Esnek dayanıklılık ya da rezilyans

Mutlu çocuk yetiştirmenin şu yaşadığımız dünyada romantik bir hedef olarak kaldığının farkında olan ebeveynler ve eğitimciler olarak artık esnek dayanıklılığa sahip çocuklardan bahsediyoruz. Çünkü dünya değişiyor; çünkü şu anda okula giden nesil yetişkin olduğunda dünya nasıl bir yere dönüşmüş olacak bilmiyoruz. Daha da bilmediğimiz çok fazla değişken var ileriye baktığımızda. Bundan 20 yıl sonra en revaçta olan meslekler hangileri olacak, hangileri tarihin tozlu sayfalarına gömülecek ya da iklimsel şartların yaşadığımız bölgelere ne gibi etkileri olacak bilmiyoruz. Bu bilinmezlik rezilyans* kabiliyetinin öneminin artmasına sebep oluyor.

Rezilyans, çocuklar için kurguladığımız hayat müfredatına eklenen yeni bir bölüm. Yeni bir hedef. Pamuklara sarıp büyütmenin tam tersi belki...

Geçen gün Uzay’la konuşuyoruz. Futbol kursuna gitmek istediğini söylüyor bana. Biraz çekinik söylüyor; biliyor ki babası da ben de futbol konusuna mesafeli duruyoruz. Yine de öyle demiyorum Uzay’a: “O kadar çok istiyorsan bizi ikna etmelisin” diyorum...

Vızıldanıyor.

Stephen Hawking’i anlatıyorum ben de...

Hastalığı yüzünden zaman içinde bedeninin kontrolünü kaybettiğini, buna rağmen sadece gözbebekleriyle kontrol ettiği bir aletle de olsa dünyanın en zor konularını çözmeye ve insanlara anlatmaya çalışmaktan vazgeçmediğini; onun bu azmi sayesinde insanlığın ne kadar çok şey öğrendiğini anlatıyorum...

Sonra da Vio'yu anlatıyorum.

1997 İtalya doğumlu eskrimci Beatrice Vio kollarını ve ayaklarını kaybetmesine sebep olan bir çocukluk çağı hastalığı geçirmesine rağmen tutkuyla bağlı olduğu eskrimden vazgeçmemiş, tüm dünyada kolları ve bacakları olmayan, tekerlekli sandalyede hareket eden tek eskrim sporcusu olarak birçok şampiyonluk kazanmış.

Hawking ve Vio’nun hikâyeleri rezilyans kapasitesinin en uç noktaları belki. Yine de hatalardan öğrenmek, arzunun peşinden gitmek, vazgeçmemek adına iki şahane örnek bu insanlar.

“Bir kadın, kolları bacakları olmadan şampiyon olabiliyorsa; bedeninin hiçbir kısmını oynatamayan bir adam evrenin sırlarını çözebiliyorsa, sen de kalbinin gerçek arzusuna kavuşmak için babanı ve beni ikna etmek için gayret edebilirsin demektir.”

Eskiden anne babaların, çocuğun hayatını kolaylaştırma görevi olduğunu düşünürdüm. Artık böyle düşünmüyorum. Hayat, birilerinin ötekinin hayatını kolaylaştırdığı, kayırdığı, rahat ettirdiği bir yol değil hiçbir zaman... Çocuk eğer aile içindeki şefkatli engelleri aşmayı denemiyorsa daha sonra karşısına çıkacak hiç de şefkatli olmayan yüzlerce engeli aşacak alıştırmayı yapamamış olacak...

Anneliğimin yedinci yılında, deneyimsel oyun terapisinin mucidi Byron Norton’dan öğrendiğim şekilde, hedef güncellemesi yapıyorum... (Norton her eylemde olduğu gibi ebeveynlikte de yönümüzü belirleyebilmemiz için hedefler koymamız gerektiğini önemle vurgulamıştı)

Kendi rezilyans tanımımı yapmakla başlıyorum işe; biraz geniş tutuyorum bunu ve oğlum için:

• Dışarıdan kontrol edilen değil, içeriden gelen bir disiplin anlayışına sahip olmasını,

• Bedenine ve ruhuna iyi bakma bilgisini içselleştirmesini,

• Yeterince gayret ederek her şeyi başarabileceğini bilmesini,

• Her daim mutlu olmaya çalışmak yerine stresle ve mutsuzlukla nasıl başa çıkacağını öğrenmesini,

• Kimseye bağımlı olmadan anlamlı ve kendisine duygusal olarak kaynak oluşturabilecek insani ilişkiler kurabilmesini,

• Etiketlere, kategorizasyonlara yapışıp kalmadan kendini tüm dünya üzerinde rahat ve evinde hissetmesini istiyorum...

Buyurun yeni bir açıdan bakalım hem kendimize, hem çocuklarımıza hem de neye benzeyeceği belli olmayan geleceğimize...

*Rezilyans ya da esnek dayanıklılık genel olarak olumsuzluklara karşı hazırlıklı olma, stres ve travmayla başa çıkabilme, zor koşullara uyum sağlama, yıkıcı deneyimlerden bir şeyler öğrenerek gelişme kapasitesi olarak da tanımlanıyor... Kırılmadan bükülebilme, eğilme, olay geçtikten sonra da eski şekline dönebilme becerisi...