniyorsa tehlike çanları çalıyor demektir. Bu belirtiler:

• Yüksek ateş,
• Göğüste ağrı,
• Nabızdaki artış,
• Nefes darlığı,
• Yaşanan ani kilo kayıpları

Aşırı terlemeye karşı ne yapılabilir?

Sempatik sinir bütünlüğünün belli seviyelerde bozulması nedeniyle vücut bölgelerinde oluşan aşırı terlemenin, normal terleme düzeyine indirilmesi ancak cerrahi tedavi yöntemleriyle mümkündür. Bu cerrahi uygulama deneyimli bir göğüs cerrahisi uzmanı tarafından genel anestezi uygulanarak yapılır.

Bunun dışında geçici önlemlerle de aşırı terleme az da olsa kontrol altına alınabilir. Bu önlemler; deodorant kullanma, sistemik antikolinerjik ilaçlar, iyontoforez ve botoks uygulaması şeklinde özetlenebilir. Botoks uygulamasında koltuk altı, avuç içi veya ayak tabanına oldukça küçük iğnelerle müdahale edilir. Bu sayede ter bezlerinde sinir iletisini etkili bir şekilde bloke ederek etkisini gösterir.

Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Berker Büyükgüral, aşırı terlemenin hemen hemen sürekli olarak devam etmesi ve kişinin günlük yaşamını etkileyecek derecelerde olması bir hastalık olarak kabul edildiğini söyledi.

"Aşırı terleme (hiperhidrozis) hastalığı toplumun yüzde 1’inde görülebilmektedir. Bu hastalıkta vücut ısısını düzenlemek için gerekli olan miktardan çok daha fazla ter yapımı söz konusudur. Terleme bölgeleri genellikle koltuk altları, avuç içleri, ayak tabanları ve alındır. Bazı kişiler o kadar çok terler ki günde birkaç kez kıyafetlerini değiştirmeleri gerekebilir. Ayrıca terleme olan bölgelerde bakteri üremesi kolaylaşacağı için rahatsız edici bir kokuya neden olur ve kişinin fiziksel ve sosyal hayatını olumsuz yönde etkiler. Örneğin elleri fazla terleyen kişiler sosyal çekingenlik yüzünden el temasından ve tokalaşmaktan kaçınabilir. Hasta terleyeceği endişesine kapıldığı zaman, terlemesine neden olan uyarılar artarak terlemeyi daha da arttırabilir ve bir kısır döngüye girilir" dedi ve aşırı terlemenin nedenlerini şöyle sıraladı:

• Stres,
• Uyarıcı ilaçlar,
• Tiroid bezinin aşırı çalışması,
• Böbrek üstü bezinin hastalıkları,
• Menopoz,
• Kan şekeri yüksekliği veya düşüklüğü,
• Şişmanlık,
• Kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar,
• Hormonlar.

Aşırı terlemenin tedavisinde yardımcı yöntemler :

• Açık renkli, pamuklu ve bol kıyafetler giyilmelidir.

• Aşırı terleyen bölgeye yönelik kurutucu pudra ve solüsyonlar kullanılabilir.

• Çalışma ortamı serin tutulmalıdır.

• Sıcak ve alkollü içecekler terlemeyi artırır bu nedenle kaçınılmalıdır.

• Bol su içilmelidir, çünkü aşırı terleme vücudun susuz kalmasına yol açabilir.

• Ter kokusunu ağırlaştıran sarımsak, soğan, pastırma, sucuk gibi yiyeceklerden uzak durulmalıdır.

• Sabah akşam ılık duş alınmalıdır.

• Stresli ortamlardan olabildiğince uzak kalınmalıdır.