Kendini ifade etme sanatı

İnsan, biyolojik olarak konuşma konuşma becerisi ile donatılmış bir canlı. Ancak vücudumuzun konuşma işlevini yerine getirebilecek donanıma sahip olması, iyi iletişim kurabileceğimiz anlamına gelmiyor. İyi iletişim için sadece teknik altıyapıya sahip olmak yeterli değil maalesef...

Peki iyi iletişim nedir? İletişim, öncelikle kendini iyi ifade edebilmekle başlar. Ancak kendini ifade edebilmek de aslında konuşmamızı sağlayan biyolojik donanım gibi doğuştan sahip olduğumuz bir beceri değildir. Kendini iyi ifade edebilmek, uzun bir süreç sonunda ulaşılabilecek doğal bir sonuç gibidir ve bu süreç öncelikle kendi iç dünyasını iyi keşfetmiş olmakla başlar.

İç dünyamızı keşfetmek, belli bir yaşam tecrübesi gerektiren bir süreçtir. Yaşamımızın ilk yıllarında basit yaşam görevlerini yerine getiririz; yürümeyi öğrenmek, konuşmaya başlamak, kelime haznemizi ve sosyal çevremizi genişletmek, toplum içinde yaşam kurallarını öğrenmek gibi... Bir yandan da temel duyguları tanımaya ve kendi açımızdan hangi şartlarda hangi duygunun ortaya çıktığını deneyimlemeye başlarız. Bu aşamada bu duyguların adını koyabiliyor ve gereğini yapabiliyor olmak, iç dünyamızın haritasını çıkarabilmek için çok belirleyici rol oynar. Yaşam deneyimlerimiz sırasında uyanan duygularımızı tam teşhis edemez ve bu duyguların dışavurumu konusunda blokajlar yaşarsak, kendimizi tanıma konusunda öğrenmemiz gerekenleri öğrenememiş oluruz. Bir süre sonra içimizden geleni fark edemez ve ortamın/şartların bizden talep ettiği yönde davranışlar/tepkiler sergiler oluruz.

Burada özellikle vurgulanması gereken, kendini iyi ifade edebilme yolunda sadece duyguların farkındalığı, tanımlanabilmesi ve dışarıdan müdahale olmaksızın dışavurumunun yeterli olmayacağıdır. Çünkü bazı şartlarda duyguların şiddeti artabilir, kontrolü güçleşir ve bu seviyeyle baş edebilmek için bir emniyet sistemine ihtiyaç duyarız. Kısacası duygularımızı dışa vurabilmek kadar, gerektiğinde kontrol altında tutabilmeyi öğrenmek de iç dünyamızı keşif yolculuğunun bir parçasıdır.

Kendimizi iyi ifade edebilme sürecinde, duygu dünyamızı iyi tanımış olmak dışındaki diğer aşama ise düşüncelerimizi izleyebilmek, derleyip toparlayabilmek ve berrak bir zihinde tutabilmektir. Ancak burada, duygu dünyasında pek olası olmayan bir tuzak bulunur: Bize ait olmayan düşünceler, önyargılar, sabit fikirler, inançlar, vs... “Bize ait olmayan”dan kasıt, yaşam hikayemiz boyunca etkilendiğimiz aktörlerden (aile bireyleri, arkadaşlar, eğitmenler, vs.) devraldığımız “iç yasa” niteliğindeki görüşler, inanışlardır. Bunların tamamıyla özümüzü yansıtıp yansıtmadığını, ara sıra derin analizler yaparak tespit edebiliriz. Zaten onaylıyor gibi görünüp de tam olarak eyleme geçiremediğimiz birçok düşüncede bu durum mutlaka kontrol edilmelidir.

Son olarak, kendini iyi ifade edebilmede içinde bulunulan kültürde/coğrafyada hakim olan dili iyi bilmek ve doğru kullanabilmek çok önemli rol oynar. Konuştuğunuz dile iyi hakim olmak ve duygularınızı/düşüncelerinizi yanlış anlamaya mahal bırakmayacak şekilde net ifade edebilmek istiyorsanız mutlaka çok okumalı, mümkün olduğunca zengin bir kelime dağarcığına sahip olmalı ve belki de ara sıra günlük tutar gibi kendinizi yazılı biçimde ifade etmeye çalışmalısınız.

Toparlayacak olursak; sağlıklı iletişimde ve kendini ifade etmede en belirleyici faktörler duygu farkındalığı ve kontrolü, berrak bir zihin, derli-toplu düşünceler ve son olarak güçlü bir dil hakimiyetidir. Bu seviyeyi yakaladıysanız, geriye sadece karşı tarafı dikkatle dinleyebilme ve onun ifadelerini değiştirmeye çalışmadan olduğu gibi kabul edebilme becerisi kalır. Çünkü iletişimde asıl hedef, anlaşılmak olduğu kadar anlayabilmektir... Anlayabilmek için de antenlerinizin ayarını karşı tarafın iç dünyasına yöneltmeniz gerekir. Bu karşılıklılık ilkesi geçerli olduğu sürece, herhangi bir iletişimin başarısız olması imkansızdır.