Adaletin göz bağı

Çok değil 7 yıl önce, Anayasa Mahkemesinin yeni hizmet binasının açılışı ekranlardan yayınlanıyordu. Törenden görüntülerde binanın girişine yeni bir heykel konduğu fark ediliyordu.

Heykel adliye binalarında bulunan adalet tanrıçasına benzese de epey farklı bir görüntüsü vardı. Öncelikle kıyafeti değişmişti. Artık eskisi gibi elbise değil, şalvar giyiyordu. Heykeli yapan, "ben adalet tanrıçası yapmadım sadece 1922 yılına ait bir puldan aldığım o zamanki kıyafet içinde olan bir Anadolu kızının heykelini yaptım" diyordu. Ancak heykel buna rağmen elindeki terazisi ve kılıcıyla, Avrupa Hukuk Sisteminin mahkeme binalarındaki adalet tanrıçası Themis‘e benziyordu. Bir başka önemli farkla. Heykelde göz bağı yoktu.

O günü unutmuyorum. Bir süre önce bir arkadaşımla konuyu yeniden konuşurken şaşırdım. Heykelin göz bağının açılmış olmasına benim kadar itiraz etmemesi bana garip geldi. Çünkü bunu gördüğümde o an için ne gibi bir fark yaratacağını bilemesem de bir şeylerin değiştiğini anlamıştım. Semboller değişiyorsa önemli bir şeyler değişiyor demektir.

Themis bir Yunan titanı. Batının adli sisteminde önemli bir simge olduğu doğru ama aslında ilahi ve evrensel adaleti temsil ediyor. O çağlarda önceleri çıplak olan Themis zamanla giydiriliyor, açık olan gözü kararlarında objektif olsun, ayrım gözetmesin diye bağlanıyor.

İnsanoğlu ilahi adaleti göklerden yere indirirken adaletin simgesi kadın da şekilden şekle giriyor, oynanmadık yeri kalmıyor.

Heykelin ayağının altındaki kitap yasaları temsil ediyor yani bilgiyi. Hukukun bir bilim olduğuna inanmakta zorlansak da öyle. Hukuk bir sosyal bilim.

Üstelik inanç ile bağını ne kadar inkar etsek de doğuda da batıda da ilk kaynaklarını dini metinlerden alıyor. Belirli aşamalardan sonra öncelikle de batıda laik bir sisteme dönüşüyor.

Son yıllarda etrafımdaki her kesimden insandan 'adalete inanmıyorum' cümlesi belki de en sık duyduğum cümlelerden. Ülkenin yargı düzeninin çok uzun yıllardır bir türlü ideolojilerden kopup olması gereken bağımsız eksene oturmadığını hepimiz biliyoruz. Bu sebeple toplumun adaletle olan gevşek bağları giderek daha da zayıflamış durumda.

Tüm bunların şaşılacak bir yanı yok elbette. Eskiden Themis gözü bağlı sanılırken bile çaktırmadan aradan bakıp dinci laik ayrımı yapardı. Sonra bağ açıldı sizden mi bizden mi diye bakmaya başladı. Bugünse şaşkınlıktan gözleri yuvalarından uğramış gibi görünüyor.

Yakında emekliliğini isteyip, sonra da kendine SGK'dan numaralı yakın gözlük yazdırsa, ona bile şaşırmayız artık.