Sütü sağmak mı, emzirmek mi?

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve UNICEF, bir bebeğin beslenmesi için dört aşama sıralamıştır:

1. Emzirmek (Fresh)
2. Sağılmış Annesütü (Frozen)
3. Başka Bir Annenin Sütü (Donor)

Eğer bunların hiçbiri yoksa,

1. Formül Süt (ABM)

Bir bebeğin beslenmesi için en sağlıklı yol emzirmektir. Çünkü emzirmek, bebeğin en doğal yolla beslenmesi ve anne sütünü üretilir üretilmez taze olarak almasıdır. Emzirmek, bebeğin beslenmesinin yanı sıra, hem annenin, hem de bebeğin ihtiyaç duydukları bağı kurmalarını sağlar. Annenin sütünü bebeğinin ihtiyacını karşılayacak oranda artması için en kolay ve en hızlı yoldur. Emzirme yoluyla, aynı zamanda, anne memesinin anatomik olarak doğal yapısı sayesinde, bebeğin diş ve damak yapısının sağlıklı gelişimi desteklenir. Anne sütünde bebeğin sağlıklı gelişimi için ihtiyacı olan bağışıklık bileşenleri bulunur. Ancak bunun için bir diğer kaynak da annenin solunumunda ve teninde bulunan yararlı bakteri kolonileridir. Emzirme yoluyla bebek bu kolonilerle tanışır ve bağışıklık sistemi güçlenir. Emzirmek, anne ve bebeğin uzun saatler bakışmasının ve ten tene olmasının yoludur. Bir bebeğe, sadece annesinin yaşatabileceği eşsiz bir duygudur.

Anneler, sütlerini elbette sağma yoluyla da bebeklerine verebilirler. Sağma ve emzirme, bir bebeğin anne sütü almasının iki farklı yoludur. Yukarıda söz edildiği gibi emzirmenin sağmaya oranla tartışılmaz bir üstünlüğü söz konusudur. Annelerle, sağma işleminin avantaj ve dezavantajlarını paylaşmak bu anlamda son derece önemlidir.

Bir anne sağma işlemini ne zamanlar yapmalıdır?

Bazen annelerin süt salgıları, ilk aylarda bebeğin ihtiyacından fazlasını üretebilir. Bebeğin memeyi tam olarak boşaltması gereklidir. Ancak, bebek memeyi uzun süre emdi ve doygunluk sinyalleri gösterip uzun bir uykuya daldı ise, anne memeyi sağmalı; yani, memenin tam olarak boşalmasını sağlamalıdır. Bunun dışında sağma yöntemi şu durumlarda uygulanabilir:

• Bebeğin emme refleksi tam gelişmemiş olarak erken doğduysa.
• Doğumdan sonra herhangi bir zamanda memede anneyi rahatsız edecek ölçüde, bebeğin ihtiyacından fazla süt varsa.
• Bebeğin memeyi ememediği özel durumlarda, anne pompa yardımıyla meme ucu uyarımını sağlayarak süt üretimini korumak istiyorsa.
• Anne iş hayatına geri dönmüşse.
• Anne, özel durumlar için dondurucuda birkaç poşet sütü bulunsun istiyorsa, sağma işlemi kabul edilebilir.

Peki, hangi durumlarda sağma işlemi önerilmez?

• Anne, emzirmek yerine sütünü her zaman sağarak vermeyi tercih ediyorsa.
• Anne, "Emzirdiğimde bebeğimin ne kadar süt içtiğini göremiyorum, sağdığımda gördüğüm süt beni rahatlatıyor" diye düşünüyorsa.
• Anne, sosyal ortamlarda emzirmekten çekindiği için dışarıda sütünü her zaman sağarak veriyorsa.
• Anne geceleri uzun uyumak ya da uyanmamak için sütünü stokluyorsa.

Emzirmek yerine tercih edilen sağma işleminin riskleri neler olabilir?

Sağma sonucu alınan süt miktarı anneyi rahatlatıyor olabilir.

Ancak;

• Alınan süt miktarı, emzirmek yerine sadece sağma işlemi yapıldığı sürece gerileyebilir.
• Kimi annelerin sağma sonucunda aldıkları süt miktarı, kendileri tarafından yeterli bulunmayabilir. Bu da, moral bozucu bir neden olabilir. Oysaki, bebeği için yeterli sütü ürettiği halde, sağma işleminde az miktarda süt alan pek çok anne vardır.
• Emzirilen bebek, her zaman sağmaya oranla daha fazla süt alır.
• Bebek emzirildiği sürece kurulan bağ ve ten ilişkisi, bebeğin beslenmek kadar öncelikli bir ihtiyacıdır.
• Bebek emzirildiği sürece, annenin uzun yıllar emzirme ve yeterli süt üretme imkanı artar; fakat aynı düzende sağma işlemini yıllarca sürdürmek çok zordur.
• Sağma işlemi sırasında meme ucunun uyarımı, emzirmede olduğu kadar kuvvetli olmaz. Bu da süt üretimini olumsuz etkileyebilir.
• Anne sosyal ortamlarda emzirmekten çekinmemeli, bebeğinin açlığına öncelik vermelidir.
• Bazı anneler gece daha uzun uyuyabilmek adına gece emzirmelerini bırakıp bebeklerini sağılmış sütleri ile besleyebilirler. Ancak, gece sütü, o an, o dakikada çok kıymetlidir ve anneler geceleri uyanıp emzirmeye özen göstermelidir.

Pek çok annenin sağma yöntemini tercih etmesinde süt miktarını görmek istemenin büyük rol oynadığı görülmektedir. Oysaki, anne sütünün miktarı üzerine bir rakam telaffuz etmek doğru değildir. Dünya Sağlık Örgütü, çok açık bir ifadeyle, emzirilen bebeğin aldığı anne sütü miktarının ölçülemeyeceğini belirtir. Bu noktada annenin sütünün yeterliliğinde esas ölçütler bebeğin ay sonundaki kilo alımı, dolu bez sayısı ve mutluluğudur. Bu ölçütleri kısaca açalım; ilk altı ay için, aylık kilo alımı 500-1000gr. arasında ve günde her biri yumurta ağırlığında olan 5-6 adet bez alınıyor ise bebeğin anne sütü alımı yeterli kabul edilmelidir (DSÖ).

Özetle annelerimiz bilmelidirler ki; bebekler emzirildiği sürece sağmaya oranla daha fazla süt alırlar ve anne emzirdiği sürece süt üretimi, sağmaya oranla daha fazla artar. Emzirmek, sağmaya oranla daha konforludur ve bebeğin anne sütü alımının sürdürülebilirliği açısından daha etkilidir. Anne ve bebeğin bağı açısından ise, emzirmek eşsiz ve benzersizdir.

Yararlanılan Kaynaklar:

1. UNICEF, WHO, UNESCO: Facts for life: A Comminication Challenge. New York: UNICEF 1989; p.20.
2. Bowles, B.B., Leache, J., Starr, S., Foster, M.: Infant feding preferences card. J Hum Lact 1993; 9: 256-58.