Yas tutanı tutmak

Öncelikle, bu yazıyı tamamı ile ben yazmadım. İki hafta önce yaptığım “Yasınızı tutarken nasıl ağırlanmak isterdiniz/istersiniz?” çağrıma gelen cevaplarla şekillenmiş bir yazı oldu. Yazıya kelimeleriyle ve/veya kalpleriyle eşlik etmiş olan herkese şükranım büyük. Sağ olun.

Neden bu yazı? Çünkü ne yas tutmayı ne de yas tutan birini ağırlamayı bilmiyoruz. Yas cahiliyiz.

Yas içindeki biriyle nasıl konuşulur? Yas tutan kişi neleri duymakta zorlanır? Öğrenmek ister misiniz?

Siz yas tutanlar belki de ihtiyaçlarınız bu yazıda kelimeler dökülmüşken, bunu başkalarıyla paylaşmak ister misiniz?

Yas, her ne kadar çok katmanlı ve kişiye göre değişen bir süreç olsa da yas tutma sürecindeki bir kişiyle birlikteyken aşağıdakilere dikkat eder misiniz?

1- Yas, tutana aittir.

Herkesin yası kendine özgüdür. Sizin başınıza geldiğinde belki yasınızı farklı tutmak isteyebilirsiniz ama unutmayın bu yas size ait değil.

Kimi yalnız kalarak kendi yasıyla kavrulmayı, kimi sadece çekirdek ailesiyle birlikte olmayı, kimi kalabalığı ister.

Kimi daha çok, kimi daha az ağlamak ister.

Kimi ölen kişinin anılarından bahsetmek, kimi sessiz kalmak ister.

Herkes yasını farklı yaşamak ister.

2- Karşındakinin yasını kategorize etme.

Yasın küçüğü veya büyüğü yoktur. Yasın, o kişi için bir anlamı ve ağırlığı vardır.

“Bunun için mi yas tutuyorsun?” deme. Unutma, “Cehennem acı çektiğimiz yer değil, acı çektiğimizi kimsenin bilmediği yerdir.”

3- Karşındakinin olduğu haline izin ver.

Acı hissetmesinden, isterse ağlamasından çekinme. İniş çıkışlı ruh halini yadırgama. Bir an sessiz kalmasını, bir sonraki an ağlıyor olmasını eleştirme. Bunlar yas sürecinin önemli parçalarıdır.

4- Bir öneride bulunmadan önce bunu duymaya ihtiyacı olup olmadığını sor. Rızasını al.

Hatırla, onun yükü ağır. İyi niyetlerle olsa bile söyleyeceğimiz her şeyin onun yükünü arttırabileceğini unutma.

5- Yanında ol, ihtiyacı olan sadece şahitliğin olabilir.

Şahitliğin içinde diyalog, karşındakinin söylediklerine cevap vermek/müdahale etmek yoktur. Bazen sadece sessizlik içinde o insanın yanında bulunmak en büyük hediyedir. Ona, zamanını ve sessiz mevcudiyetini ver.

6- Onlarla birlikte yavaşla.

Ruhumuz ancak yavaşlayarak ölüm ve kayıpların getirdiği acıyla hemhal olabilir. Güçlenmek için yavaşlamak gereklidir. Yas tutanlarla birlikte sen de yavaşla, eğer karşındaki yavaşlamıyorsa ona sen hatırlat.

7- Karşındakinin haline acıma.

Acıyarak yaptığın yorumlar kalıcı yaralara sebep olabilir. Yas içerisindeki kişinin ruh halinin ne kadar hassas olduğunu unutma.

8- Tavsiyeler verme. Teşhis koyma. İmkânsızı iyileştirmeye, düzeltmeye çalışma.

Yas, yaşanarak içinden geçilen bir süreçtir. Bu süreç boyunca yaşanılan acılar çok gerçek ve ağırdır. Senin tavsiyelerinle ‘’düzelecek’’ bir durum olmadığını lütfen sıklıkla kendine hatırlat.

“Artık çok uzadı. Bence doktora gitmen gerek”

“Yatıştırıcı alırsan iyi olur”

“Kendini izole etme. Toplum içine karış”

“......yaparsan kafan dağılır”

9- Basmakalıp cümleler kullanma.

O an için karşındakinin hiçbir ihtiyacını karşılamayan ve yas sürecine hizmet etmeyen klişe laflar etme. Bunlar dışında söyleyecek bir şey bulamıyorsan sessiz kal.

“Hayat devam ediyor”

“Zaman her şeyin ilacı”

“Geçecek”

“Üzülme”

“Güçlü ol”

“Seni daha iyi gördüm”

10- Fazla soru sorma.

Merak ettiğin şeyler karşındakini yorabilir, zorlayabilir. Her detayı bilmek zorunda değilsin. Soru sormadan da destek olabilirsin.

11- Yapılması gereken işlerde yardımcı ol. Varlığını hissettir.

“İhtiyacın olursa beni ara” değil.

“Neye ihtiyacın var ?” diye sor.

Karşındaki sana yük olmaktan çekiniyor olabilir. Üzüntüsünün ağırlığıyla yapılması gereken rutinleri kaçırıyor olabilir. İzni çerçevesinde dâhil ol. Pratik ol. Rutinlerden üstlenebildiklerini üstlen. Evini temizle. Arabasını yıka. Köpeğini dışarı çıkar. Çocuğuna ders yaptır. Gerekirse alışveriş yap.

Ondan seni aramasını bekleme.

Ortadan kaybolma.

Yardımların sürdürülebilir olsun.

12- Bu süreç seninle ilgili değil.

Yas süreci içindeki bir kişiye destek olmakta zorlanabilirsin. İhmal edilmiş ve incinmiş hissedebilirsin. İlişkinizin en iyi dönemlerini yaşamıyor olabilirsin.

Karşındakinin tepkilerini kişisel alma.

Yargılama.

Sabırlı ol.

Ve en önemlisi saygını, sevgini, şefkatini ve anlayışını eksik etme.

Yazının İngilizce versiyonu "Holding the Griever"ı okumak için tıklayın!