Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Adem Dervişoğlu tiroit nodülleri hakkında bilgiler verdi.

Tiroit ve Tiroit nodülü nedir?

Tiroit, bir hastalık ismi değildir. Tiroit; herkeste bulunan, tiroksin çeşitli hormon türleri salgılayan bir organdır. Bu hormon vücudumuz için hayati öneme sahiptir. Tiroit, boyun bölgemizde ön tarafta, adem elması ismi verilen çıkıntının hemen altında yerleşmiştir. Karşıdan görünümü "U" harfine benzer. Tiroit nodülü; tiroit dokusu içinde oluşan tiroit dokusuna benzemeyen ve değişik büyüklüklerde olabilen anormal kitlelerdir. Kadınlarda daha sık bulunan nodüller, toplumun ortalama yüzde 50’sinde görülmektedir.

Tiroit nodülünün önemi nedir?

Yaygın görülen bir hastalık olmakla birlikte, önemli olan kanser olabilen nodüllerin teşhisi ve tedavisidir. Çok şükür, tiroit nodüllerinin çok büyük kısmı (yüzde 90 – 95) iyi huyludur. İyi ve kötü huylu nodüllerin ayrımında iğne biyopsisi çok önemli bir role sahiptir. Tiroit bezinde tek nodül olabildiği gibi çok sayıda nodül de olabilir. Tek ve çok sayıda nodüllün kanser riski aynıdır.

Tiroit nodülleri hangi şikayetlere yol açar?

Tiroit nodülleri genellikle hastalarda şikayete neden olmaz. Genellikle doktorun elle muayenesi esnasında ve ultrasonografik taramalar esnasında tanı konur. Bazı hastalarda boyunda bir şişlik şeklinde belirti verebilir. Nadiren büyük nodüller bası semptomları olarak belirtilen yutma güçlüğü, nefes darlığı ve ses kısıklığına neden olabilir. Tiroit nodüllerinde, genellikle tiroit hormonları normaldir. Eğer tiroit nodülü normalden fazla hormon salgılarsa sinirlilik, çarpıntı ve sıcağa karşı tahammülsüzlük gibi hipertiroidi semptomları da görülebilir.

Klinik değerlendirme nasıl yapılmalıdır?

Tiroit nodüllü hastanın değerlendirilmesinde; hastanın yaşı, cinsi, ailede tiroit veya başka bir endokrin hastalık geçmişi, bası semptomlarının varlığı, radyoterapi öyküsü sorgulanmalıdır. Boynun elle muayenesi, tiroit nodüllerinin değerlendirilmesinde ilk başvurulacak yöntemdir. Bu yöntem basit olmakla beraber deneyim gerektirir. Fizik muayenede, nodülün büyüklüğü, nodül sayısı, kıvamı, etraf dokuya yapışık olup olmadığı ve şişkinliği (lenfadenopati) araştırılmalıdır.

Tiroit nodüllü hastalarda hangi incelemeler yapılmalıdır?

Tiroit hastaların büyük çoğunluğunda tiroit bezi normal çalışmakla birlikte, bezin az (hipotiroidi) veya çok (hipertiroidi) çalışması hakkında bilgi elde etmek için, tiroit hormonlarına bakmak faydalıdır. Ultrasonografi; nodülün sayısı, büyüklüğü ve kanser olabilecek nodüllerin saptanması bakımından oldukça yararlıdır. Aynı zamanda çok küçük nodüllerde ultrasonografi eşliğinde iğne biyopsisi ile biyopsi alınmasını sağlar. Takip edilen hastalarda nodülün büyüyüp büyümediği hakkında da bilgi sağlar.

Tiroit sintigrafisi, tiroit bezinin fonksiyonel bir resminin çekilmesidir. Damardan verilen radyoaktif maddenin tiroit hücrelerinde tutulması esasına dayanır. Geçmiş yıllara göre daha az sıklıkta kullanılmaktadır. Radyoaktif maddeyi daha az tutan, soğuk nodüler kanser riski açısından önemlidir.

İğne biyopsisi, ofis şartlarında iğne uçlu bir enjektörle yapılan tanıda son derece önemli bir tanı yöntemidir. İşlem sonrası hasta evine gidebilir. İğne ile alınan hücreler, bir cama yayılarak laboratuvara gönderilir. Deneyimli bir sitoloğun değerlendirmesinde, doğruluk oranı yüzde 95-98’dir. Sonuç benign (iyi), malign (kötü), şüpheli ve yetersiz materyal olarak rapor edilir.

Tiroit nodüllü hastalarda kanser riskini artıran faktörler nelerdir?

Ondört yaş altı çocuklardaki soliter nodüllerin takriben yüzde 50’si tiroit kanseridir. Bu hastaların daha önceden boyun bölgesine ışın tedavisi görmüş olmaları bu riski artırır. Kadınlarda multi nodüler guatr daha sık görülmesine rağmen, erkeklerde soliter nodüllerdeki kanser riski daha yüksektir. Tiroit nodülü taşıyan hastaların klinik olarak bazı özellikleri araştırılmalıdır. Süratle büyüyen sert, etraf dokuya yapışık olan ve beraberinde boyun gangliyonu taşıyanlar, tiroit nodülü olup hikayesinde baş, boyun ve göğüs ışınlaması tarif eden hastalar kanserden şüphelenilmelidir. Tiroit nodülüne eşlik eden ses kısıklığı yine kanseri düşündürmelidir.

Cerrahi girişime niçin ihtiyaç duyuluyor?

Cerrahi girişim genellikle şu iğne biyopsisi sonuçları için tavsiye edilir:

• Kanser
• Kanser şüphesi
• İğne biyopsisi sonucu benin olsa da kozmetik nedenler, bası semptomları (ses kısıklığı ve yutma güçlüğü vb.) oluşturması, benin nodüllerin takiplerinde büyümesi ve hastanın isteği de ameliyat gerekliliğini oluşturulabilir. İyi olarak rapor edilen nodüllerde mutlaka yıllık kontrole tabi tutulmalıdır.

Nodül tedavisinde kullanılabilecek başka tedavi yöntemleri var mıdır?

Tiroit kanseri ya da tiroit kanseri olma ihtimali olan tüm hastalarda kesinlikle tiroit ameliyatı yapılması gerekmektedir. Tiroit kanseri olma ihtimali yoksa, tanıya bağlı olarak başka tedavi seçenekleri de ortaya çıkmaktadır. Bu seçeneklere hasta ve doktor iletişimiyle karar verilmelidir.

Nodüller, tiroid hormonunu etkiler mi?

Tiroit bezinde nodül olması, her zaman tiroit hormon bozukluğuna neden olmaz. Ancak özellikle de otonom sıcak nodül adını verdiğimiz nodül türlerinde zehirli guatr yani tiroit hormon yüksekliği (hipertiroidizm) çok sıktır. Bu durumda çok çalışan nodül aşırı hormon üretir. Tiroit nodülünün hormon düzeyine etkisini araştırmak için ST3, ST4 ve TSH isimli hormonların kanda ölçülmesi gerekir.

Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Mithat Bıyıklı, 5 soruda tiroid nodülünü anlattı.

Nodüllerin büyük bir kısmının iyi huylu olmasına karşın yüzde 1 ile 5 oranında kötü huylu da olabileceğini söyleyen Dr. Mithat Bıyıklı, bir kişinin vücudunda nodül saptandığında hastalığının mutlaka bu açıdan değerlendirilerek, gerekli incelemelerin yapılması gerektiğini vurgulayarak nodüllerle ilgili önemli açıklamalarda bulundu.

Tiroid nodülünün görülme sıklığı nedir?

ABD gibi iyot eksikliğinin ortadan kaldırıldığı ülkelerde toplumun yüzde 4-7’sinde tiroid nodülüne rastlanırken, Türkiye gibi iyot eksikliğinden etkilenen ve yöreye özgü guatr bölgeleri bulunduran ülkelerde bu oran yüzde 10- 15 seviyelerine kadar çıkabiliyor.

Tiroid nodüllerinin tümü kanser anlamına mı geliyor?

Nodüllerin bu kadar sık görülmesine rağmen, tiroid kanseri nadir olarak görülüyor. Yani her nodül saptandığında bunun kanser olduğunu düşünmemek, nodüllerin büyük bir kısmının iyi huylu olduğunu kabul etmek gerekiyor.

Tiroid nodülü olan kişiler, ne tür yakınmalarla hastaneye başvuruyor?

Hastalar boyunlarında dolgunluk- şişlik, asimetri gelişmesi, yutkunurken takılma- gıcık hissi, ses kısıklığı gibi bulgularla nodülü fark ederek hastaneye gelebiliyor. Farklı bir işlem için yapılan kontrol ve çekilen ultrasonografi sonrasında da nodül tesadüfen saptanabiliyor.

Her tiroid nodülü için ameliyat gerekiyor mu?

Tiroid bezinde saptanan her nodül için ameliyat gerekmese de tüm nodüllerin ciddiye alınması gerekiyor. Temelde riski olmayan ve bir santimden küçük olan nodüller izlenirken, bir santimin üstü veya risk grubuna giren hastalardaki nodüllere ince iğne aspirasyon biyopsisi öneriliyor. Biyopsi sonucunda, kuşkulu ya da kanser olarak rapor edilen nodülü olan hastalar ameliyat olabiliyor. Tiroid kanserleri, bugün bütün kanserler içerisinde cerrahi yöntemlerle etkin olarak tedavi edilebilen birkaç kanser türü arasında bulunuyor.

İyi huylu nodüllere de ameliyat uygulanıyor mu?

İyi huylu olduğu bilinse de eğer nodül büyükse ve büyümeye devam ediyorsa, yutma güçlüğü ve ağrıya neden oluyorsa ameliyat yapılıyor. Tiroid kanserinde ve hipertiroidi hastalarında tiroid bezinin tamamının çıkarılması tercih edilirken, iyi huylu kanser ameliyatlarında daha sınırlı tutuluyor. Büyük nodül, tiroid bezinde bulunduğu yere göre tamamen çıkarılıyor. Diğer tarafta ise hastanın daha sonraki yaşamında gereksinimi olacak olan sağlam tiroid dokusu bırakılıyor.