Senin kahven ne kadar atıksız?

Benim gibi bir kahveseverseniz hem evde, ofiste hem de dışarıda atıksız kahve içmek mümkün mü diye soralım bugün. Sık sık #kahvemtermosta’dan bahsettiğimi biliyorum ama bu süreci daha başından almak istiyorum.

Öncelikle, kahveyi nereden alıyorsunuz? Nasıl bir kahve tüketicisisiniz? Kahveyi hangi ambalajda alıyorsunuz? Bunlar çok önemli… Eğer çevrenizde 3. Nesil kahveci dediğimiz yerler veya Starbucks, Tchibo gibi yerler varsa, buralardan çekirdek çektirerek kahve almaya gittiğinizde kendi ambalajınızı da götürebilirsiniz. Çekilmiş taze kahve alıyorsanız kahve ambalajlarının önünde hava alsın diye özel bir delik var, fark etmişsinizdir. Bu ambalajlarla gidebilir ve onu tekrar doldurmalarını isteyebilirsiniz ama önce evde iyice boşaltıp, ters çevirip, havalandırmalısınız. Amacımız eski kahve ile yenisinin kokularının karışmaması. Kahveyi kavanoz götürerek onun içine doldurmalarını da isteyebilirsiniz ama bunu kabul ediyorlar mı diye önceden sormakta fayda var.

Hiçbiri olmadı mı? Çektirdiğiniz kahveyi kahveciden içi alüminyum, dışı kağıt olan ambalajla mı aldınız? O zaman bunun altını delerek bunları küçük fidelikler yapabilirsiniz. O zaman ilk olarak, kahvenin ambalaj sorununu hallettik.

İkincisi; eve geldik kahve içeceğiz, kahveyi demlemek istiyoruz. Şimdi farklı farklı kahve demleme çeşitleri var. Mesela Moka Pot’ta kahve demliyorsanız zaten sıkıntı yok. Moka Pot’u çevirdiğiniz zaman içinde kahve için haznesi var, kahveyi direkt çıkartabiliyorsunuz. Dolayısıyla kahveyi demlerken bir şey çıkmıyor. French Press ve Türk kahvesinde de benzer bir durum var, bir filtre kullanımı nedeniyle çöpü yok. Eğer Chemex gibi, filtre kahve makinesi gibi işin içine filtre giriyorsa, o zaman yapabileceğiniz iki şey var; birincisi makinenizi doğru seçmek. Bazı markaların kendi tekrar kullanılabilir filtreleri var. Kahvenin ne kadar uzmanı olduğunuz, tadını ne kadar önemsediğinize bağlı olarak, kullanacağınız filtrede de daha seçici olabilirsiniz. Yani o filtreyi kullanmak istemeyebilirsiniz. Ben kendi adıma bugüne kadar eskiden ham kağıttan filtreler kullanıyordum. (Bunlar kompost edilebiliyor ama ağartma işlemi görmüş beyaz filtreler direkt çöp oluyor). Ancak artık uzun bir süredir kumaş filtre kullanıyorum. Filtrem, filtre kahve makinesi için özel olarak yapılmış (aynı zamanda Chemex için de boyutlandırılmış olanları gördüm) normal bir kahve filtresi boyutunda. Filtre kahve makinesinde rahatlıkla kullanabiliyorum. Bittiği zaman ters çeviriyorum, içindeki kahveyi ayırıyorum ve sudan geçirip, iyice temizlendiğinden emin olduğumda kurutup, ertesi gün tekrar kullanıyorum.

Aslında bu konuda birkaç tane farklı şey okudum; Kimisi diyor ki kahvenin tadının değişmemesi ve bakteri oluşmaması için bunu suya batırıp buzluğa kaldırmalısınız. Yani filtreyi, su dolu bir bardağın içinde buzluğa koyup, ertesi gün indirip, ısıtarak kullanmalısınız. Bu yöntem bana pek kullanışlı gelmedi. Ben her kullanım sonrası suyla yıkayıp, kurutup, asıyorum ve ertesi gün tekrar kullanıyorum. Filtreyi, haftada 1-2 kez kahve yağları çözülsün diye, tencereye koyup kaynar suda bir 5 dakika kadar bekletiyorum. Eğer sizin de temizliğine dair bildiğiniz, tecrübe ettiğiniz bir şey varsa lütfen yorumlarda yazın. Bu bence öğrenmeye açık bir konu. Hep beraber öğrenelim.

Şimdi ne dedik; kahvenin ambalajı tamam, filtreyi de çözdük, ne kaldı? Artan kahve kaldı, artan kahveyi ne yapabilirsiniz? Bir sürü şey yapabilirsiniz. Evinizde sabun vs yapıyorsanız bunun içine kahve aroması, kokusu gelsin diye ekleyebilirsiniz. Bitkilerinizin toprağına karıştırarak, toprağını daha süzücü hale getirebilirsiniz. Aynı zamanda, bildiğim kadarıyla bitkiler için besleyici bir gübre özelliğine de sahip, bu şekilde deneyebilirsiniz. Bazı kahve mekanlarının gün içinde biriken kahve telvesini, bu amaçla isteyenlere ücretsiz olarak verdiğini gördüm. Tabii kahve telvesini kompost da yapabilirsiniz, yani evdeki gıda atıklarını turşulaştırabilirsiniz, tabir-i caizse çöp turşusu kurabilirsiniz.

Telveyi yüz bakımında da kullananlar var. Onlarla peeling yapıyorlar, yüz temizliğinde kullanıyorlar, ben cildim çok hassas olduğu için denemedim ama siz bunu deneyebilirsiniz. Ayrıca, yazlıklarda kahveyi yakarak bazı böceklerin uzaklaşmasını sağlayabilirsiniz. Telvesini de bu şekilde çöp olmaktan kurtardıysak, o zaman evde atıksız kahve içmeyi başardık demektir.

O zaman ne kaldı? Dışarıda kahve içmek kaldı. Dışarıda kahve yapanların uygulamalarına ne noktada karışabilirsiniz? Eğer kahve dükkanının sahibini tanımıyorsanız çok da fazla karışmanız mümkün değil. O zaman ne yapabilirsiniz? #kahvemtermosta diyebilirsiniz. Termosunuzla beraber kahve almaya giderek, orada sunulan karton bardağı reddedebilirsiniz. Eğer ki oturuyorsanız “Kahvemi fincanda ya da kupada alabilir miyim?” diyerek bu seçeneği mutlaka değerlendirebilirsiniz. İlla ki termos taşımanıza gerek yok. Ama eğer kahvenizi alıp gidecekseniz, yani take–away / al götür kahve içecekseniz, kahve termosunuzu uzatırsınız. Onların klasik olarak sunduğu karton bardaklar, içleri bozulmasın, sıcaktan yamulmasın diye plastik zarla kaplıdır. Bu plastik kaplama kompozit bir malzeme olduğu için çözülmüyor, geri dönüşmüyor ve ayrışmıyor. Bu işlem yurt dışında yapılırsa da çok pahalı oluyor. O yüzden direkt olarak çöp oluyor. Hatta bir parantez olarak, ben bu plastikler geri dönüşse de hiç kimsenin bunu gelip de geri dönüşüme attığını görmedim. Böyle bir şey pek etrafta yok.

O yüzden yapacağınız şey; kahvenizin sorumluluğunu almak, #kahvemtermosta demek. Şu anda Türkiye’de 25 Şehirde 300’e yakın destekleyici kafe var. Bu kafelere gittiğinizde, kahvenizi hem termosunuzda alıyorsunuz hem doğaya bir katkıda bulunuyorsunuz hem de siz bu çabayı gösterdiğiniz için, bu destekleyici mekanlarda size kahveyi indirimli veriyorlar. Ve ne olmuş oluyor? Çift taraflı hatta doğa, mekan, siz diye bakarsanız 3 taraflı bir kazan-kazan-kazan oluyor. Eğer kahve içmeyi seven arkadaşlarınız varsa hadi sevgiyi çoğalttığımız gibi bu bilgiyi de çoğaltalım. Onlara bu yazıyı yollayalım, onlar da evlerinde, ofislerinde, sokaklarında atıksız kahve içebilmenin keyfini sürsünler. Bu kadar severek yaptığımız bir etkinlik, doğaya bir çöp, bir atık olarak kötü bir şekilde geri yansımasın. Hep beraber değişimi başlatabiliriz.