Hamilelikte hafta hesabı

Evde gebelik testi pozitif çıkmıştır. Aile cümbür cemaat sevinçle muayeneye gelir, muayene sonunda "kaç haftalık olmuş?" diye sorarlar. Doktor da ultrasonda bebeğin boyunu 1 cm ölçer ve "6 haftalık" der. Aile büyükleri, herkes birbirine tuhaf tuhaf bakar ve "Neeey, düğünümüz daha 1 ay önce oldu, bu kız nasıl 1,5 aylık hamile olur?!" derler. Sonra uzun uzun anlatmaya çalışır doktor, hesabın son adet tarihine göre yapıldığını.

Meslek hayatımın başında bu acemiliği ben de yaşadım. Artık böyle yanlış anlaşmalara yol açmayacak şekilde ifade ediyorum bebeğin kaç haftalık olduğunu. Bugünkü yazım gebelik yaşı üzerine...

Rahim adet görme ile birlikte kendini her ay olduğu gibi olası bir gebeliğe hazırlar. Rahim iç duvarı kalınlaşır, bebeği içinde besleyip büyütmeye uygun bir ortam yaratılır. Bu yaklaşık 14 gün sürer. Bu sırada yumurtalıktaki yumurtalardan biri olgunlaşır ve tüm koşullar uygun olunca içinde bulunduğu keseden dışarı çıkar, ki buna "yumurta çatladı" denir. Negatif ifadeleri doğumda olduğu burada da sevmiyorum. Çatlayan patlayan birşey yok ortada, doğru ifade "yumurtlama gerçekleşti"dir.

Yumurtlamanın ne zaman gerçekleşeceği belli olmaz. Bazı kadınlar yumurtlamanın olduğu tarafta birkaç saat hafif kasık ağrısı hissedebilirler. Yumurta döllenmezse, yani gebelik oluşmazsa yumurtlamadan 14 gün sonra rahim kendini adet ile yeni bir döngüye hazırlar. Adet gördüğünüz gün geriye dönük tam 14 gün önce yumurtladığınızı söyleyebilirsiniz, ama bir sonraki yumurtlamanın ne zaman olacağını söyleyemez, sadece tahmin edebilirsiniz. Hep düzenli adet gören biri olarak sizin döngünüz 28 günde bir ise, muhtemelen adetin başlangıcından (28-14=) 14 gün geçince yumurtlama olacaktır.

Yumurtlamanın hangi gün gerçekleştiğini tam olarak bilme şansımız olmadığından, tam olarak hangi gün gebe kalındığını bilemeyiz. Ama elimizde son adet tarihi var. Pratik olsun diye gebelik süresi hesaplamaları son adet tarihinden itibaren yapılır. O gün gebeliğin 1. günü kabul edilir. Yani 14. güne gelindiğinde hesaplama çarkı sizi 2 haftalık gebe gösterir ama aslında daha o gün gebe kaldığınız gündür. Aradan yine 14 gün geçip, adet olmanız gereken gün gelip olmadığınızda, yani gebe olduğunuzu fark ettiğiniz gün, hesaba göre 4 haftalık gebesinizdir, ama bebek oluşalı daha 2 hafta olmuştur.

Gebelik süresi bilindiği gibi 9 ay 10 gündür. Bunun tıbbi takvimde karşılığı 40 haftanın dolmasıdır. ("40+0" diye yazılır, yani 40 hafta dolmuş, üzerinden de 0 gün geçmiş anlamında) Her ay 4 hafta olduğuna göre "gebelik (40/4=)10 ay sürer" gibi bir karışıklık çıkıyor bu durumda. Bunun bir sebebi hesabın gebelik oluşmadan 2 hafta önceki adetin başlangıcından hesaplanmasıysa da, bir sebebi de her ayın (4 hafta x 7 gün=) 28 gün değil, Şubat ayı hariç 30 yada 31 gün sürmesi.

Gebelikte bir sorun ile karşılaşıldığında gebelik yaşının tam olarak ne olduğu çok önemlidir. Örneğin "5 aylık gebe" dendiğinde 18-24 hafta kastediliyor olabilir. 4. ayın bitip 5. ayın başladığı günün tıbbi hesaptaki karşılığı 21+0 ama 19 haftalık gebe de kendini 4,5-5 aylık anlamında 5 aylık sayabilir, 23 hafta gebe de kendini 5-5,5 aylık anlamında 5 aylık sayabilir. Bu nedenle tüm dünyada doktorlar ve ebeler son adet tarihini 1. gün sayan hafta hesabını kullanıyorlar. Böylece her haftadaki gebeliğin durumu hakkında ortaklaşa bir dil olmuş oluyor. Tam tamına gebelik yaşını belirtmek için de "biten hafta sayısı + gün" kullanılıyor. Yani 8+4 günlük gebe 8 haftayı doldurmuş üstüne 4 gün daha geçmiştir. Yani 9uncu gebelik haftasının içindedir. Günler tam belli değilse 8-9 haftalık da denebilir.

Adet günü geçtiği gün (yani bebek oluşalı 2 hafta olduğu zaman) 4+0 kabul ediliyor.

Bebeğin yaklaşık 1,5 cm boya ulaştığı zaman 8+0

Bebeğin organlarının tam olarak oluştuğu dönem 12+0. Anne karnındaki bebeğe bundan önce embriyo, bundan sonra fetus denir.

22-24 haftalarda bebek 500 grama ulaştığında doğarsa yaşayabilir sınıra ulaşmıştır. Bundan öncesi düşük, sonrası erken doğum kabul edilir.

28 haftadan önce doğan bebekler extrem prematürdür. Bebek doğarsa, uzun süre yoğun bakımda tedavi edilerek yaşatılmaya çalışılır.

34 haftaya kadar her geçen gün bebeğin sağ kalma şansı artar, erken doğuma bağlı uzun vadeli sıkıntı yaşanma ihtimali azalır. Bu nedenle erken doğma tehlikesi varsa doğum mümkün olduğunca geciktirilmeye çalışılır.

37 haftaya kadar doğum olursa bu erken doğumdur, bebek belli sıkıntılar yaşayabilir, ama genelde sorunsuz atlatılır.

40+0a Beklenen Doğum Tarihi (BDT) denir, 9 ay 10 günün dolduğu tarihtir. Ama her bebek 9 ay 10. gün doğmaz. Kimi 9 ayını doldurduğu gün doğar, kimi benim gibi 9 ay 20 günlük.

Zamanında doğan bebeklere tıbbi konuşmada TERM yada MİADINDA deriz. "Term"i kimse anlamaz, "Miad" da hem Arapça, hem de eskimiş bir kelimedir. Sözlük anlamı "Bir şeyin yapılması için tanınan süre"dir, doğru tercümesi "kullanma süresi"dir. Kullanılışı "miadı dolmak" veya "miadı gelmek" şeklindedir. Ama konu gebeliktir, konserve kutuların üzerindeki gibi bir son kullanma tarihi değildir kastedilen. Gebelik süresi ortalama 280 gündür. 280. gün bebek doğmalıdır diye bir kural yoktur. Aynı bir ağaçta, aynı daldaki 2 meyvenin bile olgunlaştığı günün aynı almadığı gibi.

"Hangi gün doğacak bu bebek?"

Bu soruya cevap verebilecek bir şey keşfedilirse harika olurdu. Ama 9 ay 10 gün artı eksi 10 gün en muhtemel olmak üzere 5 haftalık bir dönemde doğan bebeklere miadında doğmuş bebek diyoruz. Buna göre:

37 hafta 0 gün ve 38 hafta 6 gün arası ERKEN MİAD

39 hafta 0 gün ve 40 hafta 6 gün arası TAM MİAD

41 hafta 0 gün ve 41 hafta 6 gün arası GEÇ MİAD kabul edilir

MİAD AŞIMI diyebilmek için 42 hafta 0 gün bitmiş olmalıdır. Yani size verilen beklenen doğum tarihinden 2 hafta sonrasına kadar hala miaddır, hala bebeğin doğması için "zamanıdır". 38+3 doğan bir bebeğe de "erken doğdu" demiyoruz, 41+3 de doğan bebeğe de "geç doğdu" demememiz gerekir. En fazla beklenen doğum tarihinden önce ya da sonra doğdu denebilir.

Bebeklerin tamamına yakını 42+0 olana kadar doğar. O tarih geçip de doğmayan bebeklerde doğumun başlaması ile ilgili bir sorun vardır, ya da tarih hesabında bir problem söz konusudur. Tarih tekrar kontrol edildiği halde gerçekten 42 haftayı doldurmuş ama hala doğum başlamamış gebeliklerde miad aşımı söz konusudur ve bu bir patolojidir.

Peki miad aşımı riskleri nedir, kakasını yutar diyorlar, neden beklenen doğum tarihinden sonra sık kontrol yapılıyor, neden beklenmek istenmiyor? Bu sorulara haftaya, bir sonraki yazımda cevap vereceğim.