Menstrüal devrim

Tam 85 yıldır belirgin bir inovasyon geçirmemiş bir alan var endüstride. Şaşırtıcı bir durum bu. Televizyonlar, telefonlar, montlar, ayakkabılar teknolojiyle birlikte çılgınca gelişir ve değişirken kadın hijyen ürünleri pazarı 1931’de icat edilen tampon ile birlikte donmuş kalmış. Oysa ki maddi getirisi de büyük bu pazarın: 2017 beklentisi 15.2 milyar dolar. Neden donmuş o zaman? Bu sorunun cevabı tek yönlü verilebilecek gibi değil. Çok yönlü bir cevap lazım ve gariptir ki bu yönler daha yeni konuşulmaya başlandı. Neden?

Dünya üzerindeki 3,21 milyar kadının her birinin ortalama 30 yıl boyunca, her ay yaşadıkları bir olay bu: Regl, periyod, menstrüasyon, adet görme, ay hali… Daha birçok ismi var; fısıltıyla söylenen, saklanan, ayıp, ayıp, kirli, müstehcen addedilen. Neden? Her kadının başına gelen bir şey nasıl ayıp olur?

Bu yazıyı yazmadan önce uzunca düşündüm. İlk defa regl olduğunda tokat yiyen kızların ülkesi burası biliyorum. Buna gelmeden önce başka konu mu kalmadı çözülecek diyenler de çıkacak biliyorum. Lakin bize gelmesi daha uzun sürer diye dünyada olanlardan tarafa da mı bakmayalım?

2015 yılı menstrüasyonun sadece kadınlarca değil erkeklerce ve politikacılarca da konuşulmaya başlandığı, bu konuda kampanyalar, bilinçlendirme çalışmaları ve inovasyonların da harekete geçtiği bir yıl oldu. Çok basit. Bir kadın (Rupi Kaur) instagrama sabah uyandığında kanla lekelenmiş pijamasıyla ve yatağındaki pozunu koydu. Başka bir kadın (Kiran Gandhi) tampon ya da ped gibi herhangi bir hijyen ürünü kullanmadan maraton koştu. (Aslında hijyen ürünü kavramı da sorunlu; çamaşır suyu bir hijyen ürünü mesela; menstrüasyon kirli bir şey mi ki?)

85 yıldır yeni ürün geliştirilmemiş sektöre bu bilinçlendirme sayesinde hareket geldi. New York’lu bir grup kadın “Thinx” markasıyla adet döneminde giyilebilecek iç çamaşırları tasarladılar. Çamaşırların fiyatları 24 ile 38 dolar arasında değişiyor. Özelliği ise yıkanıp tekrar kullanılabilmeleri. Yani üç tane bu çamaşırdan alırsanız muhtemelen 5 sene civarında regl dönemlerinizde kullanabileceksiniz. Hem çevreye katkıda bulunacaksınız (atık yok), hem de cüzdanınıza.

Bir de menstrüal kap diye bir ürün var. Duygu İslamoğlu’nun Hthayat.com için yaptığı haberde menstrüal kap şöyle anlatılıyor: "Silica isimli doğal malzemeden üretilen bu kaplar içeriye yerleştirerek kullanılıyor. Günde iki ya da üç defa kabı dışarı çıkartıp boşaltıyorsunuz ve temizledikten sonra tekrar kullanıyorsunuz. En güzel taraflarından biri de, uzun süre kullanılabiliyor oluşu: 2-3 yıl boyunca tek bir menstruasyon ürünü. Hatta bazı markalarınki 10 yıl kadar kullanılabiliyor!"

Şimdi siz bu yazıyı okurken “ıyyy” diyorsanız eğer dünya sizin gittiğinizden farklı bir tarafa doğru eviriliyor bunu bilmeniz lazım. Ayrıca bu gidişatın ayıpla, günahla, kirlilikle, mahremiyetle filan da ilgisi yok. Kabul edelim. Kanıyoruz ve artık televizyonda hijyenik ped reklamları gördüğümüzde anne babamızın bizden, bizim onlardan utandığımız devirler geride kaldı. Milenyal kuşağın kadınları (belki de hiçbir ülkede) kendi bedensel fonksiyonlarından utanmayacak kadar iyi bir ilişki halindeler bedenleriyle. Bunun sonucunda da menstrüasyon ya da kullanmayı tercih ettiğiniz kelime her ne ise bu artık daha sık konuşulacak, üzerine düşünülecek ve normalize edilecek gibi gözüküyor…