Emzirme döneminde hamilelik

Aileye katılan her bebek, o aile için büyük bir sevinç kaynağıdır. Ancak, çocuk sahibi olmanın beraberinde getirdiği sorumluk duygusu, aileleri çoğu zaman belli planlar yapmaya yöneltebilir. Günümüzde, özellikle büyük kentlerde yaşayan anne ve babaların, sahip olacakları çocuk sayısını ve doğum aralıklarını planladıkları görülmektedir. Bu durumda da aile, doğum aralıklarını planladığı sürece doğum kontrolü yapmak durumunda kalabilir.

Yaygın bir inanışa göre, emzirmenin doğum kontrolü sağladığı düşünülmektedir. Yapılan araştırmalar, emziren annelerde genellikle ilk 6-7 aylık dönemde yumurtlamanın gerçekleşmediğini ve emzirmenin önemli bir amenore (üretken çağdaki kadınların adet olmama durumu) nedeni olduğunu ortaya koymuştur. Ancak, bilimsel olarak emzirmenin gebelikten koruyucu olduğuna ilişkin herhangi bir kesinlik telaffuz edilmemektedir. Bu nedenle, emziren bir annenin ilk 6 ayda %2 oranında ve ilerleyen aylarda da daha yüksek bir oranda hamile kalma olasılığının söz konusu olabileceği bilinmektedir.

Eğer bir anne, birden fazla çocuk sahibi olmayı planlıyorsa, bilimsel olarak iki bebek arasında olması önerilen süre/yaş aralığı 39 ay olarak belirlenmiştir. Bu süre katı bir öneri olmamakla birlikte bu rakamın nedeni, ilk bebeğin 24 ay emzirilmesi, anne vücudunun 6 ay dinlenmesi ve yaşanacak olan 9 aylık yeni gebelik döneminin toplamıdır. Bu sürenin kararı tamamen annenin tercihidir. Anneler, ilk bebeklerini emzirmeye devam ederken, aynı zamanda hamile kaldıklarında, genellikle karınlarındaki bebeğin gelişimi yönünde endişe ederler. Oysaki dünya çapında pek çok kadın, bir sonraki gebeliği sırasında bir önceki çocuğunu emzirmeye devam etmektedir. Özellikle de, geleneksel toplumlarda bu kadınların sayısı oldukça yüksektir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), bebeklerin en az 24 ay emzirilmelerini önermektedir. Bu nedenle, bir çocuk emziriliyorken hamilelik sebebi ile onu sütten erken kesmek, onu bir anlamda anne sütünde mahrum bırakmaktır ve DSÖ’nün önerisine göre de bu doğru bir karar olmayacaktır. Buna göre, annenin gebeliği normal devam ettiği sürece ilk çocuk, sağlıklı gelişimi için emmeye devam etmelidir.

Bir anne emzirme dönemi içinde gebe kaldığında neler yaşayabilir?

Yapılan bazı araştırmalarda, hamilelik sırasında emzirilen çocuğun, pek azının emmeyi kendiliğinden bıraktığı gözlemlenmiştir. Kadınların bir kısmı, orta hamilelik döneminde süt üretiminde düşüş yaşadığını rapor etmiştir. Ancak, yaşanılan hormonal değişimler nedeniyle süt üretiminin düşmesinin mümkün olup olamayacağı yönünde yapılan incelemelerde, anlamlı bir yanıt elde edilememiştir. Aynı zamanda bazı kadınlar, hamilelik döneminde emzirmeye devam ettiklerinde meme uçlarında bir hassasiyet oluştuğunu rapor etmişlerdir. Bilimsel olarak araştırıldığında, annenin sütünde doğuma yaklaşıldığı dönemde bir tat değişikliği meydana gelmiş ve sodyum konsantrasyonunun arttığı, laktoz konsantrasyonunun ise düştüğü görülmüştür. Bu da, doğuma yaklaştıkça sütün içeriğinin yeni bebeğe göre değişim geçirdiğini ortaya koymaktadır. Yapılan araştırmalara göre, annenin emzirme döneminde fazladan bir beslenme rutini takip etmesine gerek yoktur. Ancak, hamilelik döneminde beslenme önemlidir ve gebe bir anneye dengeli beslenmesi önerilmektedir.

Gebe bir annenin ilk çocuğunu emzirmeye devam etmesine ilişkin sağlık profesyonellerinin genellikle yaşadıkları en ciddi endişe; emziren annenin vücudundaki oksitosin reseptörlerinin aktivasyonunun, karnındaki bebeğin erken doğmasına neden olup olmayacağı yönündedir. Ancak, gebelik normal devam ettiği sürece bu konuda endişeye neden olabilecek, herhangi bir örneğe rastlanmamıştır. Yapılan bilimsel incelemelere göre, anne vücudunun bu sırada progesteron ve oksitosin dengesini korumakta olduğu düşünülmektedir.

Ayrıca, yapılan kapsamlı çalışmalarda, hamilelik döneminde emzirilen çocuğun sağlığında olumsuz bir değişiklik olmadığı gibi, yeni doğan bebeğin de gelişimde herhangi bir normal-dışı tablo gözlemlenmemiştir. Anne vücudu, her iki bebek için de ihtiyaç duyulan sütü üretmektedir. İlk bebek emzirilirken yeni bebek dünyaya geldiğinde, her iki bebeğin de emzirilmesi durumuna “Tandem emzirme” denir. Tandem emzirme sırasında gözlemlenenler şunlardır: annenin vücudunda, yeni doğan bebeğe uygun olan kolostrum fazı üretilir; bir yandan da otokrin kontrolünde olan olgun süt üretimi, büyük çocuğun ihtiyaçları doğrultusunda süt üretmeye devam etmektedir.

Sonuç olarak araştırma verilerine göre tandem emzirmenin, endişe edilecek bir durum olmadığını söylemek mümkündür. Aslında tandem emzirme, tarihsel süreçte bir gelenek olarak devam etmiş; anneler gebe kaldıklarında da ilk çocuklarını emzirmişlerdir. Çağlar boyunca insan yavrusu ve kardeşleri, bu yolla sağlıklı gelişimlerini ve türün devamlılığını sürdürmüşlerdir.

Ref.:

1. Diaz S, Cardenas H, Brandeis A, Miranda P, Salvatierra AM, Croxatto HB. (1992) Relative contributions of anovulation and luteal phase defect to the reduced pregnancy rate of breastfeeding women Fertil Steril 58(3):498-503
2. Van der Wijden C, Kleijnen J, Van den Berk T. (2003) Lactational amenorrhea for family planning. Cochrane database of systematic reviews (Online)
3. Merchant K, Martorell R, Haas J. (1990) Maternal and fetal responses to the stresses of lactation concurrent with pregnancy and of short recuperative intervals. Am J Clin Nutr 52(2):280-8 http://www.ajcn.org/cgi/reprint/52/2/280
4. Moscone SR, Moore MJ. (1993) Breastfeeding during pregnancy. J Hum Lact 9(2):83-8
5. Flower H. (2003) Adventures in Tandem Nursing. Am J Obstet Gynecol 139(5):597-604
6. Prosser CG, Saint L, Hartmann PE. (1984) Mammary gland function during gradual weaning and early gestation in women. Aust J Exp Biol Med Sci. 62(2):215-2
7. Kimura T, Takemura M, Nomura S, et al. (1996) Expression of oxytocin receptor in human pregnant myometrium. Endocrinology 137(2):780-5 http://endo.endojournals.org/cgi/reprint/137/2/780
8. Tenor JL. (2003) Methods for cervical ripening and induction of labor. Am Fam Physician 67(10):2123-8
9. Gromada KK. (1992) Breastfeeding more than one: multiples and tandem breastfeeding. Clin Issu Perinat Womens Health Nurs. 3(4):656-66