Menstruasyon kabı da neyin nesi?

Epeydir “Ay Hali” adına yaraşır bir yazı yazmıyordum. Neyse ki bu hafta bununla ilgili bir iyi, bir de kötü haberim var: Kötü haber, pedler ve tamponlar sağlığımıza ve çevreye zararlı!

İyi haber, menstrüal kaplar var…

Çok eskiden papirüsler, çeşitli otlar, süngerler kullanarak adet kanamasıyla baş etmeye çalışan kadınlar, bugün her yerde reklamı yapılan (birilerinin deyimiyle kanatlısı kanatsızı televizyonlarda uçuşan) “kadın hijyen ürünleri” sayesinde regl dönemlerinde günlük hayatlarına devam edebiliyorlar. Son zamanlarda organik pedler ve tamponlar da üretilmeye başlanmış olsa bile, kanamanın yarattığı çeşitli sorunlarla baş etmeyi tam olarak beceremiyoruz sanırım.

Bu hafta sonunda adamakıllı tanışabildiğim -ama hala henüz denemediğim- menstrüal kaplar sayesinde artık becerebileceğimizi düşünüyorum!

Öncelikle işin manevi tarafına çok girmeden anlatmaya çalışayım, pedler ve tamponlarla ilgili ne gibi sıkıntılar olabilir?

- Perine bölgesi ve vajina, kadın vücudunun en hassas bölümlerinden sayılır. Pedler ne de olsa ‘yabancı madde’dir ve çok uzun süre bu bölgeyle temas halinde kalır. Hijyenik pedler, her ne kadar birçoğu steril de olsa, kullanım sırasında nemi tutarak vajinada bakteri oluşumunu tetikleyebiliyor. Kullanılan malzemeye bazı kadınlar alerjik reaksiyon gösterebiliyor veya hiç olmadı, sıcak yaz günlerinde bölge yeterince hava alamadığı için aşırı terleme, koku ve pişik gibi sorunlar ortaya çıkabiliyor.

- Hayatımız boyunca yaklaşık 400-500 defa adet görüyoruz. Her döngüde bir paket ped kullandığımızı varsayarsak, sırf bu iş için yılda yaklaşık 50 lira harcıyoruz. Ayrıca attığımız pedlerin doğaya karışması da yıllar alıyor. Düzenli olarak çöp üretiyoruz ve para harcıyoruz.

- İşlemden geçirilerek sıkıştırılan pamuktan üretilen tamponlar, pek çok açıdan petlere oranla daha pratik. Ancak tampon kullanmanın da riskleri biliniyor. Özellikle Toksik Şok Sendromu olarak bilinen hastalık riski tampon kullanımında artabiliyor. Vajina içinde üreyen bakteri, ortaya çıkan zehrin kana karışmasına dahi neden olarak ciddi sonuçlara yol açabiliyor.

- Tamponlarda kullanılan pamuk her ne kadar sıkıştırılmış olsa da, takıp çıkarırken ipçiklerin vajina içine sürtünmesiyle oluşan deformasyon da bakteri üretimini tetikleyebiliyor.

- Rahimden gelen akıntının vajina içinde tutulmasını sağlayan tamponlar, bazı kadınlarda enfeksiyona da neden olabiliyorlar.

- Adet kanamasının %65’ini emen tampon, aynı zamanda vajinal nemin %35’ini de emerek bölgenin florasında dengesizliklere neden olabiliyor.

- Pedlerde olduğu gibi, ekolojik sorunlar tamponlar için de geçerli.

***

Uzun zamandır menstrüasyon kabı ile ilgili duyuyor, araştırıyordum. Tamamen doğal malzemeden (silica) üretilen bu kaplar, tampon gibi içeriye yerleştirerek kullanılıyor. Tıbbi plastikten üretilen menstrüal kaplar da mevcut, bunlar da vücuda herhangi bir zararı kesinlikle olmayan türden. Günde iki ya da üç defa kabı dışarı çıkartıp boşaltıyorsunuz ve temizledikten sonra tekrar kullanıyorsunuz. En güzel taraflarından biri de, uzun süre kullanılabiliyor oluşu zaten. 2-3 yıl boyunca tek bir menstrüasyon ürünü. Hatta bazı markalarınki 10 yıl kadar kullanılabiliyor! Nasıl ama?

Menstrual kabı yerleştirmek, alıştıktan sonra çok kolay...

Çarşamba günü Didem Çivici’nin düzenleyip sunduğu mini seminerde kaplar hakkında daha detaylı bilgi sahibi oldum ve onun da katkılarıyla, bu yazıyı yazabilmeye sonunda cesaret ettim. İnternetten okuduklarımın yanında, Didem’in derlediği bilgileri ve kişisel deneyimlerini dinlemek daha da ikna olmamı sağladı. En güzeli de hep merak ettiğim bu kapları yakından inceleme fırsatım oldu. Resimde gördükleriniz gözünüzü korkutmasın. Gayet yumuşak ve sevimli şeyler aslında!

Aklımdaki soruların hepsine cevap aldım diyebilirim. Sık sorulan soruları zaten bizimle paylaştı da Didem. Mesela, yerleştirmek sorun olmuyor mu? Üstümüz başımız batmıyor mu?

Alıştıktan sonra, hayır. Katlayarak kabı vajinaya yerleştirmenin birkaç yolu var. Size en uygun olan şekli ve pozisyonu bulduktan sonra yerleştirirken herhangi bir sorun yaşamıyorsunuz.

Sızıntı olmuyor mu? Sağa sola oynar, kayar dönerse ne yapacağız?

Bu da kullandıkça öğrenilen bir şey. Özellikle yoğun kanamanın olduğu günlerde elbette daha dikkatli olmak gerekiyor. Ama doğru yerleştirmeyi öğrendikten sonra ister dans edin, ister yoga yapın, ister denizde yüzün; herhangi bir sızıntı olmuyor. Alışmak için de en iyi yöntem, ilk kullandığınızda evde kalıp gidişatı gözlemlemek. Alıştıktan sonra zaten varlığını bile unutuyormuşsunuz!

İçeriyi tahriş etmiyor mu?

Hayır. Tamamen yumuşak bir malzemeden yapıldığı için tamponun verdiği zararı asla vermiyor. Yerleştirildiğinde kanalın şeklini aldığı için de herhangi bir rahatsızlık hissetmiyorsunuz.

Farklı markaların farklı boyutlarda kaplarından size en uygununu seçebilirsiniz...

Bana uygun kabı nasıl bulacağım?

Menstrual kaplar farklı ebatlarda üretiliyor. Genellikle kanalı dar, doğum yapmamış genç kadınlar için küçük boylar önerilirken yaş veya doğum deneyimi gibi etkilerle vajina kanalının daha geniş olduğunu bilen kadınların büyük boyları tercih etmesi gerekebiliyor.

Regl ağrılarına herhangi bir etkisi var mı?

Olumlu yönde, evet. Didem adet sancılarının çok daha azaldığından bahsetti. Bu konuda benim yorumum şu oldu; belki de ped veya tamponla bölgeye daha çok müdahale etmiş oluyoruz, bu da psikolojik bir gerginlik yaratıyor fazladan… Ayrıca kap kullanırken kendi bedeninizle, hatta kanamanızın miktarıyla bile ilişki halinde oluyorsunuz. Kendinizi gözlemleyebiliyor, bedeninizle daha barışık oluyorsunuz. Bu da ağrıları azaltmaya yardımcı oluyor diye düşündüm.

Hep aynı kabı kullanacağız, peki nasıl temizleyeceğiz?

Her kullanımdan önce 5 dakika kadar kaynatıp dezenfekte edebiliyorsunuz. Adet dönemi boyunca da, boşaltmak için her çıkardığınızda sudan geçirip iyice kuruluyorsunuz. Dönem bittiğinde tekrar kaynatıp kaldırıyorsunuz ve bir sonraki dönemde tekrar bir kez kaynatıp kullanmaya devam ediyorsunuz.

Doktoruma sormam gerekir mi?

Eğer herhangi bir kadın hastalığından muzdaripseniz, evet. Pıhtılı kanamaya sebep olabilen miyom gibi durumlarda kap kullanmak doğru olmayabilir. Spiraliniz varsa, lohusaysanız veya herhangi bir adet-dışı sebepten kanamanız oluyorsa, kabı zaten kullanmamalısınız.

***

“Dünyayı Kurtaran Kadınlar” adlı blogunda menstrüal kaplar hakkında bilgi veren İlknur Urkun da, bu kapları kullanmaya başladıktan sonra çeşitli yazılarla, videolarla durumu herkese anlatan Melissa L.’nin açıklamalarından bazı soruları-cevapları derlemiş. Benim en çok dikkatimi çeken açıklaması şu oldu:

Peki kap bu kadar muhteşem birşeyse neden hiç duymadık? Neden televizyonda reklamı yapılmıyor ya da marketlerde satılmıyor? Neden dünyadaki tüm kadınların kaplardan haberi yok?

Melissa L.: Bu soruları çok sık alıyorum. Bunun en önemli sebepleri:

1- Bu kaplardan büyük fabrikalarda günde 100 binlerce üretilemiyor. Dikkatli bir şekilde, çok temiz ortamlarda (genellikle ameliyathane koşullarında) üretilmeleri gerekiyor.

2– Kapların üretim ve satışı yüreklerini bu işe koymuş insanlar tarafından yapılıyor. Üretici firmalar bir kaç istisna dışında genellikle küçük şirketler ve böyle medikal bir ürün üretmek oldukça masraflı.

3- Kaplar çok uzun ömürlü olduğundan tek kullanımlık ürünler gibi aynı müşteriye tekrar tekrar satış yapılıp sürümden kazanılmıyor. Dolayısıyla milyon dolarlık reklam kampanyaları yürütemiyorlar. Tanıtım işi distribütörlerin internet siteleriyle ya da kullananların kulaktan kulağa aktarımlarıyla sınırlı kalıyor.

Bunların farkında olmayan kadınların reklamlarda ya da marketlerde görmedikleri bir ürünün iyi olmadığını düşünmeleri normal. Benim hep kullandığım bir örnek var..." Protez bacakları ya da kalp pillerini de marketlerde görmüyoruz."

Anlayacağınız, ben ikna oldum ve ilk fırsatta deneyeceğim. Sırf ataerkil kapitalist sistemin işine gelmediği için keşfedildiği 1930 yılından beri bir türlü hak ettiği değeri ve ilgiyi göremeyen bu kapları artık hepimizin bilmesi gerekiyor. Belki tercih etmeyeceğiz ama en azından, daha doğal bir seçeneğimiz olduğunu biliyoruz artık.

Kendi vücudumuza yabancılaştığımız bir çağda her ay yaşadığımız bir kanamaya ve kullandığımız ürünlere “tıbbi atık” muamelesi yapmayı da bırakırız belki.

Konuyla ilgili bilgi almak için Didem Çivici'ye veya İlknur Urkun'a mail yazabilirsiniz: didemcivici@hotmail.com

ilknur.urkun@gmail.com

Ayrıca olumlu veya olumsuz, deneyimlerinizi veya fikirlerinizi paylaşmak isterseniz ben de buradayım tabii. (dislamoglu@hthayat.com'dan da bana ulaşın!) Menstrual kap kullanmak isteyen, merak eden bir sürü kadın olduğunu (veya olacağını) biliyorum ve bu konuyu sadece kullandığım bir ürünü değiştirmek olarak değil, bir kadın meselesi olarak da önemsiyorum. Umarım daha fazla kişinin sihirli kaplardan haberdar olması çok uzun sürmez!